Sır gibi saklanan o madalyonlarda yazanlar dikkat çekti! "Fatih Sultan Mehmet..."

Fatih Sultan Mehmet, İstanbul’u fethettikten sonra Kayser-i Rûm unvanını, başka bir deyişle Roma İmparatoru unvanını almıştır. Basılan yeni paralarda da Yunanca olarak "Bizans İmparatoru" unvanını kullanmıştır.

Bu unvan Batı dünyasınca da kabul edilmiştir ki 1481 tarihinde Rönesans sanatının bazı açılardan nadide örneklerinden olan ve II. Mehmet'e hediye edilen Medici Madalyonu'nda da "Bizans İmparatoru" unvanı yer almaktadır.

Fatih Sultan Mehmet Batı kültürüne karşı ilgisiyle klasik dönem Osmanlı padişahlarından ayrılır. Gentile Bellini’nin Fatih portresi bu ilginin en çok bilinen meyvesidir. Bellini’nin yaptığı Fatih Sultan Mehmet tablosu kadar kamuoyunda bilinmese de bu ilginin bir diğer önemli sonucu farklı Batılı sanatçılar tarafından yapılan Fatih madalyonlarıdır. Bunlar Osmanlı madalyonlarının en eski örneklerini oluşturur.

COSTANZA DE FERRERA MADALYONU

İstanbul’un fethi sırasında ele geçirilen Bizans madalyonları üzerindeki İmparator tasvirlerini Fatih’in çok beğendiğini ve benzerlerini yaptırmak istediği söylenir.

Fatih Sultan Mehmet’in talebi üzerine Gentile Bellini ve Costanza de Ferrera gibi sanatçılar İstanbul’a gelerek portre ve madalyon çalışmaları yaptılar.

Fatih Sultan Mehmet’in talebi üzerine Napoli Kralı Ferdinand heykeltraş ve ressam olan Costanza de Ferrara’yı İstanbul’a gönderdi. Costanza de Ferrara erken dönem Rönesans sanatçılarının en tanınmışlarından birisi olan Pisanello’nun öğrencisidir. İstanbul’a geldiği tarih tam olarak bilinmemektedir. 1475-1478 tarihleri arasında İstanbul’a geldiği tahmin edilmektedir.

National Gallery of Art ve Metropolitan Museum dışında, Ashmolean Museum (Oxford, İngiltere) ve Victoria & Albert Museum (Londra) gibi başka müzelerde de Costanza de Ferrara tarafından yapılan Fatih madalyonları bulunmaktadır.

GENTİLE BELLİNİ MADALYONU

Fatih dönemindeki uzun Osmanlı-Venedik Savaşlarının sona ermesi ve barış döneminin başlamasıyla, Sultan Venediklilerden ressam ve heykeltraş talep etmiştir. Venedikli yöneticiler de Venedik’in resmi ressamı olan Gentile Bellini’yi ve heykeltraş Bartolomeo Bellano’yu 1479’da İstanbul’a gönderdi. Bellini yaklaşık bir buçuk yıl İstanbul’da kaldı. Meşhur Fatih Sultan Mehmet tablosunun yanı sıra bir tane de Fatih portresi taşıyan madalyon yapmıştır.

BERTOLDO Dİ GİOVANNİ MADALYONUNUN HİKAYESİ

İtalyan heykeltraş ve madalyon sanatçısı Bertoldo di Giovanni’nin yaptığı Fatih madalyonunun ortaya çıkışı Fatih ve Osmanlı ile doğrudan ilgisi olmayan İtalya iç siyasetiyle ilgili bir olaya dayanır. Floransa’da hüküm süren Medici ailesini iktidardan düşürmek için, şehrin güçlü ailelerinden Pazzi ailesi ve müttefikleri 26 Nisan 1478 yılında Lorenzo de’ Medici ve Guiliano de’ Medici kardeşlere suikast girişiminde bulunurlar. Guiliano hayatını kaybederken, Lorenzo yaralı olarak kurtulur.

Tarihe Pazzi Komplosu olarak geçen bu olayda Papa 4. Sixtus da Pazzileri desteklemektedir. Sonuçta Mediciler yönetimde kalmayı başarır ve Pazzi ailesinin üyeleri ağır bir biçimde cezalandırılır. Guiliano de’ Medici’nin katillerinden birisi olan Bernardo Bandini Baroncelli İstanbul’a kaçar. Ancak Osmanlılar Baroncelli’yi yakalayarak, Floransa’ya geri gönderir. Bernardo Bandini Baroncelli 1479’da Floransa’da idam edilir. Lorenzo de’ Medici, teşekkür etmek için Fatih Sultan Mehmed’e hediyeler gönderir. Bu hediyelerden birisi Bertoldo di Giovanni’ye yaptırılan madalyondur.

Bertoldo di Giovanni’nin madalyonunda Fatih boynunda bir madalyon taşıdığı görülmektedir. Fatih portresinin etrafında “Asya, Trabzon ve Büyük Yunanistan Mehmed” yazmaktadır. Madalyonun arka yüzünde Fatih bir zafer arabasının üzerinde resmedilmiştir. Madalyon günümüzde Metropolitan Museum (New York) koleksiyonunda bulunmaktadır.

Not: Geçtiğimiz yıl üzerinde Bizans ve Osmanlı imparatoru yazan madalyonlardan biri açık artırma ile satın alınarak İstanbul'a getirildi.