Planlı üretimle çiftçimize kazandıralım

Şanlıurfa Ziraat Odaları İl Koordinasyon Kurulu Başkanı ve Hilvan Ziraat Odası Başkanı Hikmet İpar’la tarımda 2024 yılını, ‘Planlı Üretim’ çalışmalarını ve Şanlıurfalı çiftçilerin yeni yıldan beklentilerini konuştuk.

İpar, bu yıl binlerce ton biberin ve domatesin tarlada kaldığını belirtti, “Planlı Üretimle çiftçinin kazanması hedeflenmeli.” dedi. Kuraklık riskine karşı bölgedeki sulama projelerinin tamamlanması çağrısı yapan İpar, “Projelerin bittiği yerlerde Devlet Su İşleri (DSİ), yağmur yağmadığında çiftçinin toprağını sulamasına imkân vermeli.” diye konuştu.

‘ÇİFTÇİ BİBERİ TARLADAN ÇIKARAMADI’

- Şanlıurfalı çiftçi, 2024 yılını nasıl geçirdi?

2024 hezimetti. Girdiler artmasına rağmen ürünlerimizi önceki yılın altında bir fiyatla sattık. Domates, biber tarlada kaldı, ekonomiye katkı sağlayamadı. Üretici maliyeti kurtarmıyor diye sebzeyi tarladan çıkaramadı. 15-20 bin ton biber tarlada kaldı. Üretici mecburen tarlayı sürmek zorunda kaldı. Dengesiz bir üretim var. Geçen yıl biber çok para etmişti, bu yıl herkes bibere yöneldi. Bunun kimse önünü kesemedi, biberler öldü.

Hububatta da Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO), bu yıl yüzde 11 fark verdi. Girdi artışları yüzde 69, enflasyon yüzde 59’du. Ama bizim aldığımız fark, arpada yüzde 3, buğdayda yüzde 11 oldu. Kazanma ihtimali nasıl olabilir. Şu anda fiyatlar arttı ama elimde ürün kalmadı ki. Çiftçinin hepsi borçlu, ürünü hemen satmak zorundaydı.

Antep fıstığında özelikle boz fıstık, bir önceki yıl 115 liradan satılırken bu yıl 90-100 lira arasında satıldı.”

‘SADECE ÇİFTÇİ DEĞİL HERKES FEDAKÂRLIK YAPSIN’

- Hububatta yeni sezon ekimleri nasıl başladı? Üreticinin talebi var mı?

Mercimek ekimi için yabancı otun çıkması gerekiyordu. Yağmur düşmeyince yabancı otlar çıkmadı. Erken eken üreticilerimiz var ama riskle karşı karşıya şu anda. Tohum çimlenmezse çürür. Zamanı geçti ekimlerin. Ekemeyenler, yağmuru bekleyen çiftçilerimiz var. Yağmur yağmasa da çiftçi ekecek ve şansa bırakacak…

Çiftçi umutla ekiyor. Ekmek zorunda. Bizim bölgede arazi boş kalırsa ayıplanır. Çiftçi o tarlayı boş bırakmamak için eker, onuru için eker. Biz yüksek fiyata satıp tüketici de yüksek fiyata gıda tüketsin istemiyoruz. Ama bunun dengeli bir şekilde gitmesi gerekiyor. Özellikle destek miktarlarının artması gerekiyor. Mazot ve gübredeki KDV’nin kalkması gerekiyor.

"Enflasyonu tetikleyen gıda ürünleri… Bunun önünü rahatlıkla alabiliriz. Girdilerde biraz fedakârlık lazım. Biz büyük kâr payları istemiyoruz. Çiftçinin ayakta kalması, ekonomiyi düzlüğe çıkarabilmemiz için herkesin elini taşın altına koyması lazım. 2024’de çiftçi gövdesini taşın altına koydu. Çiftçi üzerine düşeni yaptı ama ürünü tarladan çıkarmak için sanayici ve devlet destek vermedi.

‘SİSTEM ÇİFTÇİYİ YÖNLENDİRECEK’

- Planlı üretimle ilgili çalışmalar bölgenizde nasıl yürütülüyor?

Yıllardır planlı üretimi istiyoruz. Aslında plansız üretimin sıkıntısını yaşıyoruz. Çalışmalar yapılıyor, eğitimler yapılıyor. Destekleme modelinde 17 ürün seçildi bizim bölgede. Bu 17 ürün üzerinde çalışmalar yoğunlaştı. Hangi ürünün ne kadar ekilmesi gerektiğini Tarım İl Müdürlüğü bildiriyor. Sistem, çiftçiyi yönlendirecek. Her ürüne kota var. Kota dolduğu zaman sonradan gelen üretici, aynı ürünü beyan ederse sistem onu engelleyecek, biz de çiftçiyi başka ürüne yönlendireceğiz.

"Çiftçi buna uymaya başladı. Plana uyan çiftçiye ayrıca bir destek verilecek. Proje güzel ama hayata geçirilebilirse, çiftçinin de para kazanması sağlanırsa bu sistem yürür. Ama çiftçi yönlendirildiği üründen para kazanamadığı zaman yine bildiğini yapacak. Çiftçinin planlı üretime uyması için öncelikli ekmiş olduğu üründen para kazanması gerekiyor.

‘PROJELER RİSKİ AZALTIR’

- Bölgedeki sorunlardan biri de kuraklık. Bu sorunla ilgili neler yapılabilir?

Evet, kuraklık riskiyle karşı karşıyayız. Kuraklığa hazırlıklı olmalıyız. Çiftçi endişeli. Daha geç çimlenebilecek ürünlere ama erken büyüyen ürünlere yönelmek lazım. Bunun üzerine çalışmak lazım.

Kuraklığa dayanıklı tohumlara ağırlık verilmesi ve teşvik edilmesi lazım. En önemlisi de kuraklığa karşı sulama projelerinin bitirilmesi. En azından yağmur düşmediği zaman benim arazimi sulayabilmem lazım. Hilvan-Siverek-Viranşehir sulama sistemi, yıllardır proje aşamasında ama bir kazma vurulmadı. Bu projenin bitmiş olması çiftçinin riskini yüzde 50 azaltır.

Çiftçinin suya kolay ulaşacak sulama sistemlerinin de olması lazım. Bu sistemler için sıfır faizli krediler var ama bürokrasiyle fazla karşılaşıyoruz. Çiftçinin alete, makineye sulama sistemlerine kolay erişmesi lazım. Sulama projelerinin bittiği yerlerde DSİ, yağmur yağmaması halinde çiftçinin sulamaya başlamasına imkân vermeli.