820 bin kişi işbaşı yaptı

Türkiye'de en çok tartışılan iki istatistikten biri olan işgücü verilerine ilişkin TÜİK geçen haftalarda düzenlemeye gitti. Bağımsız bir kurul da oluşturuldu. Böylece, salgın etkisiyle bozulan göstergeleri hem daha yakın zamanlı takip etme imkanı oldu hem de işgücü dışına çıkan nüfusun ayrıca izlendiği bir veri seti oluşturuldu. Hatırlanacağı üzere salgının hemen öncesinde başlayan işgücü dışına çıkan nüfus sayısında ciddi bir artış vardı. Bu etki sadece ülkemizde değil dünya genelinde de kendini gösteren bir durum. Belki de mevcut istatistik yöntemleri bu anomaliyi ölçmeye yetmiyor. Salgın ile birlikte belirginleşen bu durumda istihdam azalırken işsizliğin de azaldığı garip bir duruma yol açtı. Böylece umudu kırık isşizler olarak nitelendirdiğimiz işgücü dışındaki işsiz nüfus resmi işsiz sayısını aştı.

1.5 MİLYON KİŞİ İŞGÜCÜ DIŞINA ÇIKTI

TÜİK dün açıkladığı yeni verileri doğrudan Ocak 2021'den başlattı. Normalde bu zamanlar Aralık 2020 verilerini açıklayacaktı. Yeni verilerde ilginç bir durum ortaya çıktı. Ocak 2021'de bir önceki aya göre işgücü sayısı 821 bin kişi artarak 31 milyon 567 bin kişiye ulaştı. Aynı ayda istihdam da 822 bin kişi artarak 27 milyon 706 bin kişi oldu. Böylece işsiz sayısı bin kişi azalarak 3 milyon 861 bine geriledi. İşsizlik oranımız da yüzde 12.2 olarak hesaplandı. Öte yandan genç nüfusta işsizlik oranı yüzde 24.7 oldu. Peki ocak ayında ne oldu da 821 bin kişi işgücüne katıldı? Bunların hepsine nasıl iş bulundu? Nereden geldi bu 821 bin kişi diye baktığımızda işgünü dışındaki nüfusun 725 bin kişi azalarak 31 milyon 669 bine indiği görülüyor. 15 yaş ve üzerindeki kurumsal nüfusun da bir önceki aya göre 96 bin kişi arttığı görülüyor. Ancak geçen yılın aynı ayına baktığımızda durum biraz daha farklı. Mevsim etkisinden arındırılmış verilere göre nüfus 1.2 milyon kişi arttı. İşgücüne dahil olanların sayısı 366 bin, istihdam 154 bin, işsiz sayısı da 213 bin kişi azaldı. Yanı girişte ifade ettiğimiz anomalinin sürdüğünü görüyoruz. Buna göre işgücüne dahil olmayan nüfusta geçen yıla kıyasla 1.5 milyondan fazla artış var.

HİZMETLER VE TARIM GERİ DÖNDÜ

Ocak ayında veriler aylık düzeyde bağımsız olarak yayınlanmaya başladı. Eski yöntemde en son açıklanan kasım verileri ekim, kasım, aralık aylarını kapsıyordu. Bu anlamda yukarıda aktardığımız hızlı bir işgücüne dönüş ve bunun da istihdama doğrudan akması nasıl oldu diye baktığımızda geçen yıla göre 718 bin kişi ekside olan hizmetler sektöründe 451 bin kişi ocak ayında istihdama dönmüş. Bunu 366 bin ile tarım izlemiş. Tarım geçen yıla göre de 199 bin ilave istihdamla pozitif bir seyir izliyor. Sanayide ise bir önceki aya göre sadece 14 bin kişilik istihdam artışı var ancak bu sektördeki istihdam geçen yıla göre 337 bin kişi yukarıda. Betam'ın yaptığı araştırmaya göre Ocak-Kasım 2020 döneminde kayıt dışı istihdamda 712 bin kişilik azalma oldu. Bunun en büyük kısmı da hizmetler ve tarım kaynaklıydı. Dün açıklanan verilerde kayıt dışı istihdamın bir önceki yıla göre 3.6 puan azaldığı görüldü. Kayıt dışı istihdam oranı geçen yıl temmuzda yüzde 34.2'ye kadar çıkmıştı. O tarihten sonra hızla gerileyen kayıt dışı istihdamın yüzde 28'e indiği görülüyor. Yani 7.7 milyon kişilik bir kayıt dışılık söz konusu. Bu oran aralık ayında yüzde 27.9'du ve 7.5 milyon kişi kayıt dışıydı. Buna göre 822 bin kişilik istihdam artışının 200 bini kayıt dışında meydana geldi.

Öte yandan geçen yıla göre tarım dışı istihdamki kayıt dışılık oranının 5.1 puan birden azalması dikkat çekerken bunun bir kısmının yeni hesaplama yönteminde “kendi tüketimine yönelik üretim yapan çiftçilerin istihdam kapsamından çıkması” kaynaklı olduğu söylenebilir.

SÜREÇ UZAYINCA İSTİHDAM 200 BİN AZALDI

TÜİK eski uygulamada işten uzak kalma nedenine göre, işten uzak kalma süresi ve/veya elde edilen gelir kriterleri kullanılarak işi ile bağlantısı devam ettiği belirlenen kişileri istihdam kapsamında değerlendiriyordu. Buna göre; kişi ücret veya maaşının yüzde 50 ve fazlasını alıyorsa veya üç aydan kısa süreli işten uzaksa, işverenler kendi hesabına çalışıyorsa, yevmiyeliler ücret veya maaşının yüzde 50 ve fazlasını alıyorsa istihdamda sayılıyordu. Ücretsiz aile işçileri ise istihdam dışındaydı. Yeni uygulamda geçici olarak işten uzak kalanlar ise belli kiterleri (işin gereklerini yerine getirmek iş yeri ile bağı sürmek veya ücret alıyor olmak. Üç adan az uzak kalmak) sağlamak kaydıyla istihdamda sayıldı. Yapılan düzenlemeler sonucu kendi tüketimine yönelik üretim yapan çiftçilerin istihdam kapsamından çıkması sonucu istihdamdan çıkacak olan kişi sayısı 2020 yılı için yaklaşık 50 bin kişi olarak hesaplandı. İş arayanlardan sadece aktif iş arama kanallarını kullananların dikkate alınmasıyla işsiz kapsamından çıkacak olan kişi sayısı 2020 yılı için yaklaşık 20 bin kişi olarak hesaplandı. Referans döneminde işbaşında olmayan, ancak işiyle bağlantısı devam eden kişilerin belirlenmesindeki farklılaşma sonucu salgının yarattığı etkiyle önemli bir fark oluştu. Buna göre 2020'nin ilk altı ayında istihdamda 60 bin kişilik azalma görülürken ikinci yarıda bu sayı (pandemi nedeniyle kısa çalışma, ücretsiz izin sürecinin üç ayı aşması nedeniyle) 200 bin kişilik azalma oldu.

GERÇEK İŞSİZLİK YÜZDE 29.1 OLARAK HESAPLANDI

TÜİK'in hanehalkı işgücü istatistiklerinde değişikliğe gitmesi sonucu daha önce ana bültende sunulan işgücü dışındalki nüfusun durumunu gösteren tablo bu sefer yer almadı. Onun yerine TÜİK, zamana bağlı eksik istihdam, potansiyel işgücü ve işsizlerden oluşan atıl işgücü oranını açıklamaya başladı. Buna göre 2021 yılı Ocak ayında bir önceki aya göre bu oran 0.7 puan artarak yüzde 29.1 oldu. Bu bir nevi ülkedeki gerçek işsizlik oranını gösteriyor. Öte yandan verilerde işgücü dışındaki nüfusun neden işgücü dışında olduğunu yani ümidi kırık işsizleri artık izleyemiyoruz. TÜİK önümüzdeki dönemde bu verileri de sunmaya başlayacaktır diye düşünüyoruz.