Çin'den yükselen mesaj: HAMAS ile El-Fetih birlik istiyor
Birleşme yolunda tarihi bir adım atarak Pekin'de buluşan El-Fetih ile HAMAS arasında yapılan görüşmede neler konuşulduğu belli oldu. Hem bugün hem de savaş sonrası için birlik konusunda mutabakata varıldı
Filistinli direniş grupları El-Fetih ile HAMAS, geçen hafta Pekin’de tarihi bir görüşme yaptı. Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Lin Jian'a göre görüşme “samimi” bir havada geçti ve taraflar birleşme ile savaş sonrasına dair “siyasi irade” ortaya koydu. Bakanlık, görüşmede tam olarak nelerin konuşulduğu konusunda ayrıntı vermedi. Fakat Lübnan basınına konuşan görüşmelere aşina Filistinli kaynaklar, merakları giderecek açıklamalarda bulundu.
Kaynaklar, iki hareketin Gazze Şeridi'ne yönelik savaşa ilişkin Filistin tarafının birliği konusunda mutabık kaldığını, savaşın durdurulmasını ve İsrail Ordusu’nun bölgeden tamamen çekilmesinin önemini vurguladığını aktardı. Bu bağlamda iki grup, Kahire'de koordinasyon ve takip için ortak bir ikili komite kurmanın yanı sıra “Gazze'ye acil insani yardım getirmek için ulusal çabaları ve ilgili makamları düzenleme” konusunda da anlaştı.
FKÖ VURGUSU
Toplantıda ayrıca hem İsrailli yerleşimcilerin köy ve kasabalara yönelik saldırılarına hem de Tel Aviv güçlerinin Mescid-i Aksa'ya yönelik operasyonlarına karşı koymak amacıyla Batı Şeria ve Kudüs'teki pozisyonların ve çabaların koordine edilmesi de görüşüldü. Zirvede, İsrail'deki Filistinli mahkumlar konusunun önceliği de ele alındı ve İsrail hapishanelerinde “en korkunç işkence ve istismar türlerine” maruz kalan bu insanların haklarını korumanın ve onları desteklemenin gerekliliği vurgulandı.
Kaynakların toplantıdan aktardığına göre HAMAS ve El-Fetih, “Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) çerçevesinde tüm Filistinli güçler ile grupların FKÖ ve kurumlarına dahil edilmesiyle ve bu konuda daha önce yapılan anlaşmalar temelinde” birliğin ve bölünmenin sona erdirilmesinin gerekliliğini vurguladı. İki taraf, “imha savaşı” sırasında ya da sonrasında görevi yardım, saldırının etkilerini ortadan kaldırma ve Gazze'yi yeniden inşa etme konularında teknik ve idari görevlerini yerine getirmek olan geçici, çatışmasız, ulusal bir uzlaşı hükümeti kurulmasının önemine işaret etti. Bu hükümet aynı zamanda Filistin kurumlarını birleştirmek ve “İsrail ve Amerika'nın elinden bölünme bahanesini almak için” genel seçimlere hazırlanmak için çalışacak.
ÇİN GEÇMİŞTEN BERİ DESTEKLİYOR
Taraflar, toplantıda Çin'in yardımıyla Filistin birliğinin güçlendirilmesi konusunda anlaşmaya varıldığını ve bunun “işgalin sona erdirilmesine ayrıca Batı Şeria, Gazze Şeridi ve Kudüs'te uluslararası kararlara uygun bir Filistin devletinin kurulmasına katkıda bulunacağını” doğruladı.
Kaynaklara göre toplantının sonuçları, 14 Haziran 2024'te yine Pekin'de yapılacak bir sonraki toplantının da gündemini oluşturacak.
Çin Dışişleri Bakanlığı ise iki tarafın “diyalog yoluyla uzlaşma sağlanması yönünde siyasi bir irade koyduğunu” belirterek, gelecekteki diyalog için fikirler üzerinde anlaşmaya varıldığını ve “Filistin birliğinin mümkün olan en kısa sürede sağlanması için görüşmelere devam edeceklerini” söyledi. Bakanlık, HAMAS ve El-Fetih hareketlerinin Çin'in Filistin halkına verdiği destekten duyduğu derin minnettarlığı ifade ettiğini aktardı. Çin Dışişleri Bakanlığı, Pekin'in ev sahipliği yapma amacının HAMAS ve El Fetih hareketleri arasında “Filistin uzlaşısını teşvik etmek için derin ve samimi bir diyalog” oluşturmak olduğunu bildirdi.
Pekin tarihsel olarak Filistin davasına sempati duyuyor ve İsrail-Filistin çatışmasına iki devletli bir çözüm bulunmasını destekliyor, bu konudaki desteğini Birleşmiş Milletler (BM) gibi uluslararası kurumlarda yüksek sesle dile getiriyor. Çin ayrıca İsrail'in kara harekatı başladığından beri acil ateşkes için diplomatik çaba sarf ediyor ve çağrılar yapıyor.
2007'DEKİ KIRILMA
Bir zamanların çetin rakipleri El-Fetih ile HAMAS'ın siyasi ve stratejik sebeplerle askeri çatışmalara sahne olmuş bir geçmişi var. El Fetih'i 2007'de yenilgiye uğratan HAMAS, Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas'ın uzun süredir iktidarda olan partisini parlamento seçimlerinde geçmiş ve rakibini oylama sonucunu tanımayı reddettiği için Gazze Şeridi'nden uzaklaştırmıştı. HAMAS, 2007'den bu yana Gazze'nin fiili hakimi konumunda. Bu arada El Fetih liderliğindeki Filistin yönetimi ise işgal altındaki Batı Şeria'da yönettiği bölgelere çekildi. Bu durum o tarihten beri sürüyor.
'DİRENİŞ TERÖR EYLEMİ DEĞİLDİR'
Çin Dışişleri Bakanlığının hukuk danışmanı Ma Xinmin 22 Şubat tarihinde Uluslararası Adalet Divanı'nda (UAD) yaptığı konuşmada, Tel Aviv'in “meşru müdafaa” savunmasını da yerle bir etmiş, İsrail'in Filistin'i işgal eden “yabancı bir ülke olduğunu”, dolayısıyla “meşru müdafaa hakkının İsraillilerden çok Filistinlilere ait olduğunu” söylemişti. Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun (BMGK) 1973 tarihli 3070 sayılı kararına atıfta bulunan hukukçu, kararın “halkların sömürgeci ve yabancı tahakkümden ve yabancı boyunduruğundan kurtulmak için silahlı mücadele de dahil olmak üzere mevcut tüm araçlarla verdikleri mücadelenin meşruiyetini teyit ettiği” hatırlatmasında bulunmuştu.
Çinli hukuk adamı, 1998 tarihli Terörizmin Bastırılmasına İlişkin Arap Sözleşmesi'nden alıntı yaparak, "Halkların, topraklarını kurtarmak ve kendi kaderlerini tayin ve bağımsızlık haklarını güvence altına almak için silahlı mücadele de dahil olmak üzere her türlü yolla yabancı işgal ve saldırganlıkla mücadele etme hakkını" vurgulamıştı.
Bu bağlamda silahlı mücadelenin “terör eylemlerinden ayrıldığını” bildiren Ma Xinmin, uluslararası hukukta tanınan bu ayrımın, bahsi geçen ve diğer “uluslararası sözleşmelerle de kabul edilmiş” olduğunun altını çizmişti. ABD'nin BM ve UAD'nin İsrail ve Filistin arasındaki ikili bir meseleden uzak durması gerektiğini söylemesine karşın ise Çin tarafı, “Filistin halkının kendi kaderini tayin hakkının kesinlikle BM'nin meselesi" olduğunu ifade etmişti.