ABD'li yetkililer tedirgin: Rusya ve Çin hiç olmadığı kadar uyumlu

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Çin Halk Cumhuriyeti Devlet Başkanı Şi Cinping bu yaz Çin'de iddialı bir ortak askeri tatbikat yönetti ve askeri analistlere göre iki ülke arasındaki havacılık, denizaltı ve hipersonik silah teknolojisi alanlarındaki işbirlikleri giderek sağlamlaşan bir ortaklığa işaret ediyor.

Wall Street Journal'ın kapsamlı incelemesine göre ABD'li yetkililer ve askeri uzmanlar iki ülkenin işbirliği düzeyini belirlemenin zor olduğunu söylese de ekonomik ittifaklar ve askeri tatbikatlar ilişkilerin yakınlaştığını ortaya koyuyor.

Independent'da yer alan habere göre ABD Ulusal İstihbarat Direktörlüğü de Pekin ve Moskova'nın halihazırda son 60 yılda hiç olmadığı kadar uyumlu hareket ettiğini belirtiyor.

ABD'nin Virginia eyaletindeki kâr amacı gütmeyen araştırma kuruluşu CNA'da çalışan Rus ordusu uzmanı Michael Kofman, "Rusya ve Çin ayrı tehditler. Ama şimdi işbirliği nedeniyle birbirleriyle ilişkililer" ifadelerini kullanıyor.

‘ÇİN VE RUSYA BİRLİKTE HAREKET EDERSE ABD’Yİ KISITLAYABİLİR’

Biden yönetimi yetkilileri de gelişmeleri yakından izlediklerini, ancak tam bir askeri ittifaka dönüşmesi muhtemel olmayan eylemlere çok fazla anlam yüklememeye dikkat ettiklerini söylüyor.

Analistler ve Amerikalı yetkililere göre, ABD'nin iki ülkeyi zapt etmeye yönelik hamleleri onları birbirine yakınlaştırdı ve bir tür mantık evliliğine itti.

Bu açıdan Çin ve Rusya eğer birlikte hareket ederse ABD'nin etkisini, askeri ve mali gücünü kısıtlamayı başarmaları daha muhtemel.

Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, haziranda Çin'le Rusya arasındaki ilişkinin "daha büyük bir ölçekte, daha geniş bir alana ve daha derin bir düzeye" ulaşmaya hazır olduğunu söylemişti. Putin ise Çin'le ilişkilerin tarihi seviyelerde olduğunu dile getirmişti.

‘ABD’YE KARŞI MUHTEMEL EYLEMDE KOORDİNE YETENEKLERİ ARTTI’

Washington, Afganistan'ın çöküşüyle boğuşurken ağustosta Çin ve Rus birlikleri Çin'in kuzeybatısında askeri tatbikatlar gerçekleştirdi.

Analistlere göre bunlar Rus-Çin ortak komuta ve kontrol düzenini kullanan ilk tatbikatlardı. Bu sayede iki ülke ABD'ye karşı muhtemel bir eylemde koordine yeteneğini artırmıştı.

Çin Ulusal Savunma Bakanı Wei Fenghe, askeri tatbikatların "ordular arası ilişkilerin yüksek düzeyde geliştiğini" gösterdiğini söylemişti. Bununla birlikte ekimde iki ülke Rusya'nın Uzak Doğu kıyılarında ortak deniz tatbikatı başlatmıştı.

ABD istihbaratının 2019'daki gizliliği kaldırılan Dünya Çapında Tehdit Değerlendirmesi, Çin ve Rusya'yı ortaklaşa bölgesel bir tehdit olarak gören bu türden ilk rapor olma özelliğini taşıyordu. Raporda, "ABD hedeflerine karşı işbirliği yapacaklarını tahmin ediyoruz" ifadeleri yer alıyordu.

6 YILDA 30’DAN FAZLA BİR ARAYA GELDİLER

Son 6 yılda Putin ve Şi, 30'dan fazla kez bir araya geldi. Çin'in ekonomik açıdan büyüdüğü onlarca yıl boyunca Rusya, ülkenin başlıca silah tedarikçisi olarak hizmet etti.

2014'te Çin, Rusya'nın S-400 uçaksavar sistemini satın aldı. Bir yıl sonra Çin, Pekin'in ABD savaş gemilerini vurma kabiliyetini artıran Rus yapımı Su-35 savaş uçakları sipariş etti. ABD bu anlaşmalar nedeniyle Çin'e yaptırım uyguladı.

2019'da Putin, Çin'in füzesavar erken uyarı sistemini birlikte geliştirdiklerini söyledi. Rus lider sonraki yıl, Moskova'nın Pekin ordusuna hassas bir teknolojiyle yardım ettiklerini açıkladı. Rus devlet medyası daha sonra Çin ve Rusya'nın çok gizli bir denizaltı geliştirdiğini bildirdi.

Bununla birlikte Çin'in bilgisayar çipleri geliştirmesi Rusya'nın, Batı yaptırımlarının askeri teknolojilerin önünü kesmesine alternatif üretmesini sağladı..

CIA'de Rusya'yla ilgili meseleler üstüne çalışan ve şu an Washington'daki Demokrat eğilimli düşünce kuruluşu Yeni Amerikan Güvenliği Merkezi'nde görev yapan Andrea Kendall-Taylor, "Üç ülkenin olduğu bir üçgende, diğer ikisinin karşısında olmak istemezsiniz" ifadelerini kullanıyor..

Sibirya'nın Gücü boru hattı Çin'e her yıl milyarlarca metreküp gaz sevkiyatı yapacak..

ÇİN’LE RUSYA ARASINDAKİ TİCARET 100 MİLYAR DOLARI AŞTI

Askeri ortaklıkların yanı sıra Moskova ve Pekin ticaret, teknoloji ve enerji alanlarında işbirliği yürütmenin de avantajlı olduğunu düşünüyor.

Resmi Rus verilerine göre, 2021'in ilk 9 ayında Çin'le Rusya arasındaki ticaret 100 milyar doları aştı ve bu neredeyse 2020'nin tamamına eşitti. Putin bunun Kasım ayında 123 milyar dolara ulaştığını söyledi.

55 milyar dolara mal olan ve 2019'da faaliyete başlayan yaklaşık 3 bin kilometrelik Sibirya'nın Gücü boru hattının, 2025'te tam kapasiteyle çalışmaya başlamasıyla Çin'e yılda 38 milyar metreküp gaz taşıması hedefleniyor.

Analistlere göre Çin ve Rusya'nın resmi bir savunma ittifakı yok ve askeri ya da siyasi taahhütler yoluyla herhangi bir şekilde özerklikten vazgeçmeleri pek olası değil.

Ancak yine de iki ülke arasındaki gelişen bağlar ABD ile ilişkilerini etkilemek için yeterli görülüyor.

Nanjing Üniversitesi Uluslararası Çalışmalar Enstitüsü direktörü Zhu Feng, "Moskova'yla ilişkileri geliştirmek, Çin'in uygulayabileceği temel bir baskı gücü. Amerika'nın Çin'i kontrol altına almasına yanıt vermek için bu alet çantasında yer alıyor" dedi.

Uzmanlara göre ABD iki ülke arasındaki gerilim noktalarını kaşıma niyetinde olsa da Rus birliklerinin Ukrayna sınırında yığılmasıyla Moskova'yla Washington arasındaki gerilimler keskinleşirken bu pek mümkün görünmüyor. Zira Rusya'nın böyle bir durumda Çin'i karşısına alması pek akıllıca olmaz.