Bir yeryüzü cenneti Kerala....

Hindistan’ın güneybatısındaki Malabar kıyılarının sırtını yasladığı Batı Ghat dağları, dünyanın biyolojik çeşitlilik açısından en önemli 8 bölgesinden biri. 20’si Kerala’da olmak üzere bu dağ sırasının tam 39 bölgesi dünya mirası listesinde. Milli parklar, vahşi hayvan barınakları, rezerv ormanlar bölgenin zenginliği. İklim değişimi ve ormanların yok edilmesi tehdidi altındaki Batı Ghatlar’da önemli bir çalışma başlatılmış. Kerala Üniversitesi önderliğinde yürütülen bu çalışmada ilk çağlardan bu yana bölge halkı tarafından kullanıldığı bilinen “tıbbı bitkiler” bilimsel olarak araştırılıyor. Böylece “bilim” alanında da dünyada söz sahibi olmak isteyen Hindistan, genç ve başarılı bilim insanlarının ülkeyi terk etmesini önlüyor.

BAHARAT PEŞİNDE

İÖ 3000 yıllarındaki baharat ticaretiyle ün kazanan Kerala, Sümer tabletlerinde yer almış. Babillerin, Asurların, Mısırlıların, Arapların ve Finikelilerin Malabar kıyılarındaki baharat bahçelerini ziyaret ettiği biliniyor. Daha sonra da Helen ve Romalı tüccarlar karabiber peşinde bu bahçelere akın etmişler. Batı Asyalılar ve Çinliler için de Malabar kıyıları hep önemli bir ticaret merkezi olmuş.

ÖNCE CEMAATLER

İS. 52 yılında Hz. İsa’nın havarisi Aziz Tomas, Kerala’ya gelerek ilk Hıristiyan cemaatini oluşturmuş. Yahudilerin Kochin’e gelerek cemaatlerini kurmaları da aynı döneme rastlıyor. Janizm ve Budizm de erken dönemlerde bu kıyılara ulaşan dinlerden. Müslüman Arapların gelişi ise 700 yılları. Tarih boyunca camilerin, kiliselerin, sinagogların, tapınakların yan yana olduğu bir eyalet olmuş Kerala. Günümüzde de nüfusun %56’sı Hindu, %24’ü Müslüman, %19’u Hıristiyan, bazı bölgelerde güçlü bir Musevi nüfus var.

SONRA SÖMÜRGECİLER

Güneybatı Hindistan’ın zengin karabiber, zencefil, tarçın bahçelerinin ünü arttıkça Müslüman Arapların ve Osmanlıların tekelinde olan baharat ticaretini ele geçirmek için batılı güçler harekete geçmiş. Denizlerin yeni hakimi Portekizliler, bir yandan Arapça konuşan sadık kullarınıkara yoluyla bölgeye bilgi toplamak için gönderirken, bir yandan da bu zenginliklere deniz yoluyla ulaşmanın yollarını aramışlar. 1497 yılında Vasco Da Gama baharatların kaynağına ulaşması için bir keşif gezisine gönderilmiş. Yola çıkmadan önce Ümit Burnunu ilk kez dolaşan kaşif Bartolomeu Dias’dan akıl almış, sonrası bilinmezlerle dolu büyük bir maceraya atılmış. Mola verdiği duraklarda düşmanca tavırlarla karşılaşan Vasco Da Gama zor bir yolculukla bugün Kenya kıyılarında olan Malindi şeyhliğine kadar ulaşmış. Burada düşmanlık yerine dostlukla karşılanmış, üstelik şerefine bir de anıt dikilmiş. Bu dostluk sayesinde hiçbir batılının geçemediği Arap Denizinde kendisine yol gösterecek yerli bir denizciyle Ahmed İbni Macit ile tanışmış. Ahmed İbni Macit, Vasco Da Gama’yı güney batı Hindistan’da Malabar kıyılarındaki Calicut yakınlarında karaya çıkarmış. 3 gemi ve 170 denizcisiyle kıyıya ulaşan Da Gama, dönemin kralı tarafından kucaklanmış.

Böylece Portekizlilerin Malabar kıyılarındaki varlığı da başlamış. Diğer gemiciler bir yana, Vasco Da Gama Lizbon’dan tam üç sefer düzenlemiş Calicut ve Kochi ve Goa’ya. Vasco Da Gama dostluk gördüğü yerde asıl görevini unutmamış! Müslümanların kontrolündeki ticareti ele geçirmek için gözünü kırpmadan kan dökmüş. 100’ü kadın ve çocuk 500 Müslüman hacıyı taşıyan gemiyi içindekilerle yaktırmış, gemi tam dört gün cayır cayır yanmış. Calicut kralını aşağılamak için elçisinin burnunu ve dudaklarını kesip kafasına köpek kulakları diktirerek geri göndermiş! Portekiz krallığı adına Malabar kıyıları ve Goa’da kanlı bir sömürü düzeni kurulmuş, ibret verici engizisyon katliamları yapılmış. Portekizliler Goa’yı 1961 yılına kadar terk etmemişler. Hindistan 15 yıl uğraştıktan sonra ancak askeri müdahaleyle kovabilmiş Portekizlileri.

VE DİĞER SÖMÜRGECİLER

1592 yılında Hollandalılar da baharat cennetine ulaşmış, Hollanda Doğu Hint Şirketi ticaret bölgesini kurmuşlar. Bu topraklarda birbirine düşman pek çok beylik görünce durumdan faydalanmak istemişler. Kochi ve Calicut arasına nifak tohumları saçarak kendilerine yer edinmeye çalışmışlar. Giderek zayıflayan Portekizlilerin egemenliğine son vererek yerel krallıklarla anlaşma yapmışlar. Bu arada Fransızlar da gelmiş bu topraklara ve 1724 yılında ele geçirdikleri Mahe’de etkinlik kurmuşlar. Hemen Fransa Doğu Hindistan Şirketi de yerleşmiş ticaret yapmak için. 1725 yılında ise İngilizler boy göstermiş. Yükselen güç İngilizler, Hollandalıların egemenliğine son vermiş, Kerala’nın tarihinde 200 yıl sürecek yeni bir sömürü dönemi başlamış. İngilizler yerel beyliklere karşı yaptıkları savaşları kazanmışlar, isyan edenleri kırıp geçirmişler. Bu arada sömürü düzenlerini daha iyi sürdürebilmek için yollar, demiryolları yapmışlar, misyoner okulları açıp kendilerine bağlı nesiller yetiştirmişler.

KOMÜNİST YÖNETİM

1800 yılları sonlarında yükselen milliyetçilik dalgası bu topraklarda da etkisini göstermiş. Özellikle Birinci Dünya Savaşı yıllarında İngilizlere karşı direniş ve isyanlar artmış. Hatta Kerala Müslümanları arasında etken olan “Hilafet Hareketi”, İngilizlere karşı yapılan 1921 Malabar ayaklanmasının mimarı olmuş. 1930 yılında Kerala’da İngilizlerin tuz üretimini kısıtlayan ama vergileri artıran yasasına karşı büyük bir direniş hareketi gelişmiş. Hindistan’ı sömürge olmaktan kurtarmak üzere bağımsızlık hareketini başlatan Gandi, bu topraklarda direnen tüm güçlerle işbirliği yapmış. Nihayet İkinci Dünya Savaşı’nın ardından 1947 yılında bağımsızlık kazanılmış. 1956 yılında yeniden yapılanma sürecinde Travankore, Kochin ve Malabar birleştirilerek Kerala eyaleti kurulmuş. Bu eyaletlerin temel taşı da 1300 yıllarından beri bölgede konuşulan Malayalam dili olmuş. 1957 seçimlerinde iktidara gelen komünistler 1964 yılında ideolojik bir bölünme yaşamışlar ama çeşitli “sol” koalisyonlarla o günden bugüne işbaşındalar. Kerala’yı eğitim, cinsiyet eşitliği ve sağlık konularında diğer eyaletler arasında öne çıkaran da bu yönetim biçimi olsa gerek.

KOCHİ’DE GEZMEK

Kochi, Kerala eyaletinin Malabar kıyılarındaki liman şehri. Deniz ve kanallar arasında kalan çok merkezli bir şehir. Ana karada Ernakulam, yarımadada Kochin kalesi ve Mattancherry bölgeleri var, bir de insan gücüyle yaratılan Willingdon adası. İngiliz koloni valisinin son eseri olan Willingdon 1936’da yapılmış. Bugün otelleri, AVM’leriyle bir yerleşim yeri, deniz kuvvetleri de burada konuşlanmış durumda.

1503’te yapılan Kochi kalesinden geriye bir şey kalmamış ama doğal ve yeşil bir limanda Çinli balıkçıların ortaçağdan kalma dev balık ağları görülmeye değer. Balıkçılar geceleri hala kullandıkları bu ağların nasıl bir sistemle çalıştığını turistlere göstermek için gündüzleri de gösteri düzenliyorlar. Dev örümcekler gibi görünen bu ağların denize indirilip, balıkla dolu olarak geri çıkarılışını izlemek çok ilginç. Tabii ağlar eskisi kadar balık dolmuyormuş. Yakalanan balıklar hemen oracıkta satılıyor, tezgahlarda dev karidesleri kolaylıkla tanıyoruz ama diğer balıklar için tahmin yürütmek zor! Sahil yolu boyunca taze balık satan küçük tezgahlar var ve bazılarında “siz alın, biz pişirelim” hizmeti de veriliyor. Liman parkında kendi başına dolaşan onlarca keçi de ortama farklı bir güzellik katıyor.

ALAPPUZHA’NIN KANALLARI

Kerala’nın pirinç tarlaları, kahve ve çay bahçeleri, mango, kaju ve hindistan cevizi ağaçlarıyla bezenmiş yemyeşil doğası dışında bir de görülmesi gereken müthiş bir su ağı var. Nehirlerin, denizlerin, doğal ve insan yapısı lagünlerin kanallarla birbirine karıştığı, suların yönlerinin değiştirildiği, esas olarak baharat, meyve, kauçuk ve pirinç taşımak amacıyla oluşturulan bu su ağına bağlı tam 26 göl, 44 nehir ve sayısız kanal var. Kısacası denizle kara arasında 900 kilometrelik dev bir suyolu Alappuzha. Kanalların önündeki setler Nisan’da kaldırılarak tuzlu deniz suyunun kanal sistemine girmesi sağlanıyor, muson yağmurları ise tatlı suyla dolduruyor aynı kanalları. Böylece kanal kenarlarındaki pirinç tarlaları hayat buluyor. Su seviyesinin bir metre altında olan pirinç tarlalarının bol su ihtiyacı karşılandıkça yılda en az iki defa ürün alınıyor. Tabii sadece pirinç değil tüm meyve ağaçları da coşuyor bu ortamda. Kanal kıyısında sömürgeci misyonerlerden kalma kiliseler ve kilise okulları hemen dikkat çekiyor.

Öğrenciler ve halk iki kıyı arasında küçük sandallarla taşınıyor. Bu durgun sularda saz bir teknede köylerin, evlerin arasında yavaşça süzülerek seyretmenin keyfi büyük, ama madalyonun bir de öteki yüzü var. Bölgenin can suyu olan, hatta içilebilen bu sular artık tehlike altında. Tıpkı Ganj gibi insanların çamaşır yıkadığı, banyo yaptığı ve içme suyu olarak kullandığı bu sularda, turistlere hizmet veren ve giderek boyutları büyüyen, saz tekneler de büyük bir çevre kirliliği yaratıyor. Kanal suları giderek içilemez olurken, suda yaşan bitki türleri, balıklar, su böcekleri de can çekişiyor. Üstelik turizm acenteleri, yerli halkın protestolarına rağmen dışarıdan mazotlu büyük teknelerin gelip burada çalışmasına hala izin veriyor. Gezmek, görmek güzel ama bu yerel halka ve bölgenin doğal kaynaklarına zarar vermeden yapabilmek şart.

Başka coğrafyalarda buluşmak üzere sağlıcakla kalın.

PARADESİ SİNAGOGU

Mattanchery bölgesi aslında eskiden Yahudilerin yoğun olduğu bir bölge olduğu için Yahudi şehri olarak biliniyormuş. Paradesi Sinagogu da burada. Hollanda Sarayı ve tapınağına çok yakın. Kochin Racası sinagogun yapıldığı toprağı Yahudi cemaatine armağan etmiş. Çünkü Yahudilerin Kodangallur’daki eski sinagogu 16. yy da Portekizli sömürgecilerin Yahudi katliamı sırasında yerle bir edilmiş. Yahudiler racanın koruması altında yeni sinagoglarını kristal şamdanları, her biri farklı resimlerle süslü mavi seramik yer karolarıyla öyle özenle inşa etmişler ki görmeye değer. Sinagoga ayakkabısız, çantasız ve kamerasız girmek zorunlu.

17.yy dan bu yana Kerala’da yaşatılan Katakali dansı çok özel bir gösteri sanatı. Yüz mimikleri ve el hareketlerinin müzik ve dansla birleşmesinden oluşuyor. Elbiseleri çok değişik, yüz makyajını yapmak saatler sürüyor.

Kochi festivali sırasında gezdiğimiz şehirde genç kızların birbirinden renkli ve güzel giysileri, sokaklarda satılan şeker kamışı suları, çeşitli kuruyemiş ve baharatlar çekici olduğu kadar düşündürücüydü. Tüm güzelliklerine ve sosyal ilerlemesine rağmen Kochi, ortalıktaki çöpler, açık kanallardan akan atık sular ve genel hijyen konularında maalesef sınıfta kaldı!