Aydınlık Bayraklı'da nabız tuttu: Depremzedeye TOKİ ile devlet güvencesi

Bayraklı’da 2020 yılında meydana gelen deprem felaketinin 445. gününde, yıkılan evlerin yerine yapılan konutların anahtarları verilmeye başlandı. Depremde evlerini boşaltan ve 110 lira kira yardımı ile yaşamlarını sürdüren depremzedelerden 28'i 17 Ocak günü, 56’sı da 18 Ocak’ta anahtarını teslim aldı. İnşaatı biten 700 küsur konutun şubat ayı sonuna kadar sahiplerine teslim edilmesi planlanıyor. Depremde en fazla zararı gören bölgede 7 ayrı inşaat projesiyle 8 bine yakın sosyal konutun inşası sürerken, bağımsız olarak adlandırılan yakın çevrede 80 bine yakın konutun yeniden inşası için ise TOKİ veya Emlak Konut aracılığıyla devletin garantörlüğü gündeme geldi. Aydınlık, anahtar dağıtımının başladığı gün, deprem bölgesindeydi.

'BİR YANDA GÖKDELEN BİR YANDA APARTMAN'

Bayraklı, yüksek binaları, gökdelenleri nedeniyle 'İzmir’in Manhattan bölgesi' diye anılıyor. Kat sayısı 60’lara varan devasa binaların yanı sıra, depremde zarar gören, yıkılan, yeniden inşası başlayan evlerle adeta hayalet şehir görünümünde. Bir yanda geniş caddeler, bir yanda çamur içindeki sokaklar, bir yanda 20-30 hatta 60 katlı dev gökdelenler, hemen yanında yeni bitmiş veya inşaat halindeki 5 katlı binalar. Deprem öncesi hangi katta, hangi cephede, hangi büyüklükte olduğuna bakılmaksızın, kura ile çekilmiş daireler hak sahiplerine teslim ediliyor. Onbir yıllık bir emlakçı, "Bu kadar hızlı teslimat, inşaat sektöründe görülmüş şey değil." diyor.

KAÇ PARA ÖDENECEK BELİRSİZ

Depremzedeler anahtarları alıyor, ama tapular Hazine’de. Konutlara bu yıl şubat ayı sonunda yerleşmek mümkün olacak ancak yeni sakinler ne kadar para ödeyecek, ne kadar borçlanacak, bunlar belirsiz. Krediler ve taksitler belli değil. Tek bilinen rakam, 26 Kasım’da Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açılış töreninde ifade ettiği rakamlar: İki artı bir daireler için 120 bin, üç artı bir daireler için 230-260 bin lira.

TMMOB DAVA AÇTI

Proje alanı dışında, sayıları 80 bine varan az, orta veya ağır hasarlı konut da yeniden inşa için çözüm bekliyor. Bu amaçla, emekli bir astsubay olan Haydar Özkan başkanlığında bir de dernek kurulmuş: İzmir Depremzede Dayanışma Derneği (İZDEDA). Sıkıntılarını bir elden dile getiriyor, çözüm üretmeye çalışıyorlar. Son olarak TMMOB’un açtığı dava ile karşı karşıya gelmişler. Şehir Planlamacılar Odası, TMMOB adına açtığı davada, yeni yapılacak binalara 5 kat sınırı getirmiş. Gerekçe olarak da şehrin silüetini bozacağını ifade etmiş. Yasal olarak bu itiraz doğruysa da bölgede kat sayıları 62’ye varan dev gökdelenlerin varlığı, şüpheli bir durum yaratmış. Dahası, İZDEDA Başkanı Özkan’ın ifadesine göre, bu girişimlerden önce konu İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer’e, hatta CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’na kadar gitmiş. Belediye ile bir uzlaşı sağlanmışsa da TMMOB’un açtığı dava, depremzedeler üzerinde soğuk duş etkisi yaratmış! Mahkemenin depremzede lehine sonuçlanması için, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın depremzedenin kayıplarını karşılayacak bir formül üretmesi, devlet babanın babalık yapması bekleniyor. Kendileri için 17 katlı bina inşa eden TMMOB’un bu itirazının vebalini, Bayraklı halkı ve hane nüfusuyla birlikte sayıları 100 bini bulan depremzedeler sineye çeker mi, henüz bilinmiyor.

TOKİ DEVREDE

Haydar Özkan

Bir sıkıntı da müteahhit firmalarla ilgili. Bağımsız tabir edilen, deprem proje bölgesi dışındaki 70 bin konutu ilgilendiren bu konuda, depremzedeler artan maliyetlerle her gün yükselen krediler ve inşaat girdileriyle yüz yüze. İZDEDA Başkanı'nın verdiği bilgiye göre, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bu noktada devreye girmiş. Parsel bazında çalışmalar başlamış, bina bilgileri toplanıyormuş ve Bakanlık tarafı hangi şartlarda inşa edileceğini söyleyecekmiş. Haydar Özkan, “Bakanlık ya da TOKİ, Emlak Konut aracılığıyla inşaatlara girecek. Garantör, devlet olacak. Sayın Bakanımız böyle söylemişti. İnşaat yapacak taraf TOKİ veya Emlak Konut. Hem müteahhit tarafından korunmuş olacağız hem inşaat bitene kadar 2 yıl kira yardımı alacağız hem de inşaat bittikten sonra 15 yıla kadar kentsel dönüşüm kredisi alacağız.” diye konuştu.

Füsun İkikardeş depremzede Ahmet Bey’le proje alanında görüştü.

Ahmet Girgin dün anahtarını aldı: “Deprem anında evdeydik. Üstümüz, her tarafımız alçı olmuştu, beyaz alçıyla bezeli olarak evden çıkabildik. Çok şükür can kaybımız yok, oğlum ayaklarından yaralandı, tedavi oldu. Bir yıldır Menemen’de kiradaydık. Bütçemize orası uygun geldi. Şimdi taşınıyoruz. Evimiz 118 metrekareydi ama bu da tam bize göre. Gayet güzel olmuş, bundan iyisi can sağlığı."

Filiz hanım: "Evlerimiz çok küçüldü. Devletimiz keşke bizim konutlarımız büyüklüğünde ev verseydi. Kuralarda ayrı yöne düştüm, cepheler değişti. Eskisi 120 metrekareydi, şimdiki 80. Yıkılan evler 22 yıllıktı, şimdikiler sıfır ve depreme dayanıklı. Hatta 13 kat taşıyacak derinlikte ve nitelikte temel kazıldığı biliniyor.”