Pan Efsanesi

Ey çobanların, avcıların, sürülerin, ormanların, dağların, pastoral müziğin tanrısı! Belden yukarısı insan aşağısı keçi olan; kuyruklu, boynuzlu, sivri kulaklı, vücudu kıllı, namı diğer keçi Pan! Mağaralarda yaşamış, bir dağ keçisi gibi dağların doruklarında gezinmiş ve ömrünü “nemf” denilen perilerle, çalıp oynayarak geçirmişsin... Senin sembolün, mucidi olduğun “pan flüt” imiş.
Bakir arazilerde dolaşanların birden karşılarına çıkıp, onları ürkütmek en büyük keyfinmiş. Seni gördüklerinde, telaşla bağrışıp çağrışarak kaçan kadınlara “Panikoi deimati” (“Panik dehşet içindekiler”) derlermiş. Böylece bugün korku ve telaşımızı ifade etmek için kullandığımız “panik” kelimesinin kaynağı da sen olmuşsun.
Tanrı Hermesin büyük aşkı, Mora Yarımadası’nın güneyindeki Arkadyada Kyllene Dağlarında yaşayan bir orman perisi olan, kral Dryopos’un (Dryopos = “meşe yüzlü”) kızı Penelopen’den (Penelopeia) doğmaymışsın. Baban ananı baştan çıkarmak için koç kılığına girmiş ama bu korkunç bir hataymış ve senin keçi olmana neden olmuş. Sen bebek değil yetişkin olarak doğmuşsun. Öyle garip bir yaratıkmışsın ki, anan doğumun sonrası seni görünce korkup kaçmış. Fakat baban Hermes seni kucaklamış, Tanrı ve Tanrıçaların dağı Olympos’a götürmüş. Oradaki tanrılar -özellikle de şarap tanrısı Dionysos- seni sevmişler ve büyütsünler diye perilere teslim etmişler.
Pan’ın aşkları
Üç periye âşık olmuşsun; sonradan kamışa dönüşen “Syrinx”, köknara dönüşen “Pitys” ve dağların yankısına dönüşen “Ekho” imiş adları.
Bir ağaç ve de dağ perisi olan Pitys, sen peşine düşünce deli gibi kaçmaya başlamış senden. Dağlarda, tepelerde bir ceylan gibi sekip koşabilse de sonunda senden uzun süre kaçamayacağını anlamış ve kendini toprağın altına saklamış. Toprakta da, kendi isteği üzerine Tanrılar tarafından bir köknar ağacına dönüştürülmüş.
Boiotia’daki Kithairon Dağı’nda, Ekho adında, sesinin ve raksının güzelliği ile ünlü bir peri yaşarmış. Kendisine âşık olan tüm erkeklere burun kıvırırmış. Tabii sana da kıvırmış. Sen kızgınlıktan küplere binmiş, hemen Ekho’nun lime lime edilerek öldürülmesini emretmişsin. Bunu yapmışlar da... Lakin Echo’nun parçaları “Tanrıça Gaia” tarafından tekrar bir araya getirilmiş ve onu bulamayasın diye Ekho dağlarda bir yankıya dönüştürülmüş.
Hepsi bir yana senin en büyük aşkın Syrinx olmuş. Arkadya’daki Ladon Nehri’nin tanrısı olan Ladon’un kızı, su perisi Syrinx’e görür görmez vurulmuşsun. Ama o senden öyle korkmuş ki, ardına dahi bakmadan kaçmış ve soluğu Ladon Nehri’nde almış. Orada, kendi isteği üzerine, kız kardeşleri tarafından bir kamışa dönüştürülmüş. Ama sen rüzgâr estiğinde hazin bir ses çıkaran bu kamışı keşfetmiş, yerinden söküp çıkartmış ve kamışın üzerinde oyuklar açmışsın. Ona üflediğinde, aşk acını kamış değil Syrinx söylermiş aslında. Böylece de kendi adınla anılacak olan flütü (pan flüt) icat etmişsin. Platonik aşkını ölümsüzleştirmek için gittiğin her yere bu flütü de götürürmüşsün.
Buluşun flüt tüm dünyada çalınıyor bilesin Pan, haydi rastgele sana!