‘ASEAN, Myanmar'da kilit rol oynayacak

ABD ve Batılı ülkeler Myanmar'ın askeri liderlerine yaptırım kararı alırken, Çin, Bangladeş, Hindistan ve Pakistan gibi bölge ülkeleri taraflar arasında istikrar ve diyalog çağrısında bulundu. Öte yandan, ASEAN (Brunei, Kamboçya, Endonezya, Laos, Malezya, Myanmar, Filipinler, Singapur, Tayland ve Vietnam'ın oluşturduğu Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği), Myanmar'daki durumu ele almak için Endonezya’nın başkenti Cakarta’da üye ülkelerin katılacağı özel bir zirve düzenleyecek. Çin ve Rusya, Myanmar krizine barışçıl bir çözüm bulmak için ASEAN zirvesi fikrini destekliyor.

Myanmar'daki son gelişmeleri Global Times Baş Muhabiri Yang Sheng’e sorduk.

ORDUNUN ROLÜ

Myanmar'daki son gelişmeleri nasıl değerlendiriyorsunuz? Güvenlik güçleri ile protestocular arasındaki çatışmalar giderek şiddetleniyor. Sizce olayların arka planında ne var?

Myanmar'daki durum kötüye gidiyor. Çatışma ülke için bir trajedidir, Çin'in ve diğer komşu ülkelerin çıkarlarını ve güvenliğini etkiler. Bence bu konuda bölgede paylaştığımız en az bir ortak payda var: Çatışmanın bir an önce durdurulması gerekiyor.

Arka plan ise karmaşık. Kısacası, Myanmar'daki demokratikleşmenin nasıl gerçekleştirileceği, ordunun ülkedeki çoğu bölge ve sanayi üzerinde mutlak kontrole sahip olduğu gerçeğine saygı duymakla ilgili. Ordu 2011'de uzlaştı ve Ulusal Demokrasi Birliği'nin (NLD) seçime katılmasına izin verdi. Sonuç olarak, NLD 2015 yılında seçimleri büyük bir zaferle kazandı, ancak ne yazık ki, her iki taraf da demokratikleşmeyi barışçıl bir şekilde ilerletmek için net ve karşılıklı olarak kabul edilen bir çözüme ulaşamadı.

Bu çatışmada herhangi bir tarafı savunmuyorum, ancak Myanmar ordusunun geçmişte (1988, 2007) birçok kez benzer eylemlerde bulunduğunu hatırlamamız gerekiyor, ordu ülkedeki gücünü koruyabilir hatta artırabilir. Yani yabancılar ordunun davranışlarına şaşırabilir ama aslında ülkedeki ordu zaten böyle bir yaklaşıma alışmış durumda. Bu aynı zamanda karmaşık tarihi, sosyal ve etik sorunları olan bir ülkede ordunun genel olarak durumu dengelemek için önemli bir rol oynadığını ve kolayca değiştirilemeyeceğini kanıtlıyor. Ülkenin demokratikleşmesi için uzun bir yol var.

'ÇİN, DIŞ ASKERİ MÜDAHALE OLMADIĞINDAN EMİN OLACAK'

ABD ve diğer Batılı ülkelerin aldıkları yaptırım kararı ve yaptıkları açıklamalarla krizi derinleştirdiğini düşünüyor musunuz? Sizce ülkede istikrar nasıl sağlanır?

Bazı ABD'li ve Batılı siyasetçiler ve onların medyaları her zaman müdahale etmeye inanır, ancak gerçekte Suriye, Irak, Afganistan, Libya, Balkanlar, Ukrayna vs.'deki durum, müdahalelerin veya yaptırımların yalnızca daha fazla trajedi, zayiat oluşturduğunu ve sorunu daha da karmaşıklaştırdığını gösteriyor. Bölgedeki herkes kaybederken, bundan yararlananlar, diğer ülkelerin bölgelerini vekâlet savaşları için kullanan yabancı kuvvetlerdir.

İstikrarın nasıl yeniden sağlanacağı Myanmar halkına bağlıdır ve bizler onlar adına karar verme yetkisine sahip değiliz. Ancak bildiğim kadarıyla, bölgedeki sorumlu bir büyük güç olarak Çin, herhangi bir yabancı askeri müdahalenin olmasına karşı çıkacak.

ASEAN kilit bir rol oynayacaktır çünkü Myanmar, ASEAN'ın bir üyesidir ve ASEAN'ın müdahale etmeme ilkesini göz önüne alırsak; ABD veya diğer Batılı güçlerin müdahale etmesine izin vermek yerine, ASEAN ülkelerinin arabuluculuğu ile durumu yönetmesine izin vermeliyiz.

'BATI'NIN DESTEKLEDİĞİ STK'LAR ÇİN ALEYHİNE SÖYLENTİLER YAYIYOR'

Myanmar'da Çin tarafından finanse edilen bazı fabrikalar ateşe verildi. Fabrikaları kimin ateşe verdiğine dair herhangi bir bilginiz var mı? Bu olaylardan Batı'nın sorumlu olduğunu düşünüyor musunuz?

Elimde, ülkede Çin vatandaşlarına karşı işlenen suçlardan kimin sorumlu olduğunu kanıtlayacak hiçbir belge yok. Ancak Batı tarafından desteklenen bazı STK'ların sosyal medyada Çin aleyhine söylentiler ve dezenformasyon yarattığına dair bilgilerimiz var. Protestocuları Çin'den nefret etmeye yönlendirmek ve Çin ile Myanmar halkı arasındaki bağlara zarar vermek amacıyla, Çin hakkında "finansör" veya "ordunun koruyucusu" gibi söylentiler yayıyorlar. Bu gerçekten çok çirkin.

Güvenilir kaynaklara göre, bu STK'lardan bazılarının Hong Kong’ta 2019'da bir dizi ayaklanmaya neden olan Hong Kong ve Tayvan ayrılıkçılarıyla bağlantıları var.

Şu anda, Myanmar'da hukukun egemen kılınması zor olacak, o yüzden bu söylentiler oradaki Çin vatandaşları için gerçekten zorlu bir durum oluşturuyor. Ülkedeki bazı tarafların Çinlilere saldırarak, Çin’i vatandaşlarını korumak için ülkeye ordu göndermeye zorlamaya çalışabileceklerini öğrendim. Böylece yine bazı taraflarÇin'in bu eyleminden çıkar sağlayabilecekti. Çin ise, vatandaşlarını tahliye etmek veya barışı koruma rolü oynamak için herhangi bir savaş gemisi veya ordu göndermedi. Ancak çok sayıda Çin vatandaşı öldürülür veya zarar görürse, Çin kesinlikle harekete geçecek ve bu tür eylemlerin arkasındaki gerçek suçluları kesinlikle cezalandıracaktır.

'MYANMAR’DA TARAFLAR YENİ BİR ÇÖZÜM BULABİLECEK Mİ?'

Çin istikrar ve barış çağrısı yapıyor. Bu çağrılar başarılı olabilir mi? Çin'in Myanmar'daki konumu nedir?

Bazı Batılı medya ve politikacılar her zaman halkı, Çin'in protestocuları öldürmek için orduyu desteklediğine inandırmaya çalıştı, ama aslında Çin tamamen tarafsız davranıyor ve çatışmada arabuluculuk yapmak için elinden geleni yapıyor. Çin, önceliğin kan dökülmesini durdurmak olduğunu açıkladı ve hatta ülkedeki tüm tarafları, anlaşmazlıkları hukuk ve anayasa çerçevesinde çözmeye ve zor kazanılan demokratikleşmeyi teşvik etmeye çağırdı. Çin tarafından alınan gerçek tutum budur.

Çin'in 1988, 2007 ve 2021'deki Myanmar'daki huzursuzluklar konusundaki tutumu da benzerdi. Barış ve istikrar er ya da geç, her zaman olduğu gibi gerçekleşecek, ama kilit nokta, sonunda kimin kazanacağıdır? Kaç kişi öldürülecek? Çin'in ülkedeki yatırımlarına ve projelerine ne olacak? Myanmar uluslararası toplumdan daha fazla tecrit edilerek batan bir devlet mi olacak, yoksa tüm taraflar yeni bir çözüm bulup yeniden demokratikleşmeye mi adım atacak? Henüz bu sorulara net bir cevabımız yok.

'ÜLKENİN ABD İLE HAREKET ETMESİ İMKÂNSIZ'

Sizce Myanmar, küresel güçler arasındaki yeni rekabet alanlarından biri mi?

Mümkün. Ülkede birçok kez iç savaş yaşandı ve şimdi bazı etnik grupların silahlanarak Myanmar ordusuna saldırdığını öğrendim. Ancak geçmişte, bu iç savaşlar Myanmar'ı başarısız bir duruma dönüştüremedi, askeri hükümet hala faaliyet gösterebilir ve ülkenin kuzey bölgelerindeki çatışmalar ülkenin diğer bölgelerindeki ekonomik faaliyetleri gerçekten etkilemeyebilir.

Myanmar başka bir Ukrayna veya Suriye olmadı ve ABD'nin tam bir müdahale yapmak isteğini görmedik. Bunun temel nedeni, Çin'in ABD'yi bunu yapmaktan etkili bir şekilde caydırabilmesidir. Batı, duruma müdahale etmek ve nüfuzunu sürdürmek için ajanlarını gönderecek ve ülkedeki vekillerini kullanacak, ancak ordu tarafından gözaltına alınan NLD'nin lideri Aung San SuuKyi'nin bile şunu anlaması gerekiyor: Myanmar'ın lideri kim olursa olsun, ülkenin Çin'e karşı ABD'nin yanında durması imkânsız. Ülkede Çin'e meydan okuma veya Çin-Myanmar ilişkilerini kesintiye uğratma girişimi başarısız olmaya mahkûmdur.

KAYNAK: https://unitedworldint.com/