Çin’in uzay misyonlarının yılmaz neferi: Uzun Yürüyüş- 2F

6 Haziran 2022’de Çin Fırlatma Aracı Teknolojileri Akademisi (CALT) tarafından geliştirilen Uzun Yürüyüş-2F taşıyıcı roketi, Shenzhou-14 insanlı uzay aracını, içindeki üç astronotla birlikte uzaya gönderdi. Böylelikle, Çin’in uzay istasyonunda inşa aşamasındaki çalışmalara geçilmiş oldu.

Defalarca zorlu misyonlara imza atan Uzun Yürüyüş-2F taşıyıcı roketini özel kılan bazı noktalar var:

EN UZUN NÖBET SÜRESİ

Shenzhou-14 insanlı uzay aracının Uzun Yürüyüş-2F Yao 14 taşıyıcı roketiyle fırlatılmasıyla Çin’in uzay istasyonunun inşa aşamasındaki ilk insanlı uzay uçuşu başlamış oldu. CALT’de görevli tasarımcılardan Qian Hang, taşıyıcı roketin arıza tespit yazılımını tasarlayan isim. Qian Hang, astronotların can güvenliğinin korunması amacıyla, Uzun Yürüyüş-2F Yao 12 ve Uzun Yürüyüş-2F Yao 13’ten bu yana yedek roketli fırlatma modelinin uygulandığını kaydetti.

Shenzhou-13 fırlatma misyonu için acil müdahale ve kurtarma işlevi gören ve en son Shenzhou fırlatılışına katılan Uzun Yürüyüş-F Yao 14 roketinin temel montaj testleri, geçen yılın ikinci yarısında, belirlenen tarihten daha erken tamamlandı. Roket, dikey olarak CALT’nin tesislerinde korunarak, “kardeş” roket olan Uzun Yürüyüş-F Yao 13’ün montaj testleri ve fırlatılması dâhil tüm çalışma sürecine tanıklık etti.

Uzun Yürüyüş-F Yao 14, Shenzhou-13 insanlı uzay aracındaki Zhai Zhigang, Wang Yaping ve Ye Guangfu’dan oluşan taykonot ekibinin 183 günlük uzay yolculuğu tamamlanana ve taykonotlar yeryüzüne güvenli şekilde dönene kadar, acil müdahale nöbetini sürdürdü. Daha sonra ise Shenzhou-14 fırlatma misyonuyla ilgili hazırlıklara başladı.

6 aylık nöbet ve hazırlık sürecinde tesislerde toplam 10 ay kalan Uzun Yürüyüş-F Yao 14 taşıyıcı roketi, en uzun süre nöbet tutan insanlı roket unvanını kazandı.

EN GÜVENİLİR ROKET

Uzun Yürüyüş-2F roketinin baş amiri Jing Muchun, Çin’in insanlı uzay çalışmaları tarihinde Shenzhou-1’den Shenzhou-14’e kadar tüm insanlı uzay araçlarının fırlatışını üstlenen ve planlanan fırlatmaları gerçekleştirecek olan Uzun Yürüyüş-2F taşıyıcı roketlerinin yüzde 100’lük başarı oranıyla “Çin’in mucize roketi” olarak adlandırıldığını belirtti.

Jing, "Shenzhou-14 insanlı uzay aracının fırlatma misyonu da Uzun Yürüyüş-2F roket serisinin omuzlarına düştü.” dedi.

Roketin güvenilirliğinin daha da artırılması ve mevcut zaaflarının giderilmesi amacıyla, araştırmacılar sayısız teorik analize, matematiksel simülasyona ve deneysel doğrulamaya başvurarak ilgili teknolojileri devamlı iyileştirdi. Güvenilirliğin zaten çok yüksek olduğu düşünüldüğünde, daha fazla ilerleme kaydetmenin ne kadar zor olduğu tahayyül bile edilemez. Uzun Yürüyüş-2F roketlerinin baş tasarımcısı Chang Wuquan, bu süreci bir sınava benzeterek, "50 puandan 90 puana çıkmak nispeten kolay. 90’dan 91’e çıkmak için gereken çalışma, 50’den 90’a çıkmak için gerekenden az değil." dedi.

Yapılan çalışmalar sonucunda Chang-2F roketinin güvenilirlik endeksi 0,97'den 0,9894'e yükseltildi. Astronotların güvenli şekilde çıkışını sağlayacak kaçış sisteminin güvenlik değerlendirme puanı ise 0,99996'ya ulaştı. Başka bir deyişle, 100 fırlatmada sadece 1 kez uçuş hatası meydana gelebilir; bir uçuş hatası görülmesi durumunda ise kaçış sistemine dayanılarak yapılacak 100 kaçıştaki hata ihtimali 1’in altında.

ROKETTE TAŞINAN ASTRONOTLAR EN DEĞERLİDİR

Bu yıl Chang-2F roketi, Shenzhou-14 ve Shenzhou-15 uzay araçları ile 6 taykonotu uzaya gönderdi.

Uzay istasyonu projesinde, yörüngedeki inşa çalışmasının tamamlanmasından sonra 10 yıldan fazla sürmesi beklenen uygulama ve geliştirme aşamasına geçilecek. İlk planlamalara göre, her yıl 2 insanlı uzay aracı ve 2 kargo uzay aracı fırlatılacak. Tüm bu çalışmalar, roketlerin güvenlik seviyesi için daha yüksek gereklilikleri beraberinde getiriyor.

Uzun Yürüyüş-2F roketinin baş tasarımcısı Rong Yi, "Diğer roketlerin taşıdığı yükler ne kadar önemli olursa olsun, neticede hepsine bir değer biçilebilir; Uzun Yürüyüş-2F'nin yükü ise canları paha biçilemez olan astronotlarımız.” dedi. Rong Yi, insanlı uzay uçuşlarında insanların can güvenliğini korumanın taşıdığı öneme işaret ederek, astronotların uzaya güvenli girişlerini sağlamanın insanlı roket tasarımcılarının ve üreticilerinin özel misyonu ve sorumluluğu olduğunu vurguladı.

Astronotların güvenliğini sağlamak için Uzun Yürüyüş-2F roketinde özel bir kaçış sistemi tasarlandı: Roketin bir kaza yapması durumunda, kaçış sistemi anında otomatik olarak devreye girecek ve kaçış aracı, bir havucu kökünden çeker gibi dönüş kabini ile birlikte arızalı roketten ayrılacak. Bu işlemin hemen ardından dönüş kabininin kaçış aracından ayrılması sonrasında paraşütleri açılacak astronotları yere inecek.

Qian Hang, "Roketin kaçış sistemini en yüksek standartlar doğrultusunda ve en iyi kalitede geliştiriyoruz. Bugünkü duruma, farklı nesillerden astronotların yoğun çabaları sayesinde gelindi. Tabii, bu işlevin asla etkinleştirilmemesini diliyoruz." dedi.