Yoksulun enflasyonu yüzde 86,2
Enflasyon, kasımda aylık bazda yüzde 2,24 olurken yıllık bazda yüzde 47,09'a geriledi. Gıda enflasyonu yüzde 48,57 olarak açıklandı ancak en yoksul yüzde 20’lik gelir grubun gıda enflasyonu ise yüzde 86,2 olarak hesaplandı
Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSK-AR)’nin Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre yaptığı hesaplama, son bir yılda ortalama resmi enflasyon ile en yoksul kesimin enflasyonu arasında ciddi bir fark olduğunu gözler önüne serdi.
TÜİK verilerine göre, kasım ayında aylık enflasyon yüzde 2,24 olarak kaydedildi. Yıllık enflasyon ise Kasım'da yüzde 47,09’a geriledi. 2024 yılının ilk on bir ayında ortalama fiyat artış oranı ise yüzde 42,91 oldu.
EN YÜKSEK ARTIŞ EĞİTİMDE
2024 Kasım döneminde en yüksek fiyat artışı yıllık yüzde 92,5 ile eğitim oldu. İkinci en yüksek fiyat artışının görüldüğü harcama grubu yıllık yüzde 74,45 artışla konut olurken üçüncü harcama grubu ise yüzde 60 ile lokanta ve oteller oldu. Gıda enflasyonu da ortalama enflasyonun üzerinde gerçekleşti ve yüzde 48,57 oldu.
ENFLASYONUN SEYRİ
Ekim ayında yıllık enflasyon yüzde 48,58 olurken, aylık enflasyon ise yüzde 2,88 olmuştu. 2024'te yıllık enflasyon yüzde 75,45 ile Mayıs ayında yılın zirvesine yükselmişti. Mayıs ayının ardından yıllık enflasyonda gerileme eğilimi görülmüştü.
Aylık olarak ise enflasyon daha dalgalı bir seyir izledi. Haziran ayında yüzde 1,64 seviyesine kadar gerileyen aylık enflasyon temmuz'da yeniden yüzde 3'ü aşarken, eylül ve ekim aylarında da yüzde 3'e yakın gerçekleşmişti.
EMEKLİNİN HİSSETTİĞİ TÜİK’TEN 20 PUAN FAZLA
DİSK-AR raporunda TÜİK’in Kasım 2024 döneminde yüzde 48,57 olarak açıkladığı gıda enflasyonunun halkın hissettiği gerçek enflasyonu yansıtmaktan oldukça uzak olduğu belirtildi. Raporda “DİSK-AR’ın TÜİK verilerinden yararlanarak yaptığı hesaplamaya göre emeklilerde gıda enflasyonu yüzde 67 oldu. Üçüncü yüzde 20’lik gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 54,2 olurken, düşük gelirli ikinci yüzde 20’lik grubun gıda enflasyonu yüzde 67,8 ve en yoksul yüzde 20’lik gelir grubun gıda enflasyonu ise yüzde 86,2 olarak gerçekleşti.” denildi.
EN ZENGİNİN ENFLASYONU YÜZDE 34
Yüksek gelir gruplarının daha düşük gıda enflasyonu hissettiğine dikkat çeken raporda “Dördüncü (yüksek) yüzde 20’lik gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 47,3 olurken, en yüksek gelir grubunun gıda enflasyonu ise yüzde 34,1 oldu. Böylece en yoksul gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 86,2 olurken, en yüksek gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 34 düzeyinde kaldı. Bu durum enflasyonun gelir gruplarına, farklı toplumsal kesim ve sınıflara göre önemli ölçüde farklı hissedildiğini ortaya koyuyor.” ifadeleri yer aldı.
DİSK-AR raporunda TÜİK’in aylık Tüketici Eğilim Anketi gerçekleştirmesine rağmen, bunun çıktısı olan “hissedilen/algılanan enflasyon”u açıklamadığı eleştirildi:
“TÜİK, uluslararası kuruluşların yaptığı gibi halkın hissettiği/algıladığı enflasyon oranı ve beklenen enflasyonu da elinde hazır bulunan verileri işleyerek yeni bir veri olarak yayımlamalıdır. TÜİK ayrıca gelir gruplarına göre enflasyon farklılaşmasını da açıklamalıdır.”
‘TÜKETİCİNİN SABRI TÜKENİYOR’
Tüketici Birliği Federasyonu Market Endeksi Çalışma Grubu Başkanı Bingül Ceviz, Kasım 2024 Market Endeksi verilerini açıkladı. Yapılan açıklamada fiyatların yüzde 3,22 oranında arttığı belirtilirken, tüketicilerin üzerindeki baskının giderek arttığına dikkat çekildi.
Ceviz, açıklamasında fiyat artışlarının tüketiciler üzerindeki ağır yükünü vurgulayarak, “Tüketicinin sabrı tükenmek üzere. Artan fiyatlar tüketiciler için günlük yaşamı giderek daha zor hale getiriyor. Tüketiciler, acil çözümler bekliyor.” ifadelerini kullandı.
Bingül Ceviz’in açıklamasına göre, Tüketici Birliği Federasyonu Market Endeksi çalışması 2021 yılının son çeyreğinden bu yana beş farklı ilde, dokuz farklı markette, toplamda 333 ürün üzerinden yürütülüyor. Bu ürünler 47 farklı ürün grubu içerisinde yer alıyor ve endeks bu kapsamlı veriler ışığında hazırlanıyor.
KASIM AYINDA FİYATLAR YÜKSELDİ
Kasım 2024 döneminde, endeks kapsamındaki ürünlerin fiyatlarında yüzde 3,22 oranında bir artış kaydedildi. Ekonomi yönetiminin Ağustos 2024'ten itibaren enflasyon hızının düşeceği ve dezenflasyon sürecine girileceği yönündeki vaatlerinin ise üçüncü kez gerçekleşmediği ifade edildi. Kasım ayında fiyatı en çok artan ve azalan ürün grupları şu şekilde sıralandı:
Kasım 2024’de fiyatı en çok artan ürünler: “Soğan (kuru) yüzde 45,52, diş macunu yüzde 19,99, yumurta yüzde 15,40, margarin yüzde 13,90, ayçiçek yağı yüzde 11,08.”
Kasım 2024’de fiyatı en çok azalan ürünler: “Sabun (katı) yüzde 11,57, Domates yüzde 9,45, Limon yüzde 7,18, Ay çekirdeği yüzde 4,71, Peçete yüzde 2,77.”