Financial Times: Biden yönetimi Türkiye'ye F-16 satışına destek açıkladı ama anlaşmanın Kongre'de onaylanması zor

FT, Türkiye, Finlandiya, İsveç arasında anlaşmaya varılması sonucu ilkinin vetosunu kaldırmasıyla diğer ikisinin NATO üyeliğine resmen davet edilmesinin ardından Biden yönetiminin Türkiye'nin F-16'larını modernleştirmesine destek açıklamasıyla ilgili bir haber-analize yer verdi.

Ankara ekim ayında Washington'dan Lockheed Martin yapımı 40 F-16 savaş uçağı ve mevcut savaş uçakları için yaklaşık 80 modernizasyon kiti satın almak için talepte bulunmuştu. Washington, buna dair tüm silah satışlarının gerekli yasal süreçten geçmesi gerektiğini söylemek dışında, herhangi bir resmi açıklama yapmamıştı. Türkiye'nin Finlandiya ve İsveç'in NATO üyeliğine itirazını çekmesinin ardından, ABD Başkanı Joe Biden NATO zirvesinde görüştüğü Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a teşekkür etti ve ABD Savunma Bakanlığı Uluslararası Güvenlik İşlerinden Sorumlu Müsteşarı Celeste Wallander, Türkiye’nin F-16 filosunu modernize etme planlarına 'tam destek' verdiklerini söyledi.

Wallander, bir yandan "NATO ve dolayısıyla Amerikan güvenliğine katkı bakımından ABD, Türkiye'nin F-16 filosunun modernizasyonunu destekliyor" derken, diğer yandan "Olası satışın sözleşme süreçlerimiz aracılığıyla yapılması gerek" diye ekledi.

FT, herhangi bir F-16 satışının ABD Kongresi tarafından onaylanması gerektiğini, ama Kongre'de Erdoğan'ın liderliğine karşı 'giderek otoriterleştiği' gerekçesiyle 'derin hayal kırıklığı olduğunu' yazdı. Şubat ayında, Rusya'nın Ukrayna operasyonu öncesi, Kongre'nin alt kanadı Temsilciler Meclisi'nin Demokrat Partili üyesi Frank Pallone'nin liderliğindeki 50'den fazla milletvekili, Dışişleri Bakanı Antony Blinken ve Savunma Bakanı Lloyd Austin'e, Türkiye'nin talebini reddetmeye çağıran bir mektup göndermişti. Ret çağrısı, 'Ankara'nın ABD ve NATO'ya taahhütlerini yerine getirmemesi ve Erdoğan hükümetinin geniş çaplı insan hakları ihlalleri işlemeye devam etmesiyle' gerekçelendirilmişti.

ABD'li yetkililerin F-16 pazarlığı iddiasını reddettiğine ve 'Ankara'nın vetosunu çekmesi karşılığı Washington'ın hiçbir şey teklif etmediğine' dair sözlerini aktaran FT, bununla birlikte Türkiye'ye yönelik yoğun diplomatik çabalarda Biden'ın rolüne dikkat çekti. Madrid zirvesi öncesi İsveç ve Finlandiya liderleriyle buluşmasından evvel Erdoğan ile telefonda görüşen ABD Başkanı'nın uzun süredir yüz yüze görüşme arzulayan Erdoğan ile Madrid zirvesinde boşluk yaratıp biraraya geldiğini, İsveç ve Finlandiya'nın NATO'ya katılması ve Ukrayna'dan tahıl çıkarılmasına yardım çabalarına dikkat çektiği Erdoğan'a "Harika bir iş çıkarıyorsunuz" diye hitap ettiğini sıraladı. "Her ikisi de F-16'lardan bahsetmedi" diye ekledi.
Son dönemin Ankara-Washington geriliminin nedenlerini 'ABD'nin Suriye'deki Kürt milislere desteği ve Ankara'nın Moskova ile bağları' diye izah eden FT, "Erdoğan'ın Rus yapımı S-400 füze savunma sistemi satın almasının ardından ABD, Türkiye'yi gelişmiş F-35 savaş uçağı programından çıkardı ve savunma sanayine yaptırımlar uyguladı. Hava kuvvetlerinde krizle karşı karşıya kalan Türkiye, 40 yeni F-16'nın yanısıra mevcut jetlerinin yaklaşık 80'inin düzeyini yükseltmek için modernizasyon kitleri satın alma talebine ABD'den onay talep etti" hatırlatmasını yaptı.

FT'ye konuşan ABD'li yetkililer ise 'hem F-16 hem de modernizasyon kiti satışının Kongre'den geçmesinin zor olacağını' söyledi.

Analistler ve diplomatlar ise 'Rusya'nın Ukrayna operasyonunun Batılı başkentlerde Karadeniz'de stratejik konuma sahip NATO üyesi Türkiye ile sorunlu ilişkileri geliştirmeye yönelik ivmeyi canlandırdığını' belirtti. Ankara'nın Kiev'e silahlı insansız hava araçları sağladığı ve Rus silahlı kuvvetlerinin Türkiye'nin hava sahası ve Akdeniz'i Karadeniz'e bağlayan su yollarına erişimini kısıtladığına dikkat çekildi.

ABD'nin Avrupa'daki kuvvetlerinin eski komutanlarından Ben Hodges, "Sadece bu zirvenin değil, tüm krizin sonuçlarından biri, ABD'yi, Türkiye ile ilişkileri onarmayı da içerecek şekilde Karadeniz bölgesine stratejik olarak bakmaya zorlaması oldu" dedi. Hodges, "Bölge için sağlam, kapsamlı bir strateji olduğunda, uçak tedarik edip etmeme meselesi daha anlam ifade eder hale gelir" diye ekledi.