Avrupa'da havaalanlarındaki krizin sebebi ne, sorumlusu kim?

Avrupa, Kovid-19 vakaları artarken tarihinin en büyük havayolu kaosunu yaşıyor. On binlerce yolcu havalimanlarında saatlerce sıra bekliyor. Kimisi uçağını kaçırırken kimisi de uçuşun iptal olduğunu havalimanında öğreniyor. Avrupa’da yaşanan bu kargaşa on binlerce kişinin tatil ve iş planlarını bozmuş durumda. Havalimanları işletmeleri yolcular ve çalışanlar tarafından eleştiri yağmuruna tutulurken grevler de devam ediyor. Birçok ülkede grev çağrıları yapıldı. Pilotlar bile grevlere katıldı. Çözümün ise kısa vadede üretilemeyeceği düşünülüyor.

ÜLKELERDEKİ SON DURUM

Avrupa’da birçok havayolu ve hizmet sağlayıcı şirketlerde başlayan grevler domino taşı etkisi yarattı. Önce İngiltere, Hollanda ve Belçika’da başlayan eylemler her yere yayıldı.

Almanya: Almanya’nın en büyük havayolu şirketi Lufthansa’nın personeli, kötü yönetimi suçladı. Personel, çok fazla işçiyi işten çıkararak havalimanlarındaki son kaosa katkıda bulunmakla suçladığı havayolu şirketini "maliyet düşürme çılgınlığına" son vermeye çağırdı.

Lufthansa’nın denetim kuruluna gönderilen bir mektupta, personel temsilcileri, artan yaz talebini karşılayabilecek çok az çalışan olduğunu ve onlara en iyi performansı göstermeleri için uygun koşulların verilmesi gerektiğini söyledi.

 İskandinavya: Finansal zorluklarla karşı karşıya olan İskandinav şirketi SAS'ta sekiz aydır süren müzakerelere rağmen pilotlar grevde. Yönetimin talep ettiği fedakarlıkları kabul etmeyen pilotlar, gelirlerindeki yüzde 30 kaybı reddediyor.

 İspanya: Temmuz ayının ilk hafta sonu, düşük maliyete sahip olan havayolları şirketi Easyjet ve Ryanair tarafından İspanya'ya giden uçuşların yanı sıra İspanya’dan yapılan uçuşlar da iptal edildi. Easyjet uçuş görevlileri, çalışma koşullarının Avrupa'daki diğer meslektaşlarıyla uyumlu hale getirilmesini talep ediyor. Şirket çalışanları 15, 16, 17, 29, 30 ve 31 Temmuz'da greve gideceklerini açıkladı.

Fransa: Fransa'da, Air France CEO'su son günlerde uçuşların ertelendiğini özellikle de 17 bin bagajın transferinde sorun yaşadıklarını söyledi. Air France CEO’su Paris Charles de Gaulle havalimanındaki aksaklıklardan sonra “derin ve samimi özürlerini” iletti. İtfaiyeciler de dahil olmak üzere Paris havaalanları müdürü ADP Grubu çalışanları, maaş artışı talep etmek için temmuz ayının ilk hafta sonunda greve gitti. Önümüzdeki hafta sonu için de yeni bir grev duyurusu yapıldı.

Portekiz: Portekiz'de, Lizbon Havalimanı’nda temmuz ayının ilk hafta sonunda uzun kuyruklar görüldü. Binlerce yolcu, düzinelerce uçuşunun iptal edilmesinden sonra havayolu ve havalimanları yönetimlerini eleştirdi.

Lizbon’da havalimanı yetkilileri krizin, birkaç uluslararası havalimanının maruz kaldığı kısıtlamalardan kaynaklandığını ve yolcuların havalimanına gitmeden önce havayollarıyla iletişime geçmelerini söyledi.

3 Temmuz Pazar günü, Lizbon Havalimanı’nın web sitesinde yaklaşık 40 uçuşun iptal edildiği belirtildi, ancak Portekiz Havaalanı Otoritesi (ANA), bunlardan yalnızca 22'sinin (11 varış ve 11 kalkış) iptal edildiğini, açıkladı.

‘TALEP KARŞILANAMIYOR’

Havalimanlarındaki kaosun zincirleme şekilde yayılmasının altında yatan sebepler tartışılırken, Aydınlık Avrupa, Avrupa’ya hizmet sağlayan havayolu çalışanlarına ulaştı.

