Ekonomideki yavaşlama cari fazlayı artırdı
Cari işlemler hesabı ağustos ayında 4 milyar 324 milyon dolar fazla verdi. 2019 yılı ağustos ayında görülen 5 milyar 95 milyon dolar fazlanın ardından en yüksek seviyeye çıkıldı. İktisatçılar; cari fazlayı, ekonominin küçülmesi ve sanayinin zayıflamasıyla açıkladı
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından açıklanan ödemeler dengesi verilerine göre, Ağustos 2024'te cari işlemler hesabı 4 milyar 324 milyon dolar fazla verdi. Söz konusu veri Ağustos 2019'dan bu yana en yüksek aylık cari fazlaya işaret ederken, ödemeler dengesi 2021'den bu yana da ilk kez üst üste 3 ay fazla vermiş oldu.
‘İFLASLAR PAHASINA CARİ FAZLA’
Ödemeler dengesi verilerini sosyal medya hesabından değerlendiren iktisatçı Evren Devrim Zelyut, “Türkiye'de cari fazla verilen dönemler ekonominin soğuduğu yani sanayinin ve tüketimin gırtlağının sıkıldığı zamanlardır. İflaslar ve işsizlik pahasına verilen cari fazla 4.324 milyon dolar oldu. Üzüldüğüm nokta dışa bağlı üretim modeli değiştirilmediği için yarınlarda bu fazla devam etmeyecek…” dedi. İktisatçı Mustafa Sönmez ise “Ağustosta cari fazla 4,3 ve yıllık cari açık 11,3 milyar dolara indi. Sürpriz yok.
Ekonomi yavaşlıyor. Dün sanayi üretiminin yıllık yüzde 6 düştüğü açıklandı. Ekonomi küçülünce ithalat azalıyor, dolayısıyla cari denge de eksiden artıya doğru seyrediyor. Turizm dövizlerini de unutmamalı.” değerlendirmesini yaptı.
TCMB verilerine göre ödemeler dengesi tanımlı dış ticaret açığı, temmuzda 2 milyar 911 milyon dolar oldu. Bu dönemde hizmetler dengesi kaynaklı net girişler 8 milyar 696 milyon dolar, seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler de 6 milyar 793 milyon dolar olarak meydana geldi.
Birincil gelir dengesi kaleminde 1 milyar 475 milyon dolar net çıkış, ikincil gelir dengesi kaleminde ise 14 milyon dolarlık net giriş kaydedildi.
DOĞRUDAN VE PORTFÖY YATIRIMLARINDA NET ÇIKIŞ
Ağustos 2024 dönemine ilişkin ödemeler dengesi verilerine göre ağustosta doğrudan yatırımlar kaynaklı 62 milyon dolar, portföy yatırımlarında 881 milyon dolarlık net çıkış oldu.
Alt kalemler itibarıyla incelendiğinde, yurt dışı yerleşiklerin hisse senedi piyasasında 627 milyon dolarlık net satış, devlet iç borçlanma senetlerinde 1 milyar 412 milyon dolarlık net alış meydana geldi.
Yurt dışındaki tahvil ihraçlarıyla ilgili olarak; genel hükümet 2 milyar 250 milyon dolar net geri ödeme gerçekleştirirken, bankalar 1 milyar 114 milyon dolar ve diğer sektörler 200 milyon dolar net borçlandı.
Diğer yatırımlar altında, yurt içi bankaların yurt dışı muhabirlerindeki efektif ve mevduat varlıkları 699 milyon dolar artış kaydetti.
Yurt dışı bankaların yurt içindeki mevduatları, yabancı para cinsinden 786 milyon dolar artış, Türk lirası cinsinden 1 milyar 160 milyon dolar düşüş olmak üzere toplam 374 milyon dolar net azalış kaydetti.
RESMİ REZERVLER AZALDI
Bu dönemde sağlanan kredilerle ilgili olarak, bankalar 626 milyon dolar ve genel hükümet 133 milyon dolar net geri ödeme, diğer sektörler ise 561 milyon ABD doları net kullanım yaptı. Resmi rezervlerde ağustosta 2 milyar 510 milyon dolarlık net azalış oldu.
Öte yandan, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 17 Eylül 2024'te yayımlanan "Uluslararası Hizmet Ticareti İstatistikleri, 2023" bülteni çerçevesinde, Hizmetler Dengesi kalemi 2022, 2023 ve 2024 yılı Ocak-Temmuz dönemi için revize edildi.
SON 5 YILIN EN YÜKSEK CARİ FAZLASI
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek; ödemeler dengesi verilerine ilişkin yaptığı açıklamada, ağustosta 4,3 milyar dolar ile 5 yılın aylık en yüksek cari fazlası verildiğini, yıllık cari açığın 11,3 milyar dolar olduğunu belirterek "Böylece 2023 yılı mayıs ayına göre yıllık cari açıktaki düşüş 44,4 milyar dolara ulaştı." ifadesini kullandı.
Cari açığın milli gelire oranının yüzde 1'in altına gerilediğine işaret eden Şimşek, "Ağustosta 4,3 milyar dolar ile 5 yılın aylık en yüksek cari fazlası verilirken yıllık cari açık 11,3 milyar dolar oldu. Böylece 2023 yılı mayıs ayına göre yıllık cari açıktaki düşüş 44,4 milyar dolara ulaştı." değerlendirmesini yaptı.
‘OVP HEDEFİNE ULAŞIYORUZ’
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, cari işlemler dengesinin haziran ve temmuz aylarından sonra ağustos ayında da 4,32 milyar dolar fazla verdiğini, ağustos ayı itibarıyla yıllıklandırılmış cari açığın 11,25 milyar dolara gerilediğini aktararak, şunları kaydetti:
"Makroekonomik ve finansal göstergelerden aldığımız olumlu sonuçlar, uyguladığımız ekonomi programımızın etkinliğini göstermektedir. Dış ticaret açığımızdaki iyileşme ve hizmet gelirlerimizin artmasıyla cari açığın azalmaya devam etmesini ve 2024 yıl sonunda cari açığın milli gelire oranı için OVP'de öngördüğümüz yüzde 1,7 hedefimize rahatlıkla ulaşmayı öngörüyoruz."