Discord’a erişim engeli yeterli mi? Uzmanlar anlattı: ‘Denetimde yapay zeka kullanılabilir’
Kadın, çocuk ve hayvan istismarının, zorbalığın, uyuşturucunun ve akla gelebilecek zararlı birçok şeyin serbestçe yaşandığı Discord’a erişim engeli getirildi. Peki erişim engeli yeterli mi? Uzmanlar Aydınlık’a değerlendirdi.
Discord adlı platformda cinsel istismar, şiddet, uyuşturucu ve LGBT propagandası yapılması tepkileri büyüttü. Vatandaşlardan arka arkaya gelen şikayetler üzerine Türkiye’de platforma erişim engellendi. Ancak sorun erişim engeliyle bitmiyor. Instagram, Telegram, Tiktok gibi uygulamalarda, çocuklar ve gençler sürekli sistemin çürümüş zihniyetine maruz kalıyor. Eğitim Sosyologu Prof. Dr. Tunay Kamer ve Youtube kanalında Teknoloji ve Hayata dair içerikler paylaşan Mesut Çevik, Discord vb platformlardan çocukların nasıl korunması gerektiğini Aydınlık’a anlattı.
‘YASAKLAMAK YERİNE BİLİNÇLİ KULLANMAK GEREK’
Eğitim Sosyologu Prof. Dr. Tunay Kamer “Dijital çağda sıklıkla karşılaştığımız istenmeyen davranışların önüne geçmek ne yazık ki çok zor. Bununla birlikte bu tür platformları yasaklamak yerine temizlemek ve bilinçli kullanmak büyük önem taşıyor.” dedi ve şöyle sürdürdü: “Çocuklarımızın günümüz dijital dünyasına entegre olabilmeleri için platformların kullanımı teşvik edilmelidir. Burada içeriklerin olumsuz olabileceği ya da dijital dünyada birçok olumsuzluk olabileceği çocuklara anlatılmalı, güvenli ve bilinçli bir şekilde kullanmaları sağlanmalıdır. Discord ve Telegram gibi platformlarda zorbalık, şiddet, uyuşturucu kullanımı, beden teşhiri, küçük çaplı hack faaliyetleri, pedofili, terörizm ve LGBT propagandası gibi faaliyetler çok yoğun. Dolayısıyla gençlere bu platformlarda bu tür tehlikelerle karşılaşabileceklerinin ve karşılaştıklarında ne yapmaları gerektiğinin açık ve doğru bir şekilde anlatılması ve öğretilmesi gerekiyor.”
‘YANLIŞ BİR YOL İZLİYORUZ’
Kamer, gençlerin sosyal medya platformları üzerinden sosyalleşmeyi tercih ettiğini belirtti ve şu değerlendirmeyi yaptı:
“Çocuklara sorumluluk verme ve kendi kararlarını alma konusunda yanlış bir yol izliyoruz. Ergenlikle birlikte buna bir de benlik iddiası eklenince maalesef çocuklar kendilerini bu tür uygulamaların içinde buluyorlar. Burada herkese sorumluluk düşüyor: ailelere, öğretmenlere, sosyal çevreye, yöneticilere. Bu tür toplumsal sorunların çözümünde toplumsal farkındalık büyük önem taşıyor. Suçlu aramak yerine sorunu çözmeye odaklanmalıyız. Çünkü en kolay yol suçu başkasına atmaktır.”
‘SORGULAMIYORUZ’
“15 yaşından sonra bir çocuğun telefonu ya da bilgisayarı kolay kolay elinden alınamıyor, denetlenemiyor. İşte sorun da burada. Bu yaşa kadar bu bilinci kazandırmak çok önemli ama biz hep günü kurtarma düşüncesiyle, hatta çocuğum diğer çocuklardan geri kalmasın düşüncesiyle en iyi yazılımları, en iyi uygulamaları, en iyi cihazları almaya çalışıyoruz. Ama bu cihazların, yazılımların ya da uygulamaların içeriğini ve kullanımını hiç düşünmüyor ve sorgulamıyoruz. Ebeveynlik çok zor, yanlışı ve görmezden gelmeyi kabul etmeyen toplumsal bir roldür.”
‘DİSCORD ZARARLI İÇERİKLERİ DENETLEMİYOR’
YouTube kanalında Teknoloji ve Hayata dair içerikler paylaşan Mesut Çevik, Discord’u şöyle tanımladı:
“Discord bir topluluk oluşturma ve yönetme platformu. Reddit'in daha interaktif hali gibi düşünülebilir. Bu tip platformlarda üretilen içeriklerden dolayı platform değil, o içerikleri üretenler sorumlu sayılıyorlar fakat platformların da içerik denetleme ve pedofili, şiddet görüntüleri gibi hassas içeriklerin paylaşımına izin vermemesi gerekiyor. Şu anda görüldüğü kadarıyla Discord, bu tip içeriklerin yayımını denetleme ve benzeri bir sorumluluk almamış durumda. Discord'un bu konuda denetimi ele alması ve bu tip grupların paylaşımlarına izin vermemesi için baskı kurulmalı. Gerekirse maddi cezalar veya erişim engelleme gibi sınırlamalar da masaya yatırılmalı.”
‘DENETİMDE YAPAY ZEKA KULLANILABİLİR’
Çevik’in, Discord’un denetim yapabilmesi için önerdiği çözüm şöyle: “Bugün META ve benzeri uluslararası sosyal medya platformlarının hepsinde sıkı topluluk kuralları var ve bu platformlardaki paydaşların korunması adına makine öğrenme, yapay zeka ve insan denetimi gibi birçok teknolojiden faydalanarak denetim gerçekleştiriyorlar. Yapay Zeka aktif olarak kullanılabilir, Türkiye'de de güzel örnekleri mevcut. Mesela Donanım Haber kendi forumlarında yıllardır yapay zeka ile içerik analizi ve mesaj kontrolü gerçekleştirmektedir.”
‘DİJİTAL ZORBALIĞIN YASAL TANIMI YOK’
Çevik, ”Dijital Zorbalığın yasal olarak tam bir tanımı yok. Dijital Zorbalık davaları genelde hakaret, tehdit ve benzeri ceza davaları olarak görüyorlar. Birçok zorbalık da bu zorbalığa maruz kalanların haklarını nasıl arayabileceklerini bilmemeleri nedeniyle cezasız kalıyor.” dedi ve Meclis’te bir komisyon kurulması gerektiğini söyledi:
“Bu konunun mecliste kurulacak bir komisyon ile ele alınıp, uzman görüşleri ile bir yasa tasarısı hazırlanması gerekliliği çok net ortada. Dijital Zorbalıkta, mağdurun şikâyeti olmasa bile denetim mekanizmaları bunu alışkanlık haline getirmiş kişileri bulma ve cezalandırma konusunda yasal olarak yetkilendirilmeliler. Eğitim sistemi içinde de özellikle akran zorbalığı ve siber zorbalık konuları işlenmeli.”
KİMLİK ONAYLI ERİŞİM
Sosyal medya platformlarına yaş sınırı getirilmesi gerektiğini de savunan Çevik, şöyle konuştu: ”Bütün sosyal medya platformlarının içerik sözleşmeleri incelenirse aslında bu platformların reşit olmayanlara izin vermediği görülebilir. Hepsinde çok büyük sınırlamalar var. ABD gibi adı ‘Özgürlükler Ülkesi’ olan bir yerde dahi kimi eyaletlerde reşit olmayanların sosyal medya etkileşimini sınırlayan, yetişkin içeriği barındıran platformlarda kimlik onaylı üyeliği şart koşan düzenlemeler mevcut. Türkiye bu konuda ne yazık ki geriden geliyor. Çocukların sosyal medya platformlarında işi yok. Çocuklarını denetlemeyen, sosyal medya platformlarında yaşına uygun olmayan içerikler görmesi ve paylaşmasının önüne geçmeyen veliler de bu konuda sorumlular.”
'Devlete çok iş düşüyor’
Prof. Dr. Tunay Kamer ve Mesut Çevik, sosyal medya platformlarında yaşanan sorunları esas çözecek mekanizmanın devlet olduğunu söyledi.
Prof. Dr. Kamer devletin pek çok kurumunun birlikte hareket etmesi gerektiğine dikkat çekti: “Devletin sosyal medya platformlarını yasaklamak yerine cezaları net bir şekilde uygulaması, platformların işbirliği yapmasını sağlaması ve dijital okuryazarlık konusunda toplumun tüm kesimlerini bilinçlendirmesi ve farkındalık oluşturması önemlidir. Fakat konunun sadece bir bakanlığın değil birçok kurumun işbirliği ile çözülebilecek bir toplumsal problem olduğu unutulmamalıdır.”
Çevik de şöyle konuştu: “Bilinç dediğimiz şey ancak eğitim ile kazandırılabilir. Ne yazık ki bugün insanları bilinçlendireceğiz desek, meyvelerini 10 sene sonra toplayabileceğimiz bir durumdayız. Bu konuda devlete çok iş düşüyor. Yasal düzenlemeler yapılmalı, devlet iletişim kanalları ve özel iletişim kanalları üzerinden sürekli olarak çocukların korunması ve dijital platformlarda yaşanabilecekler konusunda bilgilendirici içerikler paylaşılmalı. Devlet; düzen sağlayıcı, denetleyici ve cezalandırıcı yetkilerini düzgün kullanmaz ise bilinçli ailelerin çocukları, bilinçsiz ailelerin çocukları tarafından siber zorbalığa maruz kalmaya devam edecekler.”
‘Yasağın amacı belirsiz’
Mesut Çevik “İnternette erişim yasağı getirmek bir savcının, hakimin kararına bağlı olmamalı. Bu iş basit bir konu değil, bir komisyon olur, kurul olur. İşten anlayan kişiler bir araya gelir tartışır.” görüşünü savundu.
Çevik, Discord’a gelen erişim engelini ise şöyle değerlendirdi: “Kapatmanın, cezanın bir amaca hizmet etmesi gerekir. Discord'u kapatmanın amacı ne? Belirsiz. Platform ile iletişime geçilip gerekli düzenlemelerin yapılmasını sağlamaya çalışmadan, tüm iletişim yollarını kullanmadan direkt kapatma kararı vermek, bir avuç kendini bilmez yüzünden binlerce insanın iletişimini kesip, iş yapmasını engelliyor. Bunca süre burada olup bitenden habersiz olan ya da haberi olsa da müdahale etmemiş birimlerin, tepkiler üzerine, sonuçlarını düşünmeden hızlı kararlar almaları kabul edilemez.”
‘VPN HERKESİN ÖNÜNÜ KESMEZ’
Erişim engelinin VPN’le delindiğini söyleyen Çevik, şunları söyledi: “VPN kullanmak herkesin yapabildiği ve konforlu bir erişim şekli değil. Türkiye'de birçok VPN hizmeti engelli ve yenileri de tespit edildikçe engelleniyor. Hızlı ve düzgün çalışan bir VPN servisi isteniyorsa bu sefer de aylık üyelik ücreti ödemek gerekiyor. VPN kullanacak insanların çoğu bunu cihaz bazlı kuruyor. Yani telefondan bilgisayara geçtiklerinde erişim engelinin devam ettiğini görüyorlar. Modem bazlı kurulumlar için ek teknik bilgi ve elinizdeki donanımın bunu desteklemesi gerekiyor. VPN, herkesin önünü kesmez. Özellikle de suçluların zira siber zorbaların ve siber suçluların teknik bilgi düzeyleri ortalamanın üzerinde. Fakat bu platforma erişip iş yapan, sosyalleşen insanların önünü keseceği açık. Instagram'ın kapatıldığı ilk günlerde herkes VPN ve benzeri servislerle bu platforma erişmeye devam etti fakat süre uzadıkça insanların bu yöntemlerle uğraşmaktan sıkılıp platforma girmeyi bıraktıkları görüldü.”