OHAL bittiğinde KHK'lar geçersiz!
'Anayasa Mahkemesi’nin yeni içtihadına göre bu KHK’lar TBMM tarafından kabul edilerek kanunlaşmadıkları takdirde, olağanüstü hal sona erdikten sonra geçersiz olacaklardır. Bu KHK’lar ile kanunlarda yapılan değişiklikler ortadan kalkacaktır. Şayet bu KHK’lar TBMM tarafından kabul edilerek kanunlaşırlarsa zaten Anayasa Mahkemesinin yargısal denetiminin önünde bir engel yoktur.'
Av. Ceyhan MUMCU
Av. Erkin ETİKE
3 Ağustos 2016 tarihinde Aydınlık gazetesinin manşet haberi olarak verdiği makalemizde, OHAL dönemi sonrasında da etkili olan OHAL KHK’sı hükümlerinin Anayasa Mahkemesi’nin yargısal denetimine tabi tutulabileceğini belirtmiştik. Bu görüşümüzü mahkemenin 1991 yılında verdiği iki kararına dayandırmıştık.
Bu görüşümüz kamuoyunda ilgi görmüş, yoğun olarak tartışılmış ve ana muhalefet partisi 668 ve 669 sayılı KHK’ları Anayasa Mahkemesi’ne götürmüştür.
Anayasa Mahkemesi’nin 669 sayılı KHK’nın iptali için açılan davada verdiği 12.10.2016 tarihli, 2016/167 E. ve 2016/160 K. sayılı kararının gerekçesi 4 Kasım 2016 günü mahkemenin internet sitesinde yayınlanmıştır.
Anayasa Mahkemesi bu başvuru hakkında oybirliği ile vermiş olduğu kararda daha önceki içtihadını değiştirerek “olağanüstü dönem KHK’larının herhangi bir ad altında yargısal denetime tabi tutulamayacağı”na hükmetmiştir.
Ancak gerekçeli kararında Anayasa Mahkemesi, OHAL döneminde çıkarılan KHK’ların, OHAL sona erdiğinde geçersiz olacağını belirten ifadeler kullanmıştır.
OHAL KHK’SI
Anılan kararın 25. paragrafı aynen şöyledir:
“Olağanüstü hâlin ilan edilmesi ve bu kararın TBMM tarafından onaylanmasından sonra Cumhurbaşkanının başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu tarafından, 25.7.2016 tarihinde 669 sayılı KHK çıkarılmış
ve 31.7.2016 tarihli ve 29787 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmış ve aynı gün TBMM’nin onayına sunulmuştur. Dava konusu kuralları da içeren söz konusu KHK, Anayasa’nın 121. maddesine dayanılarak ve olağanüstü hâlin geçerli olduğu dönem içerisinde yurdun tamamında geçerli olmak üzere çıkarılmışolan
bir olağanüstü hâl KHK’sıdır.” Bu paragrafta davakonusu KHK’nın hangi yer ve zamanda geçerli olacağı açıkça belirtilmiştir. Buna göre dava konusu OHAL KHK’sı “olağanüstü hâlin geçerli olduğu dönem içerisinde” ve “yurdun tamamında” geçerli olacaktır. O halde olağanüstü hal sona erdiğinde ne olacaktır? Anayasa Mahkemesi aslında kararında bu soruya “karşıt kavram (mefhumu muhalif)” kanıtı yoluyla cevap vermiştir. OHAL KHK’sının “olağanüstü halin geçerli olduğu dönem içerisinde geçerli olmak üzere çıkarıldığı” saptandığına göre olağanüstü halin sona ermesinden sonra geçersiz olacağı saptanmaktadır.
Peki bu geçersizlik kendiliğinden mi olacaktır yoksa mahkemenin vereceği bir iptal kararı neticesinde mi olacaktır? Anayasa Mahkemesi’nin bu soruya bir yanıt vermediği görülmektedir. Bu noktada kimi hukukçular, OHAL sona erdiğinde OHAL KHK’larının kendiliğinden yürürlükten kalkacağını savunmaktadır. Kimileri ise OHAL sona erdikten sonra tekrar açılacak bir iptal davası veya itiraz başvurusu üzerine Anayasa Mahkemesi’nin vereceği iptal kararıyla bu geçersizliği sağlayacağı görüşündedir.
Her halükarda, Anayasa Mahkemesin’in ana muhalefet partisinin açtığı iptal davasında vermiş olduğu 12.10.2016 tarihli karara göre olağanüstü hal sona erdikten sonra OHAL KHK’ları geçersiz olacaktır.
YARGISAL DENETİME TABİ
Bu geçersizliği önlemenin tek yolu OHAL KHK’larını Anayasa’nın ve TBMM İçtüzüğü’nün öngördüğü usule göre TBMM’nin onayına sunmaktır. Nitekim 667 sayılı KHK bu usule göre TBMM onayına sunulmuş ve 18.10.2016 tarihinde TBMM tarafından kabul edilerek kanun- laşmıştır. TBMM tarafından kabul edilerek kanunlaşan bu KHK artık Anayasa Mah- kemesi’nin yargısal denetimine tabidir.An- cak henüz Resmi Gazete’de yayımlanma- dığından Anayasa Mahkemesi’ne bir baş- vuru yapılacaksa 667 sayılı KHK’nın Kabul Edilmesine Dair Kanun Resmi Gazete’de yayımlandıktan sonra yapılmalıdır.
667 sayılı KHK TBMM’nin onayına sunularak kanunlaşmıştır. Ancak 668 ila 676 sayılı KHK’lar henüz kanunlaşmamıştır.
Anayasa Mahkemesi’nin yeni içtihadına göre bu KHK’lar TBMM tarafından kabul edilerek kanunlaşmadıkları takdirde, olağanüstü hal sona erdikten sonra geçersiz olacaklardır. Bu KHK’lar ile kanunlarda yapılan değişiklikler ortadan kalkacaktır. Şayet bu KHK’lar TBMM tarafından kabul edilerek kanunlaşırlarsa zaten Anayasa Mahkemesinin yargısal denetiminin önünde bir engel yoktur.
Anayasa Mahkemesi’nin içtihat değişikliği yargı tekniği bakımından bir değişiklik getirse de uyuşmazlığın özü bakımından bizce bir değişiklik bulunmamaktadır. Zira Anayasa Mahkemesi hâlâ, 1991 yılında verdiği kararlarda olduğu gibi OHAL KHK’larının olağanüstü hal sona erdikten sonra hüküm ve sonuç doğuramayacağı görüşündedir.
AYM’NİN VARLIK SEBEBİ
Zaten bunun aksi bir düşünce, olağan- üstü hal ilan etmek suretiyle bütün ka- nunları, Anayasa yargısının denetimine tabi olmaksızın değiştirme imkânını Ba- kanlar Kurulu’na vermek anlamına gelecektir ki bu durum Anayasa Mahkemesi’nin varlık sebebiyle bağdaşmaz. Zira Anayasa Mahkemesi’nin varlık sebebi kanunların Anayasa’ya uygunluğunu denetlemektir.
Anayasa Mahkemesi’nin kendi varlık sebebini inkâr ettiğini varsaymak yanlış olacaktır.
İnanıyoruz ki; Türkiye Cumhuriyeti Devleti, Türk milletinin de büyük desteğiyle, ABD destekli terör örgütlerini hukuk devleti olmanın gereklerini yok saymadan temizleyecek birikime sahiptir.
Mevcut durumda olağanüstü hal 20 Ocak 2017 tarihinde sona erecektir. Yeniden uzatılmadığı takdirde yaklaşık iki aylık bir süre bulunmaktadır. Bu iki aylık sürede diğer meslektaşlarımızın da bu konudaki görüşlerini bekliyor ve konunun tartışılmasını diliyoruz.
AYDINLIK
