Bulaşıcı hastalıklar çağı
Üç yıla yakın süren bir Kovid dünyayı kasıp kavurdu. Pek çok insanı hastalandırdı. Birçoğunu da öldürdü. Şimdi yeni bir salgın tehdidi var. Kongo’dan yayılan maymun çiçeği hastalığı. Virüsler teker teker geçitte
Eski dönemlerde de vardı. Ortalığı kasıp kavuran Orta Çağ dönemindeki vebayı herkes bilir. İspanyol gribi denilen 1920 yıllarının gribini de. Sonra hayatımıza AIDS girdi, sonra Kovid, şimdilerde maymun çiçeği.
Her bahar ayında Türkiye’yi de etkileyen Kırım Kongo Kanamalı Ateşi. Cumhuriyetin ilk yıllarında; parazitler, sifiliz, bel soğukluğu denilen gonore, cüzzam, verem… Güneydoğuda Trahom. Sağlık ordusu ile üstesinden gelindi. Kökü kazınan hastalıklar.
Bulaşıcı hastalıklar denilince; vücudunuza giren zararlı etkenlerin yani mikro-organizmaların neden olduğu hastalıklardır. En yaygınları; virüsler, bakteriler, mantarlar ve parazitlerdir.
Bulaşıcı hastalıklar genellikle kişiden kişiye, kirli yiyecek veya su yoluyla ve böcek ısırıkları yoluyla yayılır. Su ve topraktan da hastalığa yakalanabilir insan. Bir zamanlar deli dana hastalığını da unutmamak gerekir. Prion denilen yapılarla ortaya çıkan… Bazı bulaşıcı hastalıklar önemsizdir ve bazıları çok ciddidir. Bulaşıcı hastalıklar ile bulaşıcı olmayan hastalıklar arasındaki fark vardır. Bulaşıcı hastalıklar, virüsler ve bakteriler gibi vücudunuza dışarıdan giren zararlı organizmalar tarafından oluşur. Bulaşıcı olmayan hastalıklar dış ve hatta vücudumuzda bulunan organizmalar tarafından değil, genetik, anatomik farklılıklar, yaşlanma ve içinde yaşadığınız çevre tarafından oluşur.
Başkalarından, böcek ısırmasıyla veya yiyeceklerinizden bulaşıcı olmayan hastalıklar kapamazsınız. Grip, kızamık, HIV, boğaz enfeksiyonu, Kovid-19 ve Salmonella bulaşıcı hastalıklara örnektir. Kanser, diyabet, doğuştan kalp yetmezliği ve Alzheimer hastalığı bulaşıcı olmayan hastalıklara örnektir. Az gelişmiş ülkelerde bulaşıcı hastalıklar çok yaygındır. Tam bir tezat şeklinde gelişmiş ülkelerde ise bulaşıcı olmayan hastalılar.
BULAŞICI HASTALIKLAR AĞI
Bulaşıcı hastalıklar viral, bakteriyel, parazitik veya mantar enfeksiyonlar olabilir. Ayrıca Prion etkisi ile bulaşıcı süngerimsi beyin iltihabı olarak bilinen nadir bir bulaşıcı hastalık grubu da vardır.
Viral enfeksiyonlar deyince; akla virüsler gelir. Virüsler hücrelerinizden çok daha küçüktür ve kendi başlarına çoğalmalarının bir yolu yoktur. Vücudumuzda hücrelerinizin içine girerler ve hücrelerinizin makinelerini kullanarak kendilerinin kopyalarını yaparlar. Bakteriyel enfeksiyonları hepimiz hayatımızın bir döneminde karşılaşmışızdır. Bakteriler, tek hücreli organizmalardır. Bakteriler, vücudumuzun içi ve cildimiz dahil olmak üzere her yerimizdedir.
Vücudumuzda bulunan yerleşik birçok bakteri zararsızdır veya hatta faydalıdır, ancak bazı bakteriler sizi hasta edebilecek zehirli maddeler salgılar. Mantar enfeksiyonları da başka bir gruptur. Bakteriler gibi, birçok farklı mantar vardır.
Bazıları vücudunuzda yaşarlar. Bunlardan biri kandida. Mantarlarınız aşırı büyüdüğünde veya zararlı mantarlar ağzınızdan, burnunuzdan veya cildinizdeki bir kesikten vücudunuza girdiğinde hastalanabilirsiniz. Bir de parazitik enfeksiyonlar. Parazitler yaşamak ve üremek için diğer organizmaların vücutlarını kullanırlar. Asalaktırlar. Parazitler arasında solucanlar (helmintler) sayılabilir. En korkunçlarından biri de prion hastalığı dediğimiz bulaşıcı süngerimsi beyin hasarı -ensefalopatiler-.
Dünyayı ve ülkeleri kasıp kavuran pek çok bulaşıcı hastalık vardır. Bulaşıcı hastalıklar dünya çapında oldukça yaygındır. Ancak bazıları diğerlerinden daha yaygındır. Örneğin, her yıl dünyada her 5 kişiden 1'i grip virüsüyle enfekte olur.
BULAŞICI HASTALIKLAR YELPAZESİ
En sık görülen bulaşıcı hastalıklara gelince; virüslerin neden olduğu yaygın bulaşıcı hastalıklar: nezle, soğuk algınlığı, grip (influenza), kovid-19, mide gribi (gastroenterit), hepatit, solunum sinsityal virüsü (RSV).
Bakterilerin neden olduğu yaygın bulaşıcı hastalıklar: boğaz enfeksiyonu. Salmonella,tifo, tüberküloz, verem, boğmaca, Kuş palazı, Klamidya, bel soğukluğu ve diğer cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar, idrar yolu enfeksiyonları.
Mantarların neden olduğu yaygın enfeksiyon hastalıkları: saçkıran (ayak mantarı gibi), mantarlı tırnak enfeksiyonları, vajinal mantar enfeksiyonu, pamukçuk. Parazitlerin neden olduğu yaygın enfeksiyon hastalıkları: Giardiyazis, Toksoplazmoz, Kancalı kurtlar, kıl kurtları.
Her birimiz bu mikropların pençesine yakalanmış zorluklar çekmişizdir. Pek çoğumuzda günümüzün modern tıbbı ve sağlık ordusunun neferleri hekimler sayesinde iyileşmişizdir.