Bilimsel olarak açıklandı! Palyaçolardan neden korkuyoruz?

İnsan ırkının belki de en garip korkularından biri: Koulrofobi

Palyaçolardan korkuyor musunuz? Cevabınız 'evet'se yalnız değilsiniz. Coulrophobia - koulrofobi ya da palyaço korkusu, gerçekliği yaygın olarak kabul edilmiş bir fenomen.
Çalışmalar bu korkunun birçok farklı kültürde hem çocuklar, hem de büyüklerde görülebildiğini ortaya koyuyor. Ancak yeterli çalışma yapılmadığı için tam olarak anlaşılabilmiş bir fobi değil.

BİRÇOK OLASI SEBEP SUNULDU AMA...

Bu yüzden palyaçolardan korkan insanların bu korkusunun sebebini keşfetmek ve ardında yatan psikolojiyi anlamak için Güney Galler Üniversitesi'nde bir araştırma ekibi oluşturuldu. Aynı zamanda palyaçolardan korkunun yetişkinlerde ne kadar yaygın olduğunu ve bu korkuya sahip olduklarını söyleyenlerdeki durumun ne denli ciddi olduğunu da araştırmak isteyen ekip, psikometrik bir anket hazırlandı. Palyaço Korkusu Anketi uluslararası düzeyde yaşları 18 ile 77 arasında değişen 987 yetişkin tarafından dolduruldu.

KATILIMCILARIN YARISINDAN FAZLASI KORKUYOR

Cevap verenlerin yarıdan fazlası (yüzde 53,5'i) az da olsa palyaçolardan korktuklarını, yüzde beşi ise palyaçolardan "çok korktuklarını" söyledi.

Ancak ilginç olan, palyaçolardan çok korkanların oranı, diğer fobilerde "çok korktuklarını" söyleyenlerin oranından daha yüksek. Hayvanlardan korkanlarda bu oran yüzde 3,8, kan/iğne/yaralanmalardan korkanlarda yüzde 3,0, yüksekten korkanlarda yüzde 2,8, durgun su ya da hava olaylarından korkanlarda yüzde 2,3, kapalı alanlardan korkanlarda yüzde 2,2, uçmaktan korkanlarda yüzde 1,3.

Ayrıca araştırmanın sonuçları, kadınların, erkeklere göre palyaçolardan daha çok korktuklarını gösterdi. Bu farkın arkasında yatan sebep belirsiz ancak diğer yılan ve örümcek korkusu gibi diğer fobilerde de benzer bir durum söz konusu.

Araştırma, koulrofobinin yaş ilerledikçe azaldığını da ortaya koydu, ki bu da diğer korkulara dair buluntularla örtüşüyor.

PEKİ BU KORKUNUN KAYNAKLARI NELER?

Araştırmanın sonraki adımı, insanların palyaçolardan korkusunun kaynaklarını keşfetmekti. Palyaçolardan bir noktaya kadar korktuğunu belirten yüzde 53,5'luk katılımcı kitlesine ikinci bir anket verildi.

Bu yeni sorular, söz konusu fobinin olası sekiz açıklaması ile alakalıydı, bu sekiz açıklama da şu şekilde:

Palyaçoları 'insan gibi göstermeyen' makyajları sebebiyle ürkme, rahatsız olma hissi. Oyuncak bebek ve cansız mankenlere de benzer tepkiler verilebiliyor.
Palyaçoların abartılı yüz özellikleri tehdit hissi yaratıyor.
Palyaçoların makyajları duygusal sinyalleri gizleyip, belirsizlik yaratıyor.
Palyaço makyajında kullanılan renkler ölüm, enfeksiyon ya da kanlı yaraları hatırlatıyor, tiksinme ve kaçınma duygularını tetikliyor.
Palyaçoların tahmin edilemez davranışları rahatsız edici.
Palyaço fobisi aile üyelerinden öğrenilebiliyor.
Popüler kültürde palyaçoların kötü imajları.
Bir palyaço ile yaşanan olumsuz bir deneyim.
Enteresan şekilde, son açıklama yani bir palyaço ile korkutucu bir deneyim yaşama en az tercih edilen şık oldu. Bu da konuyla ilgili bir deneyimin insanların palyaçolardan korkularına dair yeterli açıklamayı sunamayacağını gösteriyor.

Buna karşın, popüler kültürde palyaçolara dair çizilen olumsuz imaj, koulrofobiye yol açan önemli bir etken. Stephen King'in 1986 tarihli kitabı "O"daki korkutucu Pennywise adlı palyaço gibi örnekler de ele alındığında durum anlaşılır oluyor.

Pennywise karakteri 2017 ve 2019 yıllarında da iki filmde yer aldı.

Ancak bazı insanlar Ronald McDonald adlı fast food zincirinin maskotundan da korkuyor ki Donald, korkutması için tasarlanmadı. Bu da palyaçolarun insanları korkutmasıyla ilgili daha temel bir durum olduğunu ortaya koyuyor.

DUYGULARINI GÖREMEDİĞİMİZ İÇİN KORKUYORUZ!

Anket sonuçlarıyla ortaya çıkan en güçlü etken, gizlenmiş duygusal sinyaller. Bu da bir çok insanın palyaçolardan korkmasının sebebinin yüzlerindeki ifadeleri makyajları yüzünden görememek olduğunu gösteriyor.

Gerçek yüzlerini göremiyor ve duygusal amaçlarını anlayamıyoruz. Örneğin; somurtuyorlar mı, kaşları çatık mı anlayamıyoruz, ki bu işaretler sinirli olduklarını işaret eder. Bir palyaçonun ne düşündüğünü ya da ne yapacağını bilememek bazılarımızı rahatsız ediyor, özellikle de onlara yakınken.

Bu araştırma, insanların neden palyaçolardan korktuğuna dair yeni ipuçları sergiledi, ancak cevaplanması gereken sorular hâlâ mevcut.

Mesela, eğer duyguları gizleyen makyaj korkuya sebep oluyorsa, yüzlerini hayvanların yüzleri gibi boyayan insanlar da aynı etkiyi mi yaratıyor? Yoksa palyaçoların makyajı daha özel bir etkiye mi sahip? Devam eden araştırmanın odağı artık bu sorulara dönmüş durumda.