Genç kadınlar muzdarip: MS

Beyinde sinir kılıflarındaki bozukluklar sonucu ortaya çıkar. Beyni ve omuriliği tutan özbağışıklık hastalığıdır. Kısaca MS olarak anılır. Genç erişkinlerde en sık görülen nörolojik bozukluktur. Nedeni henüz bilinmemekte, ancak genetik ve çevresel etkenlerin bileşimiyle ortaya çıktığına inanılmakta.

Multipl Skleroz (çoğul sertleşim) kısa adıyla MS (em-es) , beyni ve omuriliği tutan özbağışıklık hastalığıdır. Bağışıklık sistemindeki (immün sistem) savunma amaçlı gözelerin, nedeni daha anlaşılamamış bir şekilde, sinir hücrelerinin (nöronlar) çevresinde bulunan miyelin kılıfını (buna bir nevi yağlı bir zar katmanı diyebiliriz) vücuda yabancı bir bağıştıran olarak algılamasıyla yok etmeye çalışmasıdır. Bu durum da, çeşitli sinir sistemi belirtilerini ortaya çıkarır. Bu belirtiler geçici olup, hastalığın düzeyine göre iz bırakabilir ya da bırakmadan ortadan kaybolabilirler.

MS, MSS'nin (Merkezi Sinir Sistemi) miyelinsizleşmesini ve yangısını içeