Fırıncılar kararlı: Haklarımızı kazanacağız

Diyarbakırlı ekmek ustaları çok zor şartlarda yaşam mücadelesi veriyor. Sigortaları yok, 13-14 saat çalışıyorlar, haftalık izinleri yok, bayram seyran tatili hiç yok. Sosyal hayat zaten yok bir de çocuklarına, ailelerine hasretler. Meslek hastalıkları var, ayaklarda bacaklarda varis yaygın bir rahatsızlık… Emekli olamayan ve ekmeğe muhtaç meslek ağabeylerinin durumu da hem onları üzüyor hem de onlarda kendi geleceklerini görüyorlar.

Bu olumsuz şartlar onları bir araya getirdi ve meydanlarda buluşturdu, çözüm arıyorlar. Diyarbakır’ın Sur ilçesinde bulunan Dağkapı Meydanı onların eylem alanı oldu. Fırıncı önlükleriyle kendilerini anlatmaya çalışıyorlar. Fırıncı esnafıyla da aralarında bir sorun olmadığını sık sık ifade etmek durumunda kalıyorlar. Rekabet nedeniyle ekmeğin rayiç bedelin altında satılması yaşanan sıkıntının kaynağı olarak görülüyor.

Fırıncılar odasıyla görüşerek çözüm aranmış ama oradan boş dönmüşler. Artık talepleri net, elde etmek için de mücadelede kararlılar. Ekmek ustalarıyla Dağkapı Meydanı’nda konuştuk.

‘İŞÇİ-ESNAF ÇATIŞMASI YARATMAYA ÇALIŞIYORLAR’

30 yıllık ekmek ustası Veysel Bozkuş:

“İşçi ve esnaf çatışması yaratmaya çalışıyorlar. Biz fırın esnafına karşı değiliz, bizi birbirimize düşürmeye çalışmayın. Bu eylemin yüzde 70’i bizim içinse yüzde 30’u da fırın esnafı içindir. Biz şuna karşı çıkıyoruz; adam 5 liraya ekmek satıyor, şu an ekmeğin rayiç bedeli 8 lira, rayiç bedelden sat 1 lirasını bize ver 2 lirasını sen al, bizim sizin işinizde, kazancınızda, kasanızda gözümüz yok. Ben 12-13 saat işverenimle iç içeyim, ailemle o kadar iç içe değilim. Biz insan gibi yaşamak, insan gibi saygı görmek istiyoruz, gram saygınlığımız yok. Sigorta, maddi destek, hafta tatili gibi talebimiz var, bize yardımcı olsunlar.”

EKMEK RAYİÇ BEDELDEN SATILSIN

Diyarbakır’ın Kulp ilçesinde fırıncılık yapan Maruf Türk esnaf olduğunu söyleyerek şöyle konuştu:

“Aynı sorunları biz de yaşıyoruz. Biz 7 liraya ekmek satıyoruz, Diyarbakır’da ekmek 5 liraya satılıyormuş, zaten İstanbul’da ekmek 10 lira… Ekmek rayiç bedelinden satılmalı. Bu arkadaşlar haklıdır, hakları da verilmelidir. Sigortası, yevmiyesi, 7 eleman üzerinden hesapla, rayiç bedelinden satılırsa sorun çözülür.”

Üzerine “Dilenci değiliz, hakkımızı istiyoruz!” yazılı fırıncı önlüğüyle eyleme gelen Murat Usta: “Ben yaklaşık 25 yıldır bu sektörde çalışıyorum. Bir gün dahi sigortam yok. Bu enflasyon karşısında ezilmemek için yevmiyelerimizde iyileştirme istiyoruz. Madencilerde olduğu gibi erken emeklilik hakkı istiyoruz, çünkü yıpranıyoruz.” diye konuştu.

‘DENETLEME YOK’

Yirmili yaşlarda olan Halit Eker işverenin de işçinin de mağdur olmasını istemediklerini söyleyerek şunları ifade etti: “Haklarımızı talep ediyoruz. Ben dededen babadan 13 yaşından beri bu meslekteyim. Hayat koşullarım hiç iyi gitmiyor. Çalışma saatlerinin düşürülmesini istiyorum, sigortamın yapılmasını, hasta sonu tatillerimin olmasını istiyorum. İşverenin köleci zihniyetini de kabul etmiyorum. Sendika da olmalı. Bayramlarda bile çalışıyoruz, ailemizi göremiyoruz. Babam yıllardır bu mesleğin içinde bir gün sigortası yok. Emekli olamayacak. Bugün babamın durumuna düşmemek için bu eylemi yapıyorum. Yarın öbür gün çocuklarımın da başına gelmesini istemiyorum. Denetleme yok, denetlemede sadece gramaja bakıyorlar, çalışanın sigortasını kontrol etmiyorlar. Ameliyat oldum, on beşinci gün geldim işe başladım. Ya açlıktan ölecektim ya da mecbur işime gidecektim.”

MESLEK HASTALIKLARI

Ayağındaki varise dikkat çeken yirmili yaşlardaki Ahmet Elhakan da şunları ifade etti:

“Hemen hemen bütün fırıncıların vücudunda çıkan bir hastalık, buyurun bakın ayağımdaki varis, başka sağlık sorunları çıkıyor. Sigorta yok zaten, aldığımız yevmiye ile sağlık sorunlarımızı zaten gideremiyoruz. Hafta sonu tatil yok, bayram yok, cenazen olur, düğünün olur yok gidemezsin, özel bir toplantın olur yoksun, ailevi problemin olur yoksun, hiçbir şey yok ortada. Birincisi çalışma saatlerinin iyileştirilmesini istiyorum. 14-15-16 saat çalışmak istemiyorum. Sigortamın yapılması, yevmiyenin arttırılmasını talep ediyorum.”

‘KIZIM VAR MAMA ALAMIYORUM’

On senelik usta olan üç çocuk babası Veysel Gür: “Ekmek pişirme ustasıyım, fırın kapısındayım. Abi yıllarca köle gibi bizi çalıştırdılar. Sabah 6-7’de başlıyoruz akşam 8’e kadar durmadan çalışıyoruz. Akşam oluyor çocuklarım beni arıyor, ‘Baba bana bunu getir.’ diyor, ben karşılayamıyorum. Küçük kızım var mama aylamıyorum. Ben bu emeğimin karşılığını alamıyorum. Bir çocuğum okuyor, diğerleri küçük, bu şekilde çocuklarımıza bir gelecek sağlayamayacağız. Akşama kadar çalışıyorum 330 lira alıyorum, fırın sahibini zengin ediyorum. Bana bir şey olsa fırıncı bakacak mı bana? Bu eylemle buralarda direneceğiz, arkadaşlarıma sesleniyorum, bizi yalnız bırakmayın.”

‘OKULUMU ÇOK SEVİYORDUM AMA YAPAMADIM’

On dokuz yaşındaki Şahin usta da baba mesleğini yaptığını belirterek şöyle konuştu: “Fırıncıyım, baba mesleğini yapıyorum. Okulumu çok seviyordum ama yapamadım. İki ablam okuyordu, imkan olmadığı için gidemedim. 13-14 saat çalışıyorum, ne sigortam var, ne bir geleceğim var, sağlık sorunu yaşasam, kimsem olmasa yiyecek ekmek bulamam. Babam 35-40 yıldır bu işi yapıyor, küçükken babamızı zaten doğru dürüst görmedik.”