Eski Botaş Gaz Alımı Daire Başkanı Ali Arif Aktürk: Petrol üretimindeki kesinti enflasyon hedefini saptırır
Irak, Suudi Arabistan, Rusya, Kuveyt, BAE ve Kazakistan petrol ihracatını kısıtladı. Piyasadaki petrol arzı kesintilerinin Türkiye’de üretim maliyetlerini ve akaryakıt fiyatlarını artıracağını söyleyen Aktürk, enflasyon hedefinin sapacağını belirtti
Petrol üreticisi ülkelerin art arda arz kısıtlamasına gitmesi, petrol piyasasını yukarı yönlü etkiliyor. 18 Mart günü Irak Petrol Bakanlığı, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) üretim kotasında yaptığı aşımları telafi edebilmek amacıyla günlük petrol ihracatında yaklaşık 100 bin varillik kesintiye gideceğini duyurdu. Daha önce de 2024’ün ilk çeyreğinde günlük olarak Suudi Arabistan’ın 1 milyon varil, Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) 163 bin varil, Kuveyt’in 135 bin varil ve Kazakistan’ın 82 bin varil kesintiye gideceği açıklanmıştı.
RUSYA’DA PETROL RAFİNERİSİ BULUNMUŞTU
Türkiye’de Tüpraş’ın İzmit’teki rafinerisinde 1 Mart itibarıyla bakım-onarım çalışması nedeniyle üretimde 92 günlük durdurma planlandığı ve aylık 300 bin ton azalma öngörüldüğü belirtti. Rusya da ülkenin güneyindeki en büyük petrol rafinerisi Novoşahtinskiy Petrol Ürünleri Tesisi'nde Ukrayna’nın yaptığı insansız hava aracı saldırısının ardından üretimin durduğunu bildirmişti. Ayrıca Moskova, petrol ürünleri ihracatını da 6 ay boyunca askıya aldı. Meydana gelen petrol üretimi kesintileri, kamuoyunda Brent petrol fiyatının yükseleceği ve sanayide üretim maliyetlerinin, akaryakıt fiyatlarının artacağı beklentilerini doğurdu. Brent petrolün varil fiyatı 86 doların üzerine çıktı. Morgan Stanley de 2024’ün üçüncü çeyreğinde 90 doları aşacağı yönünde tahminde bulundu.
DENGE BOZULUYOR
Petrol arzında oluşacak sıkıntıların Türkiye ekonomisine etkilerini Aydınlık’a değerlendiren enerji politikaları uzmanı ve eski Botaş Gaz Alımı Daire Başkanı Ali Arif Aktürk, enflasyon beklentilerinin aşılmasına neden olacağını dile getirdi. Aktürk, şu ifadeleri kullandı:
“Kesintilerin tabii ki arz-talep dengesine etkisi olacak. Hem Brent’i hem WTI’yı hem de petrol ürünlerine yukarı yönlü bir etki edecektir. Bahara doğru dünyada bir miktar talep düşüyor ama çok az oluyor. Genel itibariyle petrol ve petrol ürünlerinin fiyatlarının artması kaçınılmaz. Seçimlerden sonra piyasalarda kur artışı beklentisi de var. Dolar kurunun artmasının da akaryakıt fiyatlarını yukarı doğru iteceğini bekliyorum. Dolayısıyla sanayi, ulaştırma, navlunda maliyetler de yükselecek. Bu da enflasyonu olumsuz etkileyecektir. Piyasa zaten Merkez Bankasının koyduğu yıl sonu enflasyon hedefine çok itibar etmiyor. Enerji maliyetlerindeki, akaryakıttaki bu artışlar, hedefleri de saptıracaktır.”
35 DOLARA TEDARİK FIRSATI
Ali Arif Aktürk 31 Ocak 2024 günü Aydınlık’a yaptığı açıklamada, petrol fiyatlarının üretim maliyetlerini artırdığını ancak Türkiye’nin Irak’tan 30-35 dolara ucuz petrol ithal etme fırsatı olduğunun aktarmıştı. Aktürk, şu bilgileri vermişti:
“Türkiye Irak petrol boru hattı, 5 Mart 2023 tarihinde Kuzey Irak petrollerinin taşınmasının anlaşmaya ve Irak anayasasına aykırı olması gerekçesiyle kapatıldı. Buradan günde 450 bin varil petrol akıyordu. Bu petrol halen üretilmeye devam ediyor, iç piyasaya ve bir kısmı İran üzerinden dünya pazarlarına satışa sunuluyor. Şu anda iç piyasaya üretim yapan şirketlerin satış fiyatı 30-35 dolar bandında. Brent petrolünden çok çok daha iskontolu bir şekilde satın alınan petrol, kamyonlarla İran’a gidiyor. İran petrolüymüş gibi dünyaya satılıyor. Irak ile petrol alımındaki sorunları çözersek, 30-35 dolara iskontolu petrol tedariki sağlayabiliriz.”
‘İRAN’DAN UCUZ PETROLLE ENFLASYON ÖNLENİR’
Vatan Partisi Ekonomi Siyasetleri Bürosu Başkanı Hakan Topkurulu, enerji arzı sorunlarının çözümünün komşu ülkelerden ucuz enerji tedariki olduğunu kaydetti. İran’a uygulanan ambargoyu uyulmadığı takdirde ucuz petrol ithal edilebileceğini aktaran Topkurulu, şu açıklamayı yaptı:
“Dünya petrol fiyatları, bir kısım ülkelerin üretimi kısması nedeniyle yukarı doğru seyretmeye başladı. Brent petrol, varil başına 85 doların üzerine kadar çıktı. Türkiye’nin enerji tedariki konusunda çok büyük olanakları var. Her ne kadar Türkiye’de petrol çıkmasa da komşu ülkelerle çok rahatlıkla petrol, enerji ihtiyacını karşılayabilir fakat Türkiye ABD ile iyi geçinme çizgisinde ısrar ederek bu fırsatları geri itmektedir. Örneğin, Türkiye İran’dan, ABD yaptırımları nedeniyle bir varil dahi petrol alamamaktadır.
“Halbuki Türkiye, İran’dan çok ucuza petrol alma şansına sahip. İran petrolü, çok uzun yıllar boyunca Çin ile yapılan karşılıklı anlaşmalarla Çin’e satılmakta. Aynı şekilde Rusya ile ilişkiler gerginleştirilmekte. Oysa Rusya bize çok ucuza veriyor ancak maalesef Türkiye’de rafineri şirketlerinin serbest pazar piyasası adı altında uyguladığı fırsatçı politikalar nedeniyle petrol ürünleri topluma yüksek fiyattan yansıtılıyor. Dolayısıyla Vatan Partisi iktidarında bu ülkelerden ucuza petrol alınarak Türkiye’de hem üretimin ucuz enerji ile desteklenmesi hem de vatandaşın enflasyondan muzdarip olmasının önüne geçilecektir.”