ASEAN’da Soğuk Savaş uyarısı
ASEAN liderler zirvesi Çin ve Rusya’ya karşı Atlantik’in çekişmesinin gölgesinde geçiyor. Çin Başbakanı Li Qiang zirvede yaptığı konuşmada ‘yeni bir soğuk savaşa karşı çıkmanın’ önemine dikkat çekti. ABD’li yetkililer ise Pekin’in bölgede ‘kışkırtıcı eylemler yaptığını’ iddia ederek hedef aldı
Endonezya'nın başkenti Cakarta'da 43. Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği (ASEAN) Zirvesi 5 Eylül’de başladı. 43. ASEAN Zirvesi kapsamında düzenlenen 26. ASEAN+3 Zirvesi'nde ASEAN ülkeleri yetkilileri, Çin, Japonya ve Güney Kore liderleri ile bir araya geldi. Bu yılki zirvede bölgenin, ekonomik büyümenin merkez üssü haline getirilmesine odaklanılıyor. Zirvelere Çin’i temsilen Başbakan Li Qiang, Hindistanı temsilen Devlet Başkanı Narendra Modi, Rusya’yı temsilen Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, ABD’yi temsilen Başkan Yardımcısı Kamala Harris katıldı.
‘FIRTINALARA KARŞI İLİŞKİLERİMİZ SAĞLAM OLACAK’
Çin Başbakanı Li Qiang önceki gün 26. Çin-ASEAN Zirvesi'nde yaptığı konuşmada Çin ve ASEAN ülkelerinin doğru yoldan ayrılmadıkları sürece, hangi fırtınalar gelirse gelsin, işbirliklerinin her zamanki gibi sağlam olacağını ve her şeye rağmen ilerleyeceğini ifade etti. Li, Çin-ASEAN işbirliğinin zorluklara karşı gösterdikleri anlayış sayesinde uzun bir yol kat ettiğini söyledi. Başbakan, "Çin ve ASEAN ülkeleri, güçlü bir kalkınma arzusuyla barışın sarsılmaz arayışına kendilerini adamışlardır ve her ikisi de bölgesel istikrarı korumak için gerçek adımlar atmaktadır" ifadelerini kullandı.
‘UYGUNSUZ DIŞ MÜDAHALELER’
Li, zirvede liderlere hitaben, "İçinde bulunduğumuz anda taraf tutmaya, bloklar arası cepheleşmeye ve yeni bir soğuk savaşa karşı çıkmak büyük önem taşıyor." dedi. Ülkeler arasındaki anlaşmazlıkların, yanlış anlamalardan ve çıkar çatışması algılamasından, bazen de "uygunsuz dış müdahalelerden" kaynaklandığını ifade eden Li, "Hepimiz için önemli olan sorunlarımızla yüzleşmek, yanlış anlamaları gidermek ve farklılıklarımızı yönetmek olmalı." diye konuştu.
HONG KONG’UN RCEP’E KATILIMI
Li, Hong Kong'un Bölgesel Kapsamlı Ekonomik Ortaklık Anlaşması'na (RCEP) katılımı için Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği (ASEAN) ülkeleri ile Japonya ve Güney Kore'ye çağrıda bulundu. ASEAN ülkelerinin Doğu Asya komşularının bölgesel ekonomik entegrasyonunu teşvik etmeyi sürdürmesi gerektiğini ifade eden Li, "Umarım tüm taraflar, Hong Kong'un ilk yeni üyeler arasında anlaşmaya katılımını destekler." dedi.
‘NATO’NUN GENİŞLEME İSTEĞİ BÖLGEDE DURUMU ETKİLİYOR’
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov da Doğu Asya Zirvesine katıldı. Doğu Asya Zirvesi her yıl ASEAN toplantıları çerçevesinde düzenlenmektedir. Kural olarak, Rusya Dışişleri Bakanı tarafından temsil edilmektedir. Geçen yılki zirveden ABD'nin Ukrayna'ya ilişkin talepleri nedeniyle ortak bir açıklama çıkmamıştı. Lavrov'a göre ABD tarafı ve ortakları Ukrayna ve çevresindeki duruma ilişkin kabul edilemez bir değerlendirmede ısrar etti.
Rusya Dışişleri Bakanlığı, Asya Pasifik bölgesinin karşı karşıya olduğu günümüz zorluklarını tartışmanın önemli olduğunu düşünüyor. Bakanlığı Sözcüsü Maria Zaharova, "Etkinlik sırasında Asya-Pasifik bölgesinin karşı karşıya olduğu zorlukları tartışmanın önemli olduğuna inanıyoruz, özellikle de Batı'nın sözde NATO sorumluluk alanını genişletme planını hayata geçirmesi nedeniyle Asya-Pasifik bölgesindeki askeri ve siyasi durumun daha da kötüleşmesi riskine dikkat çekmek istiyoruz.” açıklamasını yaptı. Sözcü ayrıca "Alternatif blok platformlarının ciddi baskısıyla karşı karşıya olan ASEAN merkezli mimarinin istikrarının korunması konusunda da esaslı bir görüşmeye ihtiyaç var." dedi.
ASEAN’I ÇİN’E KARŞI KULLANMA
ABD daha önce ASEAN liderlerini Beyaz Saray’da toplamıştı. Amaç ise ASEAN’ı Çin’e karşı kullanmak. Fakat liderler Çin ile ilişkileri güçlendirme kararı aldılar.
Toplantılara Başkan Joe Biden'ın yerine katılan Harris, ABD'nin bölgeye olan bağlılığını yineledi. Harris, "ABD'nin Güneydoğu Asya'ya ve daha geniş anlamda Hint-Pasifik bölgesine yönelik kalıcı bir taahhüdü var" dedi.
Bir Beyaz Saray yetkilisi daha önce yaptığı açıklamada ABD'nin ASEAN ile "Çin'in yasadışı deniz iddiaları ve kışkırtıcı eylemleri karşısında Güney Çin Denizi de dahil olmak üzere kurallara dayalı uluslararası düzenin korunması" konusundaki çıkarlarını paylaştığını söyledi.
Beyaz Saray Sözcüsü, Harris'in Japonya Başbakanı Fumio Kişida ve Filipinler Devlet Başkanı Ferdinand Marcos ile yaptığı görüşmelerde ABD'nin "Güney Çin Denizi ve Doğu Çin Denizi'ndeki statükonun tek taraflı olarak değiştirilmesine" karşı olduğunun altını çizdiğini söyledi. Çin ve Japonya Doğu Çin Denizi'nde küçük bir grup ada üzerinde hak iddia ediyor.
ABD'nin bir diğer sadık müttefiki olan Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol, Güney Çin Denizi'ndeki statükoyu güç kullanarak değiştirmeye yönelik herhangi bir girişime müsamaha gösterilemeyeceğini söyledi.