ABD’liler Karadeniz’de ‘yeni bir şey’ deniyor

Ukrayna Donanması için Türkiye tarafından inşa edilecek 4 adet ADA sınıfı korvetten ikincisi, 1 Ağustos 2024 tarihinde İstanbul Tersanesi’nde düzenlenen törenle denize indirildi. Törene, Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy’in eşi Olena Zelenska, Savunma Bakanı Rüstem Umerov ve Deniz Kuvvetleri Komutanı Oleksii Neizhpapa başkanlığındaki heyet katıldı. Baykar Teknoloji CEO’su Haluk Bayraktar’ın da törende hazır bulunması dikkat çekti. Zelenska, gövdesinde şampanya şişesi kırdığı korvete, “Hetman Ivan Vyhovskyi” adını verdi.

Törenin ardından Ukrayna Donanma Sözcüsü Dmytro Pletenchuk, The Associated Press'e açıklamalarda bulundu. “İkinci korvet suya indirildi. Bir sonraki adım, onu uygun silah sistemleriyle donatmak ve mürettebatını eğitmek olacak.” diyen Donanma Sözcüsü, gelecekte gemiyi kumanda edecek 100 Ukraynalı denizcinin de yakında Türkiye’ye gelerek eğitim alacağını bildirdi.

Ukrayna Cumhurbaşkanlığı ise söz konusu korvetlerin ülkenin Karadeniz ve Azak denizlerindeki çıkarlarının yanı sıra özellikle Akdeniz ve Atlas Okyanusu'ndaki çıkarlarını da korumaya yardımcı olacağını kaydetti.

Deniz Kabul Testleri’ne başlayan geminin, çeşitli ülkelerden temin edilecek sistemler ile adım adım donatılması bekleniyor.

DÖRT GEMİ İNŞA EDİLECEK

STM’nin ana yükleniciliğinde yürütülen ve toplam dört adet MİLGEM ADA sınıfı korvetin teslimatını kapsayan anlaşma, 14 Aralık 2020’de Türkiye ile Ukrayna arasında imzalanmıştı. Bu bağlamda Türk yapımı ADA sınıfı ilk korvet olan “Hetman İvan Mazepa”, Ekim 2022’de denize indirilmişti. Anlaşma kapsamında üçüncü ve dördüncü korvetlerin Ukrayna'da üretilmesi planlanıyordu. Ancak savaşta Ukrayna altyapısının büyük hasar görmesi nedeniyle artık bu gemilerin de Türkiye'de inşa edilmesi öngörülüyor.

Geçen aylarda korvetlerle ilgili Naval News'in sorularını yanıtlayan Ukrayna'nın Ankara Büyükelçisi Vasly Bodnar, şu bilgileri paylaşmıştı:

“Fransa da dahil olmak üzere yabancı ülkelerden bazı malzemeler alacağız ve ilk korvet bunlarla donatılacak. Muhtemelen ikincisi öyle olmayacak. Sonuçta daha önce dört adet korvet üzerinde imzalanmış bir mutabakat zaptı var ve cephedeki duruma bağlı olarak inşaatın nasıl devam edeceğini ve nerede yapabileceğimizi göreceğiz. Çünkü başlangıçta Ukrayna’da inşa edilecek gemiler vardı ama bugün askeri sebeplerden dolayı büyük olasılıkla Türkiye’de inşa edilecekler.”

Büyükelçi Bodnar, geminin Deniz Kabul Testleri'nin nerede yapılacağına yönelik soruya ise şu yanıtı vermişti:

“Öncelikle karada ekipmanla, motorla, mühimmatla, toplarla ve sahip olacakları tüm sistemlerle eğitime başlayacaklar. Yani hala kara eğitimi devam ediyor. Daha sonra gemi denize açılacağı zaman, büyük olasılıkla burada bulunan limanların sahasında testlerini yapacak. Güvenlik nedeniyle nerede olduğu hala gizli, ancak yine de onu inşa eden Türk şirketiyle birlikte çalışma fırsatı bulacaklar. Daha sonra da her iki tarafın kararına bağlı olarak deniz tatbikatları yapılacaktır.”

KİEV’E TESLİM EDİLMEYECEKLER

Ukrayna için üretilen korvetlerin Liman ve Deniz Kabul Testleri'nin ardından Ukrayna Deniz Kuvvetlerinin envanterine girmesi bekleniyor. Ancak bu gemiler, savaş devam ettiği sürece Montrö kısıtlamaları sebebiyle Karadeniz'e giremeyecek. Çünkü Montrö Boğazlar Sözleşmesi'nin 19. Maddesi, savaşan ülkelerin harp gemilerinin -eğer bağlama limanı Karadeniz'de değilse- Boğazlardan geçişini yasaklıyor.

Bu nedenle korvetlerin savaş bitimine kadar Türk limanlarında bağlı kalması, bu süreçte Ege ve Doğu Akdeniz'de faaliyet yürütmesi, Türk Donanması ve NATO ile ortak tatbikatlara katılması bekleniyor.

MİLGEM'lerin yanında İngiltere'den iki adet mayın tarama gemisi DE alan Ukrayna yönetimi, bu gemilerin ne zaman Karadeniz'e gireceğine yönelik soruya ise şu yanıtı veriyor:

“Şu anda askeri gemiler için Boğazlar kapalı. Büyük olasılıkla, onları daha sonra getirmeyi düşünebiliriz. Gelecekte kıyı şeridimizi Rusya'nın olası saldırılarına karşı koruyabilmeleri için onları bir süre muhafaza edebiliriz. Biliyorsunuz gelecekte Kırım ve Azak Denizi de dahil olmak üzere uzun bir kıyı şeridimiz olacak ve bu gemiler kıyılarımızı mayınlardan koruyacak.”

ABD MONTRÖ’YÜ ZORLUYOR

Ukrayna’nın en büyük destekçisi ABD ise Montrö kısıtlamalarına rağmen gemileri Karadeniz’e sokmanın yollarını arıyor. Bir ara ABD’li amiraller gemilerin demonte şekilde Tuna Nehri üzerinden Karadeniz’e indirilmesini değerlendiriyordu. Daha sonra aynı amiraller mayın tarama gemilerinin “savaş gemisi” statüsünde olmadığını iddia ederek gemileri Boğazlardan geçirmeye çalıştı.

Son olarak da ünlü ABD’li haber ajansı Associated Press, akılalmaz bir seçenek ortaya attı. Ukrayna’nın ikinci korvetinin denize indirildiğini duyuran ajans, “Uluslararası hukuk, savaş zamanlarında savaş gemilerinin Türkiye'nin Akdeniz ve Karadeniz'i birbirine bağlayan İstanbul Boğazı'ndan geçişini yasaklıyor. Ancak Cumhurbaşkanlığı'nın açıklamasında Türk tersanesinin tam olarak nerede olduğu belirtilmedi; bu da tersanenin Boğaz’ın kuzey tarafında ve Ukrayna'ya doğrudan bir rota üzerinde olabileceği anlamına geliyor.” diye yazdı.

Oysa ki Ukrayna korvetlerinin üretildiği İstanbul Tersanesi Tuzla’da, yani Marmara kıyılarında bulunuyor ve bu gemilerin Karadeniz’e çıkabilmesi için İstanbul Boğazı’ndan geçmesi gerekiyor.