Sanayi durdu talep düştü enflasyonun seyri düşmedi
Tüketici fiyatları ekimde aylık bazda yüzde 2,8, yıllık bazda da yüzde 48,58 arttı. 2023 Ekim’de yüzde 54 olan 12 aylık ortalamalara göre enflasyon, 2024 Ekim’de yüzde 62 oldu
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ekim ayına ilişkin enflasyon verilerini açıkladı. Tüketici fiyatları ekimde aylık bazda yüzde 2,88, yıllık bazda da yüzde 48,58 arttı. 12 aylık ortalamalara göre enflasyon 2023’e göre yüksek hesaplandı.
12 aylık ortalamalara göre enflasyon 2024 Ekim’de yüzde 62,02 iken 2023 Ekim’de yüzde 54,26 idi. Döviz ve ücret artışın olmadığı, sanayi durgunluğunun işaret ettiği üzere iç talebin de düşük olduğu ortamda enflasyonun düşmemesi, şirketlerin fiyat belirleme gücüne dokunma zorunluluğunu ortaya koydu.
OVP TAHMİNİ ZORA GİRDİ
Orta Vadeli Program (OVP)’da yıl sonu enflasyon tahmini yüzde 33’ten yüzde 41,5’e çıkarılmıştı. Yüzde 2,88’lik aylık enflasyon oranı, söz konusu hedefin de tutmayacağı yönünde eleştirileri öne çıkardı. Sosyal politika uzmanı Aziz Çelik’in hesaplamalarına göre kasım ve aralıkta aylık enflasyon oranı yüzde 2 açıklansa dahi yıllık enflasyon yüzde 45,4 olacak.
Öte yandan yüksek aylık enflasyon oranı gerekçesiyle faiz indirimine başlanmasının erteleneceği iddiaları da kamuoyunda geniş yer tuttu. Nitekim Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek de sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, katılıkların giderilmesinin zaman aldığını belirtti. Şimşek, kira ve eğitim grubundaki yıllık artışların enflasyondaki düşüşü sınırlandırdığını kaydetti.
KONUT ENFLASYONU YÜZDE 89
Hanehalkı harcamaları içerisinde yüzde 23,9 ile en yüksek payı alan konutta ortalama enflasyon fiyatlarının çok üzerindeki artış dikkat çekti. Yıllık Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) artışı yüzde 48,58 olurken, konut fiyatları 89,39 yükseldi. 12 aylık TÜFE artış ortalaması nedeniyle de kasım ayında kira artış oranı da yüzde 62,02 oldu.
AYLIK ARTIŞTA GIDA ÖNE ÇIKTI
Aylık fiyat artışı verilerinde de gıda fiyatlarındaki artış öne çıktı. Ekim ayında ortalama fiyat artışı yüzde 2,88 olurken gıda enflasyonu yüzde 4,33 olarak meydana geldi. Ekim ayı enflasyonu ile birlikte vergi ve harçlara zam olarak yansıtılması beklenen yeniden değerleme oranı da belli oldu. Söz konusu oran yüzde 43,93 olarak belirlendi.
TÜFE'de ana harcama grupları itibarıyla ekimde bir önceki aya göre ulaştırmada yüzde 0,54, alkollü içecekler ve tütünde yüzde 0,04 azalış görüldü. Ekimde aylık bazda artışın en yüksek olduğu ana grup ise yüzde 14,32 ile giyim ve ayakkabı olarak hesaplandı.
Ekimde geçen yılın aynı ayına göre en az artış gösteren ana grup, yüzde 26,14 ile ulaştırma oldu. Buna karşılık, geçen yılın aynı ayına göre artışın en yüksek olduğu ana grup ise yüzde 93,66 ile eğitim olarak belirlendi.
Endekste kapsanan 143 temel başlıktan 26'sında düşüş gerçekleşirken, 7'sinde değişim olmadı, 110'ununda ise artış görüldü.
‘VAATLER YERİNE GELMEDİ’
Tüketici Birliği Federasyonu (TBF), beş farklı il, dokuz farklı market, 333 farklı ürünün bulunduğu, 47 ürün grubunu inceleyerek hazırladığı Market Endeksi araştırmasının ekim ayı sonuçlarını açıkladı. Buna göre marketlerde fiyatlar ekimde aylık bazda yüzde 2,74 arttı.
TBF Market Endeksi Çalışma Grubu Başkanı Bingül Ceviz, ekonomi yönetiminin vaatlerinin gerçekleşmediğini belirtti. Ceviz, “Ekim 2024 döneminde Tüketici Birliği Federasyonu Market Endeksi sepetindeki fiyat artışı yüzde 2,74 oldu. Bu artış, ekonomi yönetiminin bütün iyimser öngörülerini boşa çıkarmaktadır.” açıklamasını yaptı.
Endekse göre ekimde en yüksek fiyat artışı, yüzde 45 ile domateste olurken, bu grubu yüzde 33 ile çay ve yüzde 20 ile çikolata grubu takip etti. Fiyatı en çok azalan ürün ise yüzde 16,99 limon oldu.
ÜRETİM MALİYETİ YÜZDE 32 ARTTI
TÜİK'e göre Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE), bir önceki aya kıyasla yüzde 1,29, geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 32,24 ve 12 aylık ortalamalara göre yüzde 43,93 artış gösterdi. Sanayinin 4 sektörünün yıllık değişimleri, madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 40,11, imalatta yüzde 32,85, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 20,47 ve su temininde yüzde 43,19 artış yönünde oldu.
Ana sanayi gruplarının yıllık değişimleri incelendiğinde, ara mallarında yüzde 31,79, dayanıklı tüketim mallarında yüzde 39,17, dayanıksız tüketim mallarında yüzde 41,48, enerjide yüzde 14,54 ve sermaye mallarında yüzde 33,84 yükseliş görüldü.
Sanayinin 4 sektörünün aylık değişimlerine bakıldığında, madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 0,85, imalatta yüzde 1,61, su temininde yüzde 1,55 artış olurken, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 1,56 azalış gerçekleşti.
Ana sanayi gruplarının aylık değişimleri incelendiğinde ise ara malında yüzde 1,52, dayanıklı tüketim mallarında yüzde 2,82, dayanıksız tüketim mallarında yüzde 1,9, sermaye mallarında yüzde 0,67 artış, enerjide yüzde 0,56 düşüş görüldü.