8 Haziran 2024 Dama Çözümleri

TARİHTEN BİR SAYFA

Bu hafta sizlerle 125 yıl önce yazılmış, zeka ve muhakeme oyunların insan hayatınki öneminden bahseden Ahmet Mithat Efendi yazısını aktaracağız. Sevgili dostum Suat Bozte'nin katkılarıyla hazırlanan yazıyı keyifle okumanızı temenni ediyorum.

Ahmet Mithat Efendi (1844-1912)

Türk yazar, gazeteci, çevirmen ve yazar. Batı kültüründen etkilenmiş, Tanzimat döneminde yetişmiş ilk popüler yazar olarak kabul edilir.

Bu makale Faydalı ve Eğlenceli Oyunlar 1, İstanbul 1889 kitabından alınmıştır.

“Hayvanlar içinde insan kadar kendisini meşgul eden hiçbir zî-rûh (canlı) yoktur. İnsanın iştigâl edecek hiçbir işi olmaz ise elinde değnek ile yer üzerine ba’zı çizgiler çizmekle olsun iştigâl etmesi cibilleti iktizâsındandır denilebilir.

Benî beşer daha vesâit-i medeniyyeti ikmâl etmeden eğlence için oyunlar îcâd etmiştir.

Satrancın Hind tarafında en eski bir zamandan beri mevcûd olduğu ve tavlanın dahî pek kadîm bir zamandan beri İran tarafında oynandığı mervîdir.

Bazı rivâyete göre satranç, Yunan-ı Kadîm tavâ’if-i mülûku meşhûr (Truva) şehrini muhâsaraya gittikleri zaman can sıkıntısından kurtulmak için îcâd edilip hatta dama oyununun dahî yine o zaman kadınları için îcâd edildiği anlaşılıyor. Bu rivayete sahîh nazarıyla bakılır ise yine bu oyunların kademine halel gelmez.

Oyunlar birkaç sınıfa taksîm olunur. Bir sınıfı sırf baht işi olup erbab-ı fikr-ü dâniş indinde bunların asla kadr-ü itibarları yoktur. Bir takımı da yine esası baht ve talihe tevakkuf etmekle beraber fikre ve nazara da ta’liki olan oyunlardır. Meselâ kağıt oyunları hem müsait kağıt gelmeye hem de gelen kağıtları hüsn-ü idare edebilmeye mütevakkıftır. Bir nev’i de baht ve talihin hiç dahli olmayarak sarf-ı tedbir ya’ni mülâhaza ve kuvve-i müfekkire ile oynanan oyunlardır. Satranç ve dama oyunları gibi ki her kimin kuvve-i müfekkiresi ziyade ise ânın galebe edeceği derkâr olmakla bu kabîlden olan oyunlar cümlesine tercîh olunur.

Elhâsıl oyundan maksat eğlence olduğuna nazaran insan başka nâfi’ bir eğlence bulamayıp da mücerret bir oyun ile eğlenmek isterse o halde bari tavla, bilardo, satranç ve dama gibi esaslı oyunları tercih etmelidir. Ancak kumar derecesine vardıracak yolda öyle maddi şartlarla oynayıp galebedeki şân-ı ma’nevî ile iktifâ olunmak muvafık-ı maslahattır.”

Günümüz Türkçesi ile yazılmış halini gelecek hafta Suat Boztepe ve benim hesaplarımın yanı sıra Zurnikes sayfasında da bulabileceksiniz.

Şimdilik kalın sağlıcakla.