Hafta sonu finans eğitiminiz burada

Sevgili dostlar size bu hafta sonu okumanız için notlar hazırladım. Bu notlar sayesinde:

1-Siyaseti bilen aydınlık.com.tr okuru ekonomi hakkında da bilgi sahibi olacak, olayları sahip olduğu teknik bilgi ile daha iyi anlayacak. Siyaset-Ekonomi bağlantısını kurabilecek.

2-aydınlık.com.tr'de ana sayafada bulunan "piyasa günlüğü" köşesindeki yorumları da okuyarak zaman içinde dövizin, borsanın ve altının nasıl hareket edeceğini tahmin etmeye başlayacak.

3-Zaman içinde kazandığı tahmin yeteneğini piyasalarda alım-satım yapmak için kullanabilecek. Kimsenin yönlendirmesine girmeden, bilim bazlı dünya görüşü ile finansal piyasalarda işlem yapacak.

Şimdi notlara bakalım...

MENKUL KIYMETLER BORSASI

TANIMI: Kamu ve özel sektöre ait hisse senedi, tahvil, hazine bonosu, gibi kıymetlerin alınıp satıldığı yerlerdir.

NE İŞE YARAR: Borsalar şirketlere halka açılma imkanı verir. Yani bir şirket borsaya gelerek belli bir yüzdesini halka satabilir. Bu satış sonucu halktan para toplar ve bunu kendi işleri için kullanır. Bu topladığı para karşılığında kendisine ortak olanlara yılın belli dönemleri elde ettiği kârdan pay verir.

Böylece şirket, bankalara muhtaç olmadan sıfır faizli kredi bulmuş olur. Şirkete ortak olanlar ise, doğru şirketi bulmak kaydıyla kâr payından istifade ederler.

Halka açılan şirketin ortaklık belgelerini alan yatırımcılar daha sonra bu belgeleri yani hisse senetlerini borsa denilen pazarda birbirlerine satmaya başlar. Bu alış verişin nedeni ise, en yüksek kâr payını veren şirketi bulup, düşük fiyattan almayı başarmaktır. Bu nedenle borsa fiyatı her gün değişir.

Bizim yapmaya çalışacağımız faaliyet ise, hisse senetlerini fiyatı düştüğünde almak, fiyatı çıktığında ise satarak kâr etmeye çalışmaktır.

GAYRİ SAFİ MİLLİ HASILA (GSMH)

TANIMI: Bir ülke vatandaşlarının bir yıl için ürettikleri toplam mal ve hizmetlerin, belli bir para birimi cinsinden değerinin toplamıdır. "Vatandaşlık" ayrımının yapılmasındaki sebep, Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’dan farklı olduğunu belirtmek içindir. GSYİH, o ülkede faaliyet gösteren yabancı ülke yurttaşlarının ürettiği nihai mal ve hizmetleri de kapsar.

ETKİSİ: Bir ülkede GSMH artması olumlu bir olgudur. O ülkenin üretim kapasitesi büyüyor demektir. Ülkenin üretim kapasitesi ise firmalara bağlıdır. Borsa denilen pazarda firmaların ortaklık belgesi yani hisse senetleri alınıp satıldığı için firmanın büyümesi, borsanın yukarı gitmesi demektir.

GSMH artarsa firmaların üretimi artıyor demektir, borsa olumlu etkilenir. O ülkenin para birimi değerlenir.

DAYANIKLI TUKETIM MALLARI SIPARISLERI

TANIMI: Ömrü 3 yıldan fazla olan malların siparişleri demektir. Yaklaşık olarak tüm dayanıklı tüketim mallarının 3/5’i araba ve kamyon, kalan kısmı çoğunlukla yapı malzemeleri, mobilya ve ev eşyalarına ayrılmıştır.

ETKİSİ: Dayanıklı tüketim malları siparişleri üretim aktivitesini karakterize eder. Göstergedeki yükseliş ekonomi için pozitif bir faktördür, düşüş ise tersidir. Siparişler artıyorsa ekonomi canlı demektir.

Sipariş artışı borsayı olumlu, o ülkenin para birimini ise değerli hale getirir.

TÜKETİCİ FİYAT ENDEKSİ (ENFLASYON)

TANIMI: Enflasyon fiyatlar genel düzeyinin sürekli olarak yukarı çıkmasıdır. Enflasyon nedeni olarak iktisatçılar iki ana nedeni ortaya çıkartırlar:

1-Ekonomide çok fazla talebin olması: Bir malın üretimi artmazken talebi artıyorsa bu durum malın fiyatını yukarı çeker.

2-Ekonomide çok fazla karşılıksız para basılmış olması. Eğer ekonomide herkesin elinde para varken mal miktarı sabit ise, o mala talep artar, talep artınca fiyatlar yukarı çıkar.

ETKİSİ: Enflasyon içinde en önemli unsur, TALEBİN OLMASIDIR

Enflasyon oranı 2-3% ise sorun yok demektir çünkü bu artış oranı insanların alım gücüne zarar vermez. Hatta batılı ülkeler bu oranda enflasyon ister çünkü ekonomide talep sıfırsa yani enflasyon yoksa o ekonomi durmuş demektir.

Demek ki düşük enflasyon ekonomide canlılık işareti olup, olumlu bir durumdur. Peki Türkiye’deki gibi enflasyon yüksek olursa ne olur?

Fiyatlar çok artarsa halkın alım gücü azalır. Enflasyon artınca o ülkeye borç verenler daha yüksek faiz talep ederler.

Bunu bir örnekle açıklayalım: Borç verenlerin borcu verdiği an, verdiği borç tutarı ile üç araba aldığını varsayalım. Ülkede enflasyon varsa, araba fiyatı da yukarı gidecektir.

Borç veren, verdiği borcu geri aldığında, artmış araba fiyatları yüzünden kendisine dönen parası ile iki araba alabiliyorsa zarar etmiş olur.

Bu nedenle borç veren, en az üç araba alacak ve birazda kar etmek isteyecektir. İşte bir ekonomide enflasyon varsa, faizler de borç verenlerin zarar etmemesi için artar. Artmaz ise sermaye sahipleri o ülkeye borç vermez.

MICHIGAN ÜNİVERSİTESİ TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ

TANIMI: Michigan Tüketici Güven Endeksi ABD’de beş yüz kişiden az olmayan aylık telefon anketidir. Anket iki bileşeni kapsar, duyarlılık (endeksin 40%’ı) ve beklentiler (60%). Katılımcılara kendi finansal durumları için, güncel ve gelecekteki ekonomik koşullar ve umutları hakkında sorular sorulur.

ETKİSİ: Endeksteki yükselme ekonomik büyüme açısından pozitiftir, azalma ise mevcut büyüme düşüşünü belirtir. Endeks tahmin edilen rakama eşit veya üzerinde gelirse borsalar olumlu etkilenir, dolar güçlenir.

SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ

TANIMI: Sanayi sektöründe yer alan kuruluşların üretimlerindeki değişimi gösteren bir endekstir. TÜİK tarafından 2005 yılı üretimi 100 olarak alınmak suretiyle, her ay 4850 işyerinden Aylık Sanayi Üretim Anketiyle derlenen verilere dayanılarak hesaplanmaktadır. Her ay bu endeksteki değişimlere göre sanayi üretimindeki artış ve gerilemeler ölçülmektedir.

Aynı verinin ABD ve AB ülkeleri için hazırlanan versiyonunu da takip ediyoruz.

ETKİSİ: Sanayi üretimi ülke ekononomisinin yaklaşık %30’unu oluşturur, bu nedenle Borsa İstanbul üzerinde önemli etkisi vardır. Üretimin artması durumunda, paranın değeri artar ve borsayı olumlu etkiler, tahvil piyasasında da (faizlerde) düşüşe yol açar.

Bu veri ABD’de açıklanır ve tahmin edilen rakama eşit ya da üzerinde gelirse, dolar güçlenir, ABD borsaları olumlu etkilenir.

KAPASİTE KULLANIM ORANI (KKO)

TANIMI: Bir üretim biriminin belirli bir dönemde fiilen gerçekleştirdiği üretim miktarının fiziki olarak üretebileceği en yüksek miktara olan oranını gösterir. Ayakkabı üreten bir imalat biriminin bir ay içinde üretebileceği ayakkabı miktarının 100 adet olduğunu ve buna karşılık Mart ayında 80 adet üretim gerçekleştirdiğini düşünelim. Bu verilere göre bu ayakkabı imalat biriminin Mart ayındaki kapasite kullanım oranı yüzde 80 olarak gerçekleşmiştir.

ETKİSİ: Kapasite kullanım oranı ideal olarak 75-80% aralığında olmalıdır. 80 üzeri KKO aşırı kapasite demektir ve enflasyona yol açabilir. Çünkü talep fazla olduğu için KKO yükselmiş demektir. Yatırım yapılıp kapasite artmaz ise ürün fiyatları arz artmadığı için yükselebilir. Yani halk ürün istiyor, fabrika yüksek kapasite çalışıyor demek, ürün aslında piyasaya az geliyor demektir. Bu durumda talebi gören üretici zam yapacaktır, bu da enflasyon demektir.

KKO 75 altına düşerse bu da ürün talep edilmiyor bu nedenle fabrikalar eksik kapasite çalışıyor demektir. Bu durgunluk işareti sayılır. Ekonomi için olumlu görülmez.

KKO oranı tahmin edilen rakama eşit ya da üzerinde gelmez ise borsa olumsuz etkilenir. Ülke parası değer kaybeder.

Hem sanayi üretimi, hem kapasite kullanım oranı ardı ardına aylarda azalırsa ekonomide sorun var demektir. Borsa düşer, döviz yükselmeye başlar, durgunluk ya da kriz başlangıcı olabilir, dikkatli olmak gerekir.

SATIN ALMA YÖNETİCİLERİ ENDEKSİ (PMI)

TANIMI: PMI Endeksi, şirketlerin satın alma yöneticilerinin, mal ve hizmet satın alma eğilimlerini inceleyen bir göstergedir. Bu gösterge temel olarak büyüme öngörülerini açıklamaya yönelik anket niteliği taşımaktadır.

Bir şirket üretimi aldığı mallar ile yapar. Bu malları alan yöneticiler eğer satış yapacaklarını düşünürler ise mal alırlar. Öyleyse bu yöneticilere yapılan bilimsel ve büyük anketler ile ekonominin gelecek durumunu tahmin edebiliriz.

ETKİSİ: PMI endeksi 50 üzerinde olmalıdır. Tahmin edilen rakama eşit ve üzerinde gelen PMI verisi borsaları olumlu etkiler, ülke para biriminin değerini yükseltir. PMI düşük geliyorsa gelecek için beklentiler “iyi değil” anlamı çıkar. Gelecek için beklenti iyi değilse, firma satışları azalacak, bu kâr oranlarını düşürecek demektir.

Kâr düşerse, firmanın dağıtacağı kâr payı da düşecektir. Böyle olunca, borsada firmaların ortaklık belgesi olan hisse senetlerini kimse almak istemez. Borsa düşer. Ülke para birimi değer kaybeder.

ABD HAFTALIK İŞSİZLİK BAŞVURULARI

TANIMI: ABD ekonomisinde önceki hafta kaç kişinin işsizlik ödeneği için başvuruda bulunduğunu bildiren haftalık rapordur.

ETKİSİ: Bir ekonomide işsizlik ödeneği başvurusunun artması, insanların işsiz kaldıkları için eski gelirlerinden mahrum kaldıkları anlamına gelir. Geliri azalan insan az tüketir. Ekonomide çarklar dönmez.

Açıklanan rakam, tahmin edilen rakamın üstünde gelirse ABD borsaları bundan olumsuz etkilenir. Doların değeri düşer. Bu durum Avrupa ve Türk borsalarını da olumsuz etkiler. Yatırımcılar tüm dünyada bağlantılı hareket ederler. Yani ABD nezle olduğunda dünya grip olur.

Ne yazık ki ülkemizdeki yüksek işsizlik oranına finansal piyasalar kayıtsız kalırken, ABD ekonomisinin çok daha büyük olmasından dolayı ABD verilerine yakın ilgi gösterirler.

ABD TARIM DIŞI İSTİHDAM VERİLERİ

TANIMI: ABD’de tarım sektörü dışında çalışan işçilerin toplam sayısını gösterir. Rapor tahmini olarak 400.000 işletme ve 50.000 hane arasında yapılan anket ile elde edilir ve aylık olarak güncellenir.

ETKİSİ: ABD Ekonomisi için büyümeyi gösteren bir veridir. Tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı artıyorsa ekonomide iş alanları açılmış demektir. Bu durumda ABD borsası olumlu etkilenir çünkü borsa içindeki şirketler büyüyor, güçleniyor demektir. Sonuç olarak dolar güçlenir. ABD borsalarına bakarak hareket eden Avrupa ve Türk borsası da olumlu etkilenir.

İŞSİZLİK ORANI

TANIMI: Toplam işgücü içindeki işsizlerin oranınıdır.

ETKİSİ: İşsizlik oranı artışı o ülkede işlerin ters gittiğini gösterir. İşsizlik demek gelir azalışı demektir. Gelir azalınca tüketim olmaz. Tüketim olmaz ise üretim de azalır. Üretim azalınca firmalar tekrar işçi çıkartır. Bu döngü kötü bir şekilde dönmeye başlar.

Oran özellikle ABD’de artarsa tüm dünya borsaları buna olumsuz tepki verir çünkü ABD dünyanın en büyük tüketim toplumudur. Dünyadaki nerdeyse bütün ülkelerin ticari ortağı ABD’dir. ABD ekonomisinin durması tüm dünyayı etkiler.

Oran Türkiye’de çok yüksektir ve son yıllarda Borsa İstanbul ve Türk Lirası’da kötü gelen işsizlik oranına tepki vermeye başlamıştır.

PERAKENDE SATIŞLAR

TANIM: ABD ekonomisindeki perakende satışların ölçülmesi sonucu elde edilir. Perakande Satışlar, perakande mağazalar için toplam faturaların ölçüsüdür. Aylık yüzde değişimleri bu gibi satışlardaki değişimi yansıtır ve tüketici harcamalarının göstergesi olarak takip edilir. Perakande satışlar GSYH’nin üçte ikilik kısmını oluşturur ve dayanıklı (%40) ve dayanıklı olmayan (%60) tüketim malları arasında bölünmüşlerdir.

ETKİSİ: Perakande satışlar verilerine piyasa tepkisi bu verilerin tahmininin kolay olmaması sebebiyle oldukça güçlü olabilir. Düşük satışlar ekonomik yavaşlamayı işaret ediyor olabilir ve dolar’da düşüşe sebep olabilir.

Perakende satış verisi tahmin edilen rakama eşit veya üzerinde gelirse ABD borsası bundan olumlu etkilenir. Bu etki aynı zamanda dünya borsalarına da yansır.

KONUT SATIŞLARI

TANIM: Ülkede gerçekleşen konut satışlarını ifade eden bir veridir.

ETKİSİ: Ekonominin genel yönünü göstermesi açısından yeni konut satışları rakamı iyi bir göstergedir. Yeni konut satışlarındaki yükselen bir trend, inşaat sektörünün iyi durumda olduğunu ve o ülkedeki insanların büyük alımlar yapabileceklerini gösterir.

İnşaat firmaları işçi çalıştırma ve ekonomideki farklı sektörlerden mal alma ihtiyacı içerisindeyken, yeni konut sahibi olacak insanlar da birçok mal alma eğilimindedirler, bu yüzden ülke ekonomisi bundan olumlu etkilenir, haliyle bu borsayı da olumlu etkiler ve ülke para biriminin değeri artar.

ABD için açıklanan “Askıda ya da Bekleyen Konut Satışları” adında bir veri daha vardır. Bu ABD’de satılmış ancak para transferi tamamlanmamış, yasal prosedürü henüz bitmemiş konutları gösterir. Yukarıda anlatılan etkiyi yapar.

Hazırlayan: Evren Devrim Zelyut @evrendevrimz

YASAL UYARI : aydinlik.com.tr'den izin almadan alıntı yapılamaz, dağıtılamaz, yayınlanamaz. Aksi halde davrananlara yasal takibat yapılacaktır.