Ege Denizi mutedil Akdeniz kaba dalgalı

2023 yılı, Batı cephesinin denizlerdeki kışkırtmalarından, silahlanma adımlarından, enerji hırsızlığından ve maksimalist iddialarından en ufak taviz vermediği, ancak Türkiye'nin ısrarla kafasını sulara gömdüğü bir yıl oldu.

Yılın ilk günlerinden itibaren ABD, İsrail, Yunanistan ve Güney Kıbrıs cephesi, Doğu Akdeniz'de bir dizi tatbikat, güvenlik anlaşması ve askeri yığınak yaparak meydan okumalarını sürdürdü.

ABD, Güney Kıbrıs'ı NATO'ya hazırlamak üzere Devlet Ortaklığı Programı'na kabul ederken, ABD Avrupa Komutanlığı ile Rum Milli Muhafız Ordusu arasında 6-24 Şubat 2023 tarihlerinde yapılan Silver Falcon 2023 Tatbikatı, Türkiye'ye yönelik tehditkâr mesajlar içeriyordu.

Doğu Akdeniz'deki enerji hırsızlığından da geri adım atmayan Batılı devletler, yıl boyunca enerji devlerini Ada'ya göndererek yeni anlaşmalara imza attı.

Bu yıl İsrail'in Rum-Yunan ikilisiyle kurduğu yakın ilişki de oldukça çarpıcıydı.

İsrail ve Rum ordusu, Ada'da Agapinor-2023 Tatbikatı'nı düzenleyerek 'savunma işbirliğini' teyit etti.

İsrail'in devlet şirketi Israel Aerospace Industries (IAI) ise Yunanistan'ın en önemli savunma sanayi şirketlerinden Intracom Defense (IDE)'in yüzde 90,91'ini satın alarak, iki ülkenin ilişkilerini stratejik seviyeye yükseltti.

Bunun yanında Yunanlar, Libya'da da adımlar atmaya başladı. Yunanistan Başkonsolosu Stavros Venizelos, Bingazi'de Temcilsiciler Meclisi tarafından atanan Hafter destekli sözde Dışişleri Bakanı Abdulhadi Al-Hweij ile görüştü. Bu görüşmede Hafter'in, Yunan tarafına, tanınma karşılığında Türkiye ile Libya arasında imzalanan deniz yetki alanları sınırlandırma anlaşmasını ortadan kaldırmayı vaat ettiği bildirildi. Ardından Trablus Temyiz Mahkemesi, Türkiye-Libya arasında 3 Ekim 2022'de imzalanan hidrokarbon anlaşmasının yürütmesini durdurduğunu açıkladı.

Libya cephesinde Türkiye karşıtı adımlarını hızlandıran Yunanlar, bir davet tatbikatı ile de Batılı donanmaları bölgeye davet etti. Iniochos-2023 Tatbikatı için Ege ve Doğu Akdeniz'de belirlenen 10 sahadan 8'i, gayriaskeri statüdeki adalar ile Türkiye-Libya mutabakatının çizdiği sınırları kapsıyordu. AK Parti Hükümeti ise sessiz kalarak tatbikatı izlemekle yetindi.

Tüm bu kışkırtıcı hamleler yıl boyunca devam ederken, Atlantik Cephesi'nin bir adımı ise oldukça kritikti...

ABD'DEN ADALARA YIĞINAK KARARI

ABD Temsilciler Meclisi'nin Demokrat Partili üyesi Grace Meng, Yunanistan'da ABD askeri varlığını artırmaya yönelik bir düzenleme sundu. Meng'in önerisi, Atina'nın desteklenmesine odaklanıyor ve bu konuda Savunma Bakanı ile Dışişleri Bakanı'nın ilgili Kongre komitelerine ortaklaşa bir rapor sunmasını talep ediyordu. Bu raporun ABD ile Yunanistan arasındaki güvenlik ilişkisini analiz etmesi ve özellikle Yunan adalarında ilave üsler kurmanın ve bölgede ABD askeri varlığını genişletmenin yollarını araştırması isteniyordu. Söz konusu talep, Temsilciler Meclisi'nin büyük bir çoğunluğu tarafından kabul gördü.

Halbuki ABD, Ekim 2021'de Yunanistan ile bir anlaşma imzalamış ve ülkedeki üs sayısını 5'ten 9'a çıkarmıştı. Son kararın içeriğini ise Yunan basını açıkladı: “Amerikalılar üs sayısını 20'ye çıkarmayı planlıyor ve bunun için keşif çalışmalarına başladılar.”

BİR GARİP 'NORMALLEŞME'

Atlantik cephesi saldırgan adımlarını sürdürürken, AK Parti Hükümeti Mavi Vatan'da devam eden 3 yıllık sessizliğini korudu. Bu yıl da Doğu Akdeniz'de Sevilla haritasının ötesinde herhangi bir Navtex ilan edilmezken, Ege'deki tüm uçuşlar da durduruldu. Ocak ayında 1000 uçuş yapan Türk Hava Kuvvetleri, son 10 ayda 10 uçuş yapmadı. Yunan Bakan Dendias, bu durumu şu sözlerle açıkladı: “Türk tutumunda tam bir değişiklik var. Retorik tamamen değişti. Yunanistan'a karşı ne hakaret ne tehdit ne de başka bir şey yöneltiliyor. Olan bu.”

Bunun üstüne Yunanlar, Ege'de yaz aylarında askeri faaliyetleri yasaklayan moratoryumun dahi süresi dolmadan, Midilli adasında tatbikat yapacağını ilan etti. Türkiye ise “Yunanistan ile ilişkilerin geliştirilmesi” amacıyla; her yıl düzenlediği Denizkurdu Tatbikatı'nı iptal ederek buna yanıt(!) verdi.

Ardından iki ülke arasında başlatılan normalleşme süreci, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 6 yıl aradan sonra yaptığı Atina ziyareti ile zirveye taşındı. Ancak bu ziyarette de Miçotakis 'geri adım atmayacağız' mesajı verirken, Erdoğan 'sorunları rafa kaldırdı'.

Atina, yıl içinde yeni silah anlaşmaları yapmaya, maksimalist iddialarını üçüncü devletlere taşımaya ve Dedeağaç'taki planlarını ilerletmeye devam etti. Üstelik hiç itiraz görmediler...

GÜZEL GELİŞMELER DE OLDU

Tabi Mavi Vatan'da güzel gelişmeler de olmadığı değil.

Örneğin Türkiye, Montrö Boğazlar Sözleşmesi'nin tanıdığı haklar doğrultusunda boğazlardan geçiş ücretini bir kez daha güncelledi. Vergi ve harç katsayısındaki altın frank değeri yüzde 8,83 artırılarak tonaj başına 4,42 dolara yükseltildi. Böylece boğaz geçiş gelirlerimiz artmış oldu.

Bunun yanında Avrupa Birliği Konseyi, Libya'ya yönelik silah ambargosunun denetlenmesi için başlatılan IRINI Operasyonu'nun faaliyet raporunu açıklandı. Raporda Türkiye'nin, 10 kez şüpheli gemilere çıkma ve denetleme iznini reddettiği ortaya çıktı. Böylece Trablus Hükümeti'ne yönelik ambargoya izin verilmemiş oldu.

Libya yerel basını ise Trablus'un yaklaşık 120 kilometre doğusundaki Hums Limanı'nın 99 yıllığına Türkiye'ye kiralandığını yazdı. Ancak bu iddia doğrulanmadı.

18 Kasım'da da Deniz Lisesi ve Deniz Harp Okulu'nun 250'nci kuruluş yıldönümü büyük bir coşkuyla kutlandı. TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda milletvekillerinin sorularını yanıtlayan Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, “Askeri okulları yeniden açacak mısınız?” sorusuna, “Zaten bir askerî liseler kaldı, inşallah o da, hastaneler de en kısa zamanda açılır diye düşünüyoruz.” yanıtını verdi.

İsrail-Filistin savaşının ardındansa Türkiye'nin İsrail'le enerji işbirliği planlarını rafa kaldırdığı bildirildi. Plan kapsamında İsrail'in Leviathan sahasından çıkarılan gazın, deniz altından bir boru hattı ile Ceyhan Limanı'na getirilmesi, buradan Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı'na (TANAP) gönderilerek Avrupa'ya ulaştırılması hedefleniyordu.

YILIN OLAYI: 100. YILDA 100 GEMİ

Tüm bunların ötesinde yıla damgasını vuran olay, Cumhuriyetimizin 100. yıl kutlamalarında 100 savaş gemisi ile gerçekleşen resmi geçittöreni oldu. Milyonlarca İstanbullu boğaza koşarak bu büyük geçidi izledi. Dünyanın en zorlu su yollarından biri olan İstanbul Boğazı'ndaki gövde gösterisi, Türk Deniz Kuvvetlerinin yüksek harbe hazırlık seviyesi ile personelin eğitimi, disiplini ve planlama becerisi bakımından gurur vericiydi. Yıl boyunca da çeşitli limanlarda halkın ziyaretine açılan başta TCG Anadolu olmak üzere çok sayıda savaş gemisi, yüz binlerce kişiyi ağırladı. 2023, Türk Milleti'nin donanmasını bağrına bastığı yıl olarak kayda geçti.

'KARADENİZ'DE NATO İSTEMİYORUZ'

Yılın en ses getiren açıklamasına ise Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Ercüment Tatlıoğlu imza attı. 133'üncü kuruluş yıl dönümü nedeniyle Deniz Astsubay Meslek Yüksekokulu’nda düzenlenen törende konuşan Tatlıoğlu, NATO’yu Karadeniz’de istemediklerini, Batı'daki komşumuzun ABD haline geldiğini, Yunanistan'ın silahlandığını ve adalar üzerinde hak iddia ettiğini, Akdeniz’de 35 gemiyi engellediklerini, Kıbrıs'ı savunmakta kararlı olduklarını ve Hafter’in 3 İHA’sını düşürdüklerini söyledi. Bunun yanında Tatlıoğlu, Magosa’nın kuzeydoğusunda yeni bir üs yaptıklarını söylese de, Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler 17 Aralık'ta gazetecilere yaptığı açıklamada, “Biz Kıbrıs’ta bir üstten ziyade gemilerimizi bağlamak için eski bir limanı yenilemek istiyoruz. Oraya sık sık gemilerimiz gidiyor, tatbikatlara katılıyoruz, ziyaretler yapıyoruz ama yarın TCG Anadolu oraya gitse bağlanacağı iskele yok. Orada eski bir iskele var onu yeniliyoruz.” ifadelerini kullandı. Halbuki bundan üç yıl önce Kıbrıs'ta tam teşekküllü bir deniz üssü kurulmasının tüm fizibilite çalışmaları yapılmış, KKTC devleti de uygun bir araziyi tahsis etmişti.