ABD Ukrayna için Marshall Planı hazırlıyor

‘Rusya-Ukrayna savaşında sona doğru yaklaşılıyor’ fikirleri savaş sonrası izlenecek politikaları da tartışmaya açtı. Amerika Birleşik Devletleri (ABD) merkezli düşünce kuruluşu RAND Corporation tarafından hazırlanan makale, yeniden inşanın mali yükünü Avrupa Birliği'ne (AB) yükleme ve ABD'yi askeri koruma ile görevlendirme çağrısında bulunuyor. “Gölge CIA” olarak bilinen RAND Corporation'da “Savaş Sonrası Ukrayna: Başarılı ve Güvenli Bir Toparlanma için Planlama” başlığıyla yayınlanan makale, ABD'nin Ukrayna'nın yeniden inşasında ortaya çıkacak ekonomik ve siyasi boşluğu doldurmak adına harekete geçeceğini gösteriyor.

EN BÜYÜK YENİDEN İNŞA PROJESİ

RAND'ın kıdemli ekonomisti Howard Shatz, bu süreci “modern tarihin en büyük yeniden inşa projesi olabileceği” sözleriyle tarif ediyor. Shatz, “Burada durum Irak ya da Afganistan gibi olmayacak. Burada bir iç isyan yok. Bu daha çok İkinci Dünya Savaşı ya da Berlin Duvarı'nın yıkılmasından sonra Avrupa'da yaşananlara benzeyecek." değerlendirmesi yaptı.

Ukrayna'nın savaştan önce de Avrupa'nın en yoksul ülkesi olduğuna ve ülkede önemli oranda yolsuzluk yaşandığına işaret eden rapor, Ukrayna'nın yeniden inşa edilebilmesi için savaş sonrası “yeni bir yörünge” benimsemek zorunda olduğu ifade edildi.

BATI, NATO ÜYELİĞİ KONUSUNDA ÇEKİNGEN

Raporun yorumuna göre savaşın sonunda Batı'nın Ukrayna'nın savunmasını sağlamak gibi bir sorumluluğu var. Öte yandan Ukrayna’yı NATO'ya katmaya çalışmakta tereddüt edildiği öne çıkıyor: “Ukrayna'yı NATO'ya dahil etmek bir seçenek ama bu sadece seçeneklerden biri. ABD ve diğer müttefikler bunun yerine Ukrayna'ya kendi savunmasını oluşturması için silah ve eğitim sağlamaya devam edebilirler. Ayrıca Rusya'nın sınırı tekrar geçmesi halinde kendi güçlerini göndermekle tehdit edebilirler. RAND'da diplomasi ve güvenlik alanında seçkin bir kürsü sahibi olan ünlü diplomat James Dobbins de 'NATO'nun Rusya'yı caydırmak için Ukrayna'nın üyeliğine ihtiyacı yok' demişti.”

RAND araştırmacılarının farklı ülkelerdeki doğal afet ve savaş gibi yıkımlardan sonra gerçekleştirilen yeniden inşa süreçlerini tarihsel olarak incelediğini aktaran rapor, Ukrayna'nın yeniden inşasını Ukraynalılara bırakmamak gerektiğine vurgu yaptı. Raporun yazarlarından politika araştırmacısı Gabrielle Tarini, "Aslında, incelediğimiz doğal afetlerin çoğunda, bu yerel topluluklar böylesine büyük bir yeniden yapılanma çabasını yönetecek personel, uzmanlık ve süreçlerden yoksundu. Dolayısıyla Ukrayna'daki çabaları mümkün olduğunca yerelleştirmek isterken, toplulukların sahip olacağı kapasite kısıtlamalarını da göz önünde bulundurmamız gerekiyor.”

RUS VARLIKLARINA EL KOYMAK HUKUKA AYKIRI

ABD'nin Rusya Merkez Bankası'na ait önceden dondurulmuş fonları gasp etmeye yönelik kanun hazırlığına da değinilen raporda, Batı'nın 300 milyar dolarlık bu kaynak beklentisinin yeterince güvenli olmadığının altı çizildi: “Batılı ülkeler Rusya'nın yaklaşık 300 milyar dolarlık mal varlığını dondurmuş durumda. Ancak bu varlıklara el koymanın ve bunları yeniden inşa için kullanmanın uluslararası hukuk çerçevesinde yasal olacağı hiç de açık değil.”

YENİ MARSHALL PLANI

Rapora göre sorunun büyüklüğü göz önüne alındığında, birçok yorumcu Ukrayna için yeni bir Marshall Planı çağrısında bulundu. İkinci Dünya Savaşı sonrası uygulanan politikaların ABD yardımı ve özel sermayenin ilgili ülkelere girmesi şeklinde çalıştığı hatırlatıldı ve bunun aynı şekilde Ukrayna için işletilebileceği iddia edildi: “Marshall Yardımı -ve aynı zamanda NATO'nun kurulması- Avrupa'nın yeniden inşası için ihtiyaç duyduğu istikrarı sağladı. Ancak genellikle göz ardı edilen şey, toparlanmayı esas olarak finanse edenin uluslararası yardım değil, özel yatırım olduğudur. Orta Avrupa, Ukrayna için daha yakın bir emsal teşkil edebilir. Orada bazı ABD yardımları, küçük ve orta ölçekli şirketlere yatırım yapan girişim fonları şeklinde geldi. Bu fonlar bankaları canlandırdı ve Polonya ve Macaristan gibi yardım alan ülkelerin sonunda Avrupa Birliği'nin tek pazarına katılmalarına yardımcı olmak için endüstrileri yeniden inşa etti.”

Raporun araştırmacıları, Ukrayna'nın ekonomik vizyonunun Avrupa Birliği'ne katılım şeklinde şekillenmesi gerektiği üzerinde ayrıca durdu.

AB'NİN PARASI, ABD'NİN SİLAHI

RAND'ın raporu, Ukrayna'nın yeniden inşası ile ilgili görev bölüşümünü de üç kategoride şöyle inceledi: “AB, ekonomik toparlanmanın yönetilmesi konusunda liderliği üstlenmelidir. ABD, güvenlik ile ilgili konularda liderliği üstlenmelidir. Ukrayna, paranın iyi harcandığından ve sürecin şeffaf olduğundan emin olmak için bağımsız bir genel müfettiş atamalıdır.”

Öte yandan savaş sonrası ülkeye milyarlarca dolar sermaye girişi olacağını aktaran rapor, üçlü koordinasyonu sağlamak ve Ukrayna'nın “ihtiyaçlarını” karşılamak üzere uluslararası “özel temsilciler” atanması çağrısında bulundu.

HEDEF UKRAYNA'YI AB'YE KATMAK

“Avrupa kurumlarına tamamen entegre olmuş, güvenli ve ekonomik açıdan müreffeh bir Ukrayna inşa etmek, Atlantik'in her iki yakası için de faydalı olacak ve küresel güvenlik ve Batı demokrasisi için bir nimet olacaktır.” ifadelerinin kullanıldığı raporda uzun sürecek yeniden toparlanma süreci için Batı'nın şimdiden ek kaynaklar yaratması gerektiğinin de üzerinde duruldu. Raporda aktarılana göre Ukraynalı ekonomistler yeni enerji santralleri, modern binalar, işgücü geliştirme programları, hukuk reformları, bilim parkları ve elektrikli araç üretim merkezleri için ihtiyaç duyulacak yatırım ve finansal destek miktarının 750 milyar doların üzerinde olacağını hesapladı.