Barış yok! Riyad - Tel Aviv anlaşmazlığı çözülemiyor
ABD’li Diplomat Sullivan, İsrail ile Suudi Arabistan arasında bir barış anlaşması olmadığını beyan etti. Sullivan'ın yorumları, bir anlaşmanın olabileceğine dair basında çıkan haberlerin ardından beklentileri düşürmeye yönelik bir girişim olarak değerlendirildi
ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan salı günü yaptığı açıklamada Riyad ile Suudi Arabistan ve İsrail arasındaki ilişkileri normalleştirebilecek bir anlaşma imzalamak için "hala kat edilmesi gereken yollar olduğunu" belirtti. Son altı ay içinde Suudi Arabistan'ı birkaç kez ziyaret eden Sullivan, gazetecilere yaptığı açıklamada, ABD Başkanı Joe Biden yönetiminin dosya üzerinde hem Suudi Arabistan hem de İsrail ile görüşmelerde bulunduğunu kaydetti. ABD'li diplomat, "Şimdilik diplomatik kanallarda yapılıyor. Bunlar son derece teknik konular" diyerek olası bir anlaşma konusunda yakın bir duyuru olmadığını açıkça belirtti.
BİDEN SEÇİME KADAR ÇÖZMEK İSTİYOR
ABD’de yerel yayın yapan Axios News’e konuşan ABD'li yetkililer, Sullivan’ın açıklamalarını değerlendirdi. Yetkililer, Biden yönetiminin Suudi Arabistan'la yürüttüğü diplomatik çabaları, seçim sürecine kadar sonuçlandırmak istediğini belirtti. Lakin, ABD ile Suudi Arabistan arasında olası bir savunma anlaşması ve Suudi topraklarında uranyum zenginleştirmeyi gerektirecek sivil bir nükleer program için ABD yardımı da dahil olmak üzere çok sayıda konu çözülmeden kaldı. Sullivan gazetecilere verdiği demeçte ABD yönetiminin Suudi Arabistan'da uranyum zenginleştirmeyi de içeren olası bir sivil nükleer program konusunda Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'ndan (UAEK) tavsiye alma niyetinde olduğunu söyledi. ABD'li diplomat, Biden'ın önümüzdeki ay Yeni Delhi'de yapılacak G20 konferansı sırasında Suudi Veliaht Prens Muhammed bin Salman ile görüşmeyi düşünüp düşünmediğini ise açıklamadı. Birkaç gün önce İsrail medyası, İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu'nun ofisinin, Suudi Arabistan'a atıfta bulunarak "İsrail'in komşularından" herhangi birinin nükleer programa sahip olmasını kabul etmeyeceğini söylediğini bildirdi.
İSRAİL MEDYASI: ANLAŞMA YOK
İsrail gazetesi "Israel Hayom”, İsrail ve Suudi Arabistan'ın şu anda bir normalleşme anlaşmasına varmaya yakın olmadığını yazdı.
Ağustos ayı başında İsrail medyası, Suudi Arabistan'ın İsrail ile ilişkilerini normalleştirmek için uranyum zenginleştirmek, barışçıl amaçlarla nükleer reaktör inşa etmek ve Riyad ile Washington arasında bir savunma ittifakı kurmak için İsrail'in onayını almak gibi ağır şartlar öne sürdüğünü belirtmişti. Buna ek olarak, İsrailli Walla haber sitesi daha önce ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile işgalci İsrail Dışişleri Bakanı Eli Cohen arasında geçen bir telefon görüşmesinin ayrıntılarını ortaya çıkarmıştı. Siteye göre Blinken, Cohen'e ABD'nin Arap dünyasında İsrail işgaliyle normalleşme sürecini hızlandırmak ya da hızlandırmak için fazla bir şey yapamayacağını söyledi.
ABD'li üst düzey diplomat ayrıca Cohen'e, işgal altındaki Batı Şeria'da son dönemde yaşanan gerilime atıfta bulunarak, İsrail işgalinin arka bahçesi sorunlu iken Suudi Arabistan ile normalleşme yoluyla normalleşme anlaşmalarını geliştirmenin veya genişletmenin Washington için çok daha zor, hatta belki de imkânsız olduğunu söyledi.
WASHİNGTON’IN ELİ KOLU BAĞLI
ABD açısından Suudi Arabistan'la olası büyük pazarlık birçok engelle karşı karşıya. Bir taraftan Netanyahu mevcut koalisyonunu sürdürmek istiyorken, diğer taraftan Suudi Arabistan gelecekteki bir Cumhuriyetçi başkanla daha iyi bir anlaşma yapma umuduyla müzakereleri uzatabilir. Öte yandan, Ukrayna'daki savaş ve Batı Pasifik'teki gerilimlerin ortasında Pentagon, ABD ordusunun kaynaklarının kısıtlı olduğunu vurgulayarak Orta Doğu'da yeni taahhütlerde bulunmakta tereddüt ediyor.
ABD’NİN SUUDİ-İSRAİL BASKISI ÇİN'LE İLGİLİ
ABD’nin ünlü haber kanalı Bloomberg, görünüşte Orta Doğu barışı adına İsrail ile Suudi Arabistan arasındaki ilişkileri normalleştirme girişiminin aslında ABD’nin, Çin'in bölgedeki hakimiyetini engelleme çabası olduğunu yazdı.
Bloomberg’e göre ABD Başkanı Joe Biden'ın Orta Doğu'daki stratejik hamleleri, Çin'in artan etkisine karşı bir manevra olarak resmediliyor ve önemli bir politika değişikliğine işaret ediyor. Bu girişim, ABD'nin Suudi Arabistan'ın Çin'in etki alanına girmesini önlemek için ne ölçüde yatırım yapmaya hazır olduğunun altını çiziyor. Bloomberg'e göre, ABD'nin Asya'ya yöneldiğine dair süregelen söylemlere rağmen, bu durum Orta Doğu'nun küresel jeopolitikteki kalıcı önemini ortaya koyuyor.
ÇİN-SUUDİ İLİŞKİLERİ YÜKSELİŞTE
Suudi Arabistan bu ayrışmadan ustalıkla yararlandı. Başkan Xi Jinping'in 2022'deki ziyareti sırasında Suudi Arabistan, Çinli şirket Huawei Technologies Co. ile iş birliği yaptı. Suudiler petrolü yuan üzerinden fiyatlandırmayı bile araştırdı ve Çin ile önemli bir silah anlaşması için görüşmelere başladı. Kral Selman İran'la ilişkileri düzeltmek için Xi'nin arabuluculuğunu istedi ve Çin'in Orta Doğu'daki diplomatik etkisini arttırdı.