Erkenci ürünlerde büyük zarar, Çukurovalı üretici destek bekliyor

Adana’da mart ayında üst üste yaşanan zirai donda erkenci ürünlerin tamamı zarar gördü, sert çekirdekli meyve ve narenciye ağaçları tomurcuklarını döktü. Bunun üzerine don mağduru üreticiler, Tarım İlçe Müdürlüklerinin talebiyle zararlarının tespiti için dilekçeyle başvuru yaptı. Aradan aylar geçmesine rağmen, hâlâ bir cevap alınamadı.

ÜRETİCİ NARENCİYE HASADI YAPAMAYACAK

Adana Ziraat Odaları İl Koordinasyon Kurulu Başkanı ve Yüreğir Ziraat Odası Başkanı Mehmet Akın Doğan, üretimin devamlılığı için özellikle narenciye üreticilerinin zararının karşılanmasını istedi. En fazla zararın Seyhan ve Ceyhan ırmakları arasında kalan Yüreğir bölgesinde olduğunu belirten Doğan, “Destek verilmezse üretim sekteye uğrayacak” uyarısı yaptı. Üreticinin zararının milyonlarca lira olduğunu kaydeden Doğan, narenciye üreticisinin zirai dondan dolayı birçok üründe bu sene hasat yapamayacağına dikkat çekti. Doğan, “Çiftçi, 2023 hasat sezonunda verim alabilmek için tarlada ürün varmış gibi bakım yapmak zorunda. Çiftçi, girdilerin altından kalkmakta zorlanıyor. Narenciyede şu an ki fiyatlarla dönüm maliyeti en iyi ihtimalle 7 bin lira. 100 dönüm narenciye bahçesi olan üreticinin sene sonunda zararı 700 bin lirayı geçecek” diye konuştu.

TARSİM AĞACI KAPSAMIYOR

Mehmet Akın Doğan, tarım sigortasının sadece meyveyi kapsayıp, ağacı kapsamıyor oluşuna da tepki gösterdi. Ovada 1 yaşından 50 yaşına kadar olan birçok ağacın zarar gördüğünü bildiren Doğan, “TARSİM ağacı kapsamına almayıp, sadece belirli dönemlerde meyveyi kapsamına alıyor. Çiftçinin bir güvencesi yok. Sadece devlet desteği, çiftçiyi ayakta tutabilir” dedi. Doğan, bütün ürünlerin afetlere karşı devlet güvencesi altında olması gerektiğini belirtti.

ÇİFTÇİ BORÇ BATAĞINDA

Narenciye üreticisi borç altına girerek tarlasının bakımına ara vermeden sürdürüyor. Banka borcu olmayan çiftçi ise yok denecek kadar az. Borçların ertelenmesi de çözüm olmayacak. Çünkü hasattan gelir elde edemeyecek olan çiftçinin, devlet desteği olmadan borçlarını ödeme imkânı yok. “Don mağduru çiftçi borç batağında” diyen Doğan, kimi üreticinin özel bankalardan kredi alarak, kimininse şahıslardan çek, senet ile ve hatta tefecilerden borç alarak üretimini sürdürmeye çalıştığını belirtti. “Destek verilmezse, çiftçi ya tarlasını satacak ya da çiftçinin üretim araçları haczedilecek” diyen Yüreğir Ziraat Odası Başkanı, hükümetin bu konuyu acilen gündemine alması gerektiğinin altını çizdi.

LİMON AĞAÇLARI KÖKTEN KURUDU

Bölgede yaşanan dondan en çok etkilenen narenciye ürünüyse limon oldu. Geçen senelerde plansızlık ve ihracat yasağından dolayı dalında kalan limonları bu defa da don vurunca, üreticinin mağduriyeti katlandı. Seyhan ve Ceyhan nehirlerinin arasında kalan bölgede üretici, köküne kadar kuruyan limonlarını sökmek zorunda kaldı. Binlerce dönüm limon ağacı sökülüp, kilosu 50 kuruşa odun ve kömür olarak satıldı. Üretici, sökülen ağaçların yerine ekim yapmak için yeni fidan bulmakta da sorun yaşadı. Fidan talebi fazla olunca, fiyatlar iki katına çıktı. Üreticinin ise yeniden ekim yapabilmek için bir dönüme 5 bin liraya yakın masraf yapması gerekiyor.

Mehmet Akın Doğan, ağaçların kurumasının çiftçiye son darbe olduğunu söyledi.

BUĞDAY ÜRETİCİSİ BÜYÜK ZARARDA

Mart ayının ortalarında arka arkaya yaşanan zirai don, narenciyeden sonra en fazla zararı buğdaya verdi. Üretici ürünleri kurtarmak umuduyla yeniden ilaçlama ve sulama yaptı ancak istediği sonucu alamadı. Denize yakın bölgeler dışında bulunan buğday tarlaları ya bir çeşit hayvan yemi olan silaj yapılmak üzere biçildi ya da tekrar ekim yapılmak üzere sürüldü. Daha az zarar gören yerlerde ise yüzde 50 verim kaybı var. Verim alınamayacağı için tarlasına silajlık olarak satan üretici dönümüne 400 lira para elde etti. Erkenci buğdayın dönüm maliyeti ise tarla kirası ile birlikte 2700 lirayı buldu. 100 dönüm erkenci buğday eken bir üreticinin zararı, tarlalarını silaja dahi verse 250 bin lirayı geçti.

BUĞDAY HASADI BAŞLADI FİYAT BEKLENİYOR

Buğday hasadı 2 hafta gecikmeli de olsa başladı, gözler hükümetin açıklayacağı buğday taban fiyatlarına çevrildi. Yüreğir Ziraat Odası Başkanı Mehmet Akın Doğan, verimden memnun olan üreticinin fiyatla da memnun edilmesi gerektiğini belirtti. 7 liranın altında bir fiyatın çiftçiyi kurtarmayacağını belirten Doğan, “Türkiye’nin yıllık buğday ihtiyacı 20 buçuk milyon ton. Geçen sene bunun 17 milyon tonunu ürettik. Bu sene belirlenecek fiyatın yüksek olmasının yanında buğday gibi stratejik ürünlerin desteklerinin de çiftçiyi ekime teşvik edici olması gerekiyor. Yoksa 3 buçuk milyon tonluk açık daha da artabilir” ifadelerini kullandı.

ÇÖZÜM PLANLAMA

Çukurova’da yaygın olarak sulu tarım yapılıyor. Sulu tarımın yapıldığı bölgelerde 800 kilograma kadar verim alınabilirken, kıraç bölgelerde verim 200 kilolara kadar düşüyor. Türkiye’nin buğday krizinin çözümünde ve dışa bağımlılığın azaltılmasında, toprağın suyla buluşturulması daha da önem kazanıyor.

“Destekleme planlarının bölgesel olarak yapılması üretimin artırılması noktasında önemli” diyen Mehmet Akın Doğan, planlı üretimin de önemine dikkat çekti. Üretimde planlama olmadığı için birçok üründen üreticinin uzaklaştığını kaydeden Doğan, “Üretici zarar edeceği ürünü ekmez. Tarımda stratejik ürünler için teşvik edici planlar yapılmalı” dedi.

ÜRETİCİ BİBER, KARPUZ VE PATATESTE ZARAR ETTİ

Çukurova’da zirai donun etkilediği bir diğer ürün ise biber oldu. Örtü altında yetişen biberlerin neredeyse tamamı kurudu. Kuruyan fidelerin yerine yenisini ekmenin dönüm maliyeti ise 8 bin lirayı buldu. Ekimler nisan ortasına kaldı, nisan ayından itibaren artan hava sıcaklığı ise biberlerin gelişimini olumsuz yönde etkiledi. Bu sebeple rekoltede düşüş bekleniyor. Üretici şu ana kadar dönüm başına 15 bin lira masraf etti. Edilen masrafın 8 bin lirası ise dondan dolayı çöp oldu. Sezon sonuna kadar dönüm maliyetinin 30 bin lirayı geçmesi öngörülüyor. Bir dönümden yaklaşık sezon sonuna kadar 10 ton ürün hasat ediliyor. Geçtiğimiz sene de ürünleri tarlada kalan biber üreticisinin, bu sene de mağdur olmaması için kilogram fiyatlarının en az 4 lira olması gerekiyor.

KARPUZ

Bölgede yer serası yapılarak şubat ayında dikimine başlanan erkenci karpuzun da tamamı kurudu. Karpuzda bu sene dönüm maliyeti 7 bin lirayı geçti. Don mağduru üretici, yeniden ekim yapmak için 3 bin lira civarında tekrar harcama yapmak zorunda kaldı. Fideleri kuruyan üreticiler fide bulmakta zorlandı.

PATATES

Erkenci patateste de hasat 2 hafta gecikmeli başladı. 40 bin dekarda ekilen patateste rekolte bazı bölgelerde yüzde 50 düştü. Kuruyan patateslerin filizlerinin, kökünden yeniden çıkması aynı zamanda ürünün boyunu da etkiledi. Üreticinin dönüm maliyeti yer yer 12 bin lirayı buldu. Geçen sene tarlada 1 lira 80 kuruştan satılan patates bu sene 9 liradan alıcı buluyor olması ise çiftçinin bir nebze de olsa yüzünü güldürdü.