Bulgaristan seçim yorgunu

KUŞ GRİBİ SALGINI

Bulgaristan 2022 yılına kuş gribi vakalarındaki artışla başladı. Haskovo şehrinin güneyinde yer alan Krivo Pole köyündeki 2 çiftlikte 39 binden fazla tavuk itlaf edildi. Mart ayında bu kez başkent Sofya'da bir çiftlikten salgın haberi geldi. 117 bin 440 tavuğun bulunduğu çiftlikteki sürü zorunlu olarak itlaf edildi. Salgın haberleri yılsonuna doğru da bitmedi. Ekim ayında yine Krivo Pole köyünde 19 bin tavuğun itlaf edildiği açıklandı.

AZALAN NÜFUS

Bulgaristan'da nüfusun son 10 yılda yüzde 11,5 oranında azalması endişe yarattı. Ulusal İstatistik Enstitüsü (NSİ) Başkanı Sergey Tzvetarski, nüfusun azalmasını etkileyen göç faktörüne değindi. Tzvetarski, 950 bin Bulgar'ın, ülkenin 2007 yılında üyeliğine geçtiği Avrupa Birliği (AB) ülkelerine göç ettiğini kaydetti. Birleşmiş Milletler (BM) tarafından nüfusu en hızlı azalan ülke kategorisinde sınıflanan Bulgaristan’ın, Sovyetler Birliği’nin dağılmasını takip eden 30 yılda, 9 milyonluk nüfusunu yüzde 25 oranında kaybettiği belirtildi. BM’nin hesaplamasına göre, ülke nüfusu 2050’de 5,4 milyon olacağı tahmin ediliyor.

ESKİ BAŞBAKANA GÖZALTI

18 Mart'ta Bulgaristan'ın eski başbakanlarından ve Avrupalı Gelişimi İçin Yurttaşlar (GERB) Partisi lideri Boyko Borisov ve partideki yakın çevresinden bazı kişilerin gözaltına alındı. İçişleri Bakanlığının yazılı açıklamasında, Avrupa Savcılığı'nın 120 ayrı olayla ilgili sürdürdüğü kapsamlı bir soruşturma kapsamında, Borisov'un yanı sıra GERB partisinden eski Maliye Bakanı Vladislav Goranov, Parlamentonun eski Maliye Komisyonu Başkanı Menda Stoyanova ve Borisov'un Basın Danışmanı Sevdalina Arnaudova'nın da gözaltına alındıkları bildirildi. Başbakan Kiril Petkov sosyal medya hesabından 'kimse hukukun üstünde değil' diyerek operasyona destek verdi. 24 saat gözaltı süresinin dolmasıyla Borisov ve beraberindekiler serbest bırakıldı. Borisov hakkında herhangi bir dava açılmadı. Boyko Borisov, 2021 yılına kadar kısa aralıklarla 12 yıl süreyle ülkenin başbakanlığını yapmıştı.

PETKOV: BİZ NATO'YUZ

Mart ayında ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin Bulgaristan'ı ziyaret etti. Başbakan Kiril Petkov ile görüşmelerinin ardından ortak basın toplantısı düzenledi. ABD’nin Bulgaristan’a verdiği destek için teşekkür eden Başbakan Petkov, “Vladimir Putin’in başlattığı savaş tüm Avrupa’yı riske soktu. Maalesef, artık hiçbir devlet tek başına güvende olduğuna dair aldanarak yaşayamaz. Bu karmaşık ortamda kimse kendi güvenliğini tek başına sağlayamaz. Bizim güvenliğimiz de NATO’daki müttefiklerimizle birlikte ortak savunmaya bağlı. Biz NATO’yuz” diye konuştu. Petkov, ülkedeki NATO unsurlarının ABD’den gelecek Stryker zırhlı araçlarıyla güçlendirileceğini duyurdu. ABD’li Bakan ise Bulgaristan’ın NATO kumandasında bir ortak askeri birim oluşturma kararını selamladı. Austin, “Rus saldırganlığı Ukrayna halkı, NATO ve özgür dünyayı birleştirdi” dedi.

NATO KARŞITI PROTESTO

Başbakan Kiril Petkov’un, ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin’i ağırladığı sırada Bulgaristan Savunma Bakanlığı önünde toplanan vatandaşlar tarafından, NATO karşıtı bir gösteri düzenlendi. “NATO bu ülkeden gitmeli” diyen Bulgaristan’ın Vazrazdhane (Zafer) partisine mensup göstericiler, Bulgaristan’ın tarafsız kalması gerektiğini, silah satışı ve NATO yığınağının ülkeyi tehlikeye attığını belirttiler. Partinin lideri Kostadin Kostadinov ise Başbakan Petkov’un “ABD’nin kuklası olduğunu ve istifa etmesi gerektiğini” söyledi.

‘ALTIN PASAPORT’ UYGULAMASI İPTAL EDİLDİ

Mart sonunda Bulgaristan Parlamentosu, "altın pasaport" olarak bilinen yatırım karşılığı pasaport ve vatandaşlık verme uygulamasına son verdi. Ülkeye yaklaşık 1 milyon avro değerinde yatırım yapan üçüncü ülke vatandaşlarına Bulgaristan’ın üyesi olduğu Avrupa Birliğinde (AB) serbest dolaşım gibi avantajlar sağlayan uygulama son yıllarda Avrupa Parlamentosunun sert tepkisine neden oluyordu. Devlet Milli Güvenlik Ajansına (DANS), bugüne dek verilen tüm altın pasaportlarla ilgili araştırma yapma görevi verildi. Araştırma sonuçlarına göre her bir pasaport ile ilgili yeni karar alınabilecek.

BULGARİSTAN HALKINDAN RUSYA'YA DESTEK

Muhalefetteki Diriliş (Vazrazhdane) Partisi, 6 Nisan'da Ulusal Meclis Meydanı'nda düzenlediği mitingde Rusya’ya destek verdi. Halk NATO'nun ülkeye konuşlanmasına karşı çıktı. Mitingden sonra vatandaşlar Ulusal Meclis binasını çevreledi. Bu sırada milletvekilleri, eylemciler tarafından yuhalanarak binayı terk etti.

HÜKÜMET KRİZİ

22 Haziran’da Başbakan Kiril Petkov’un koalisyon hükümeti mecliste yapılan güven oylamasını kaybederek düştü. Parlamentoda en büyük grubu olan Değişime Devam (PP) partisinin eş başkanı Kiril Petkov'un dörtlü koalisyon hükümeti sadece 6 ay iktidarda kalmış oldu. Petkov’un istifa dilekçesini 27 Haziran'da resmi olarak Cumhurbaşkanı Rumen Radev’e sunmasının ardından yeni kabine için arayışa geçildi. Parlamentoda ikinci en büyük gruba sahip, eski Başbakan Boyko Borisov’un Bulgaristan’ın Avrupalı Gelişimi İçin Yurttaşlar (GERB) partisi de hükümeti kuramadı. PP ve GERB ardından hükümeti kurma görevi verilen Bulgaristan Sosyalist Partisi (BSP) lideri Korneliya Ninova'nın da 18 Temmuz'da görevi iade etmesiyle erken genel seçim gündeme geldi. 1 Ağustos'ta Cumhurbaşkanı Radev imzaladığı kararnameyle erken genel seçim tarihini 2 Ekim olarak belirledi. Radev, başka bir kararnameyle de parlamentoyu feshederek erken seçimin ardından yeni olağan hükümet kuruluncaya kadar ülkeyi yönetecek Gılıb Donev'in başbakan olacağı geçici hükümeti atadı.

RUSYA'DAN MİSİLLEME

Haziran ayında mecliste yapılan güven oylamasını kaybeden ve 27 Haziran’da istifa eden Bulgaristan Başbakanı Kiril Petkov, casusluk faaliyetleri nedeniyle 70 Rus diplomatın sınır dışı edildiğini açıkladı. Rusya’ya karşı sert bir duruş sergileyen Petkov, Rusya’nın Ukrayna’ya karşı "özel bir askeri operasyon" olarak nitelendirdiği şeyi "savaş" olarak adlandırmayı reddettiği için şubat ayında da Savunma Bakanını görevden aldı. Rusya Dışişleri Bakanlığı, Bulgaristan’ın Moskova Büyükelçisi Atanas Krıstin’e 14 Bulgar diplomatın istenmeyen kişi ilan edildiğine dair nota verildiği aktarıldı. Açıklamada ayrıca, "Rusya’ya yönelik dostane olmayan adımların, Bulgaristan ve Bulgaristan halkının ulusal çıkarlarıyla hiçbir ilgisi olmadığına inanıyoruz" denildi.

ORMAN YANGINLARI

Bulgaristan, ağustos ayında da orman yangınları ile mücadele etti. Bulgaristan'ın Kazanlık bölgesinde, askerlerin patlayıcı madde imha ettiği sırada ormanda yangın çıktı. Yangın güçlükle kontrol altına alındı. Bulgaristan'ın güneydoğusundaki bölgede çıkan orman yangını ise Türkiye sınırına dayandı. Edirne'nin Lalapaşa ilçesine bağlı Saksağan köyünden de görülen yangın için ekipler hazırda bekletildi.

SON 2 YILDA 4. GENEL SEÇİM

2 Ekim’de yapılan erken parlamento seçiminin ardından ülkenin 240 üyeli 48. parlamentosuna yüzde 4 barajını aşan 7 parti girdi. Seçime katılım oranı yüzde 37,8’de kaldı. Oyların yüzde 25,37’sini alan eski Başbakanlardan Boyko Borisov’un lideri olduğu Bulgaristan’ın Avrupalı Gelişimi Yurttaşlar (GERB) partisi, parlamentonun en büyük gücü olarak birinci sırada yer aldı. Eski Başbakan Kiril Petkov’un eş başkanlığını yaptığı Değişime Devam (PP) partisi oyların yüzde 20,21’i ile ikinci sırayı aldı. Üyelerinin çoğunluğunu Türklerin oluşturduğu Hak ve Özgürlükler Hareketi (HÖH) partisi, oyların yüzde 13,66’sını alarak ülkenin üçüncü en büyük siyasi gücü oldu. Rusya destekçisi, Avrupa Birliği ve NATO karşıtı, Yeniden Doğuş Partisi oyların yüzde 10,17’si ile dördüncü, eski komünist partinin çizgisinde siyaset yürüten ve yine Rusya destekçisi olan Bulgaristan Sosyalist Partisi (BSP) oyların yüzde 9,32’si ile beşinci sırada yer aldı. Demokratik Bulgaristan (DB) partisi yüzde 7,46 oy oranı ile parlamentonun altıncı gücü oldu. Yine Rusya destekçisi, eski savunma Bakanı Stefan Yanev’in lideri olduğu Bulgar Yükselişi (BV) partisi, yüzde 4,64 oyla parlamentonun yedinci grubuna sahip oldu.

TÜRK KÖKENLİ MECLİS BAŞKANI

48. Meclis’in 3 gün süren ilk oturumunun sonunda en yaşlı Milletvekili Vejdi Raşidov (70) başkan seçildi. Oylamaya 218 milletvekili katılırken Raşidov, 79'a karşı 139 oyla başkan oldu. Bulgaristan’ın Avrupalı Gelişimi İçin Yurttaşlar (GERB) partisinden Raşidov, oylama sonrası, “Hayatımın son yıllarımın bir bölümünü Bulgar halkı için feda edeceğim. Bu topraklarda öleceğim, onlar benim için kutsaldır” dedi. Türk kökenli Raşidov, 2009-2013 ve 2014-2017 yılları arasında Kültür Bakanlığı yapmıştı.

UKRAYNA'YA SİLAH YARDIMINA VETO

Cumhurbaşkanı Rumen Radev, Ekim'de katıldığı NATO töreninde “Güvenlik ortamının kötüleştiği bir dönemde ve yeni silahlar tedarik edilmeden Ukrayna’ya silah yardımının yapılması uzunca bir süre için ordumuzun savunma yetkinliklerini zedeleyecek” dedi.

LEVENT GÖKTAŞ İADE EDİLDİ

Necip Hablemitoğlu suikastı davası sanıklarından firari emekli Albay Mustafa Levent Göktaş, 2 Eylül'de Bulgaristan’ın Svilengrad şehrinde yakalandı. Bulgaristan'a siyasi sığınma talepleri reddedilen Göktaş, 16 Aralık'ta Türkiye'ye iade edildi.

YENİ HÜKÜMET ARAYIŞLARI

2 Ekim'de yapılan seçimlerden bugüne hükümet hâlâ kurulamadı. Cumhurbaşkanı Rumen Radev'in görevlendirdiği, Gılıb Donev başbakanlığındaki geçici hükümet görevine devam ediyor. Güven oylaması için gereken 121 sandalye sayısını karşılamak için en az 3 partili bir koalisyon veya azınlık hükümeti kurulması gerekiyor. Bulgaristan parlamentosundaki partilerin dağılımına bakıldığında, çok partili bir koalisyon hükümetinin kurulması çok zor. 48. Parlamento’da kabine kurulamaması durumunda vatandaşlar, 2023 yılının ilk yarısında, 2 yılda 5. kez sandık başına gidebilir. Yeni bir erken genel seçimin yapılması durumunda ise katılım oranının daha da düşük olması bekleniyor.