Uzun yıllardır sektörde çalışan bir personel, kaosun kaynağındaki arz eksikliğine dikkat çekti. Havalimanlarında karmaşa olmasının sebebini salgın sonrası oluşan talep olarak belirten havalimanı çalışanı, “Salgın sırasında birçok hizmet sağlayıcı küçülmeye gitti ve personellerini işten çıkarttı. Fakat salgının ne zaman biteceğini bilemedikleri için, salgın sonrası oluşan talebe karşı hazırlıksız yakalandılar” ifadelerini kullandı. Bunun dışında hava trafiklerinde meydana gelen yoğunluğun da etkili olduğunu söyleyen havayolu çalışanı, “Bazı ülkeler, trafik yoğunluğuna göre belirli saatlerde hava sahalarını kullandırıyor. Bu sebeple uçakların saati kaçırmaları sonrası çok daha ileri saatlere uçuşlar erteleniyor” dedi.

‘BU ÇAPTA BÜYÜK BİR KRİZLE KARŞILAŞMADIK’

Son haftalarda yaşanan karışıklıkla ilgili uzun yıllardır sektörde tecrübe edinmiş havayolu çalışanı, daha önce bu kadar büyük bir çapta krizle karşılaşmadıklarını belirtti. Avrupa’nın iş gücü yoğunluğu, personel eksikliği ve grevlerin üst üste gelmesiyle daha önce yaşamadığı krizi yaşadığını belirten havayolu çalışanı, bu sorunun kısa vadede çözülemeyeceğini vurguladı.

‘TÜRKİYE’DE BÖYLE BİR ŞEYLE KARŞILAŞMAZSINIZ’

Avrupa’da bazı havalimanlarındaki kurallar verilen hizmeti önemli ölçüde etkileyebiliyor. Bunların başında da belirli saatlerden sonra havalimanlarının kapatılması geliyor.

Almanya’da bazı büyük havalimanlarının akşam saatlerinde uçuşa kapatıldığını söyleyen havalimanı çalışanı, “Örneğin Dusseldorf havalimanına akşam dokuz buçuktan sonra ne inebilirsiniz ne de oradan kalkabilirsiniz. Uçak 1 dakika geç kalsın o saatten sonra uçamaz” ifadelerini kullandı. Havalimanı kapalı olduğu için benzini az bile olsa, uçakların başka havalimanlarına yönlendirildiğini söyleyen çalışan, “Türkiye’deki hiçbir havalimanında böyle bir şeyle karşılaşmazsınız. Türkiye’de 7/24 hizmet verilmektedir. Türkiye’de havalimanlarında alamayacağınız hizmet yoktur” değerlendirmesinde bulundu. Havayolu çalışanı ayrıca Türkiye’deki havalimanlarında gecikmenin Avrupa’daki gibi yaşanmadığını belirtti, çünkü personel eksikliğinin olmadığını vurguladı.

‘KRİZ SEZON SONUNA KADAR DEVAM EDECEK’

Havalimanlarındaki krizin ne zaman çözüleceği merak konusu. Trafiğin en yoğun olduğu yaz sezonunun ikinci yarısına doğru girilirken, krizin daha da derinleşeceği gözlemleniyor. Birkaç Avrupa havayolu şirketi ve havaalanlarında son haftalarda grevler görülürken, gelecek ay daha fazla seyahat kesintisi bekleniyor. 

Alman Haber Ajansının (DPA) haberine göre, ülkenin en büyük havalimanı olan Frankfurt Havalimanı'nında hava kargo trafiğinde de personel eksikliği nedeniyle sorun yaşanıyor. Kargo uçuşları, yoğun zamanlardan trafiğin daha az olduğu zamanlara taşınıyor veya iptal ediliyor. Lufthansa Kargo'nun operasyonlarında Frankfurt'taki personel eksikliği nedeniyle 1 Temmuz’da 4 uçuş iptali ve bazı gecikmelerin yaşandığı belirtiliyor.

Bu sorunun çözümünde Avrupa’daki yapının hantal olduğunu belirten havayolu çalışanı, bundan dolayı bu sorunun sezon sonuna kadar devam edeceğini vurguladı. Çalışan, esnek yapının eksikliğinden dolayı Almanya gibi ülkelerin sorunu kısa vadede çözemeyeceğini ve bu sürecin ayları alabileceğini söyledi.

PERSONEL SIKINTISI ÇÖZÜLEMİYOR

Avrupa ülkelerinde özellikle de Almanya’da havalimanı istihdamında yabancı personel büyük bir boşluğu tamamlıyor. Alman Ekonomi Enstitüsü'nün tahminlerine göre, halihazırda Alman havaalanlarında yaklaşık 7 bin 200 kişilik kalifiye işçi sıkıntısı yaşanıyor.

Salgından dolayı oluşan personel eksikliğini doldurmak için yabancı çalışan talep eden Almanya Türkiye’den havalimanı çalışanı istihdam edeceğini açıklamıştı. Peki bu adım havalimanlarındaki krizi bitirebilecek mi? Aydınlık’a açıklama yapan havayolu çalışanı bunun krizi tamamıyla çözebilecek bir çözüm olmadığını söyledi. Zaten halihazırda havalimanlarında yabancı personelin istihdam edildiğini söyleyen çalışan, Almanya özelinde yapının hantal olduğundan dolayı yeni gelen personelin bu sorunu çözemeyeceğini ifade etti.

‘YABANCI ÇALIŞAN AVRUPALI’DAN DAHA İYİ SORUN ÇÖZÜYOR’

Aydınlık Avrupa’ya konuşan havayolu çalışanı, Avrupa’da çalışan yabancı personellerin Avrupalı personele göre daha kolay uyum sağlayıp sorunları daha iyi çözdüğünü belirtti. Özellikle Türk personelin eğitimleri daha çabuk kavradığını belirten çalışan, Avrupalı çalışanlarda pratikliğin daha zayıf olduğunu vurguladı. Çalışan, Avrupalı personelin ise eğitim sürecinin daha uzun haliyle, sahada göreve başlamasının da daha uzun sürdüğünü söyledi.

‘Avrupa acımasızca işten çıkarttı

Türkiye’de zorluklar paylaşıldı’

Havaalanlarındaki sorunların başında gelen personel eksikliğinin en büyük nedeni salgın dönemindeki işten çıkarılmalar. Aydınlık Avrupa’ya konuşan bir diğer havayolu çalışanı, “Salgın süresince özellikle batıda havayolu sektöründe faaliyet gösteren şirketler büyük zararlar ederken hiç kimsenin gözünün yaşına bakmadan insanları işten çıkardılar” ifadelerini kullandı. Türkiye’de ise salgın süresince zorlukların paylaşıldığını aktaran havayolu çalışanı, “Kısa çalışma ödeneği ile gelirlerimiz düşmekle beraber işten çıkarma yasaklanarak hiç kimse ortada aç açık bırakılmadı” dedi.

Bu yüzden salgın sonrasında yabancı havayolları kaos yaşarken Türkiye’nin kaldığı yerden tüm personeliyle devam ettiğini aktaran havayolu çalışanı,“Onlar ise işten çıkardıkları personeli geri dahi alamıyorlar çünkü iki yıllık uzun bir süreçte çıkarılanlar büyük oranda başka sektörlere veya şirketlere dağılmış durumdalar” dedi. Avrupa’da işten çıkarılan havayolu personeli işsizlik maaşı alıyor. Geri çağırılan personel ise işsizlik maaşından vazgeçmediği için işine geri dönmüyor.

‘TÜRKİYE FIRSATLARI ÖNCEDEN GÖRDÜ’

Türkiye’de büyük bir sorunun yaşanmamasının nedenlerinden birisi Türkiye’nin bazı fırsatları önceden görmesi. Havayolu çalışanı, “Biz personelleri işten çıkarmamakla kalmadık, salgın boyunca yolcu taşımacılığı gerilerken hava yolu kargo taşımacılığındaki fırsatları önceden görerek dahiyane bir fikirle, yolcu uçakları ile kargo taşıyarak büyük kârlar elde ettik ve batıdaki meslektaşları işten atılırken biz bu kazançları personelimiz ile bir takım ödemeler, primler yoluyla paylaştık” ifadelerini kullandı. Ayrıca çalışan, bugün Batı’da kaos yaşanırken, Türkiye’de personele yüzde 47 zam yapıldığını hatırlattı.

2023’e kadar normale dönüş beklenmiyor

Almanya'nın 16 eyaletinden en kalabalık olanı Kuzey Ren Vestfalya'da (KRV) okullar tatile girerken, kalan 15 eyalette de okulların temmuz ve ağustos aylarında tatile girmesi bekleniyor. Okulların tatile girmesi ve seyahat edecek insan sayısının artmasıyla sorunların daha da artacağı öngörülüyor.

Almanya’daki havalimanları ve havayolu şirketlerinde personel eksikliği nedeniyle haftalardır yaşanan sorunlar uçuş iptalleri ve gecikmelere de neden olurken, Alman hava yolu firması Lufthansa bu durumun 2023 yılına kadar normale dönmesini beklemiyor.

Öte yandan Lufthansa'da yaklaşık 300 pilotun geçen yıl erken emeklilik gönüllü programını kabul etmesi nedeniyle 1 Ağustos'ta şirketten ayrılması bekleniyor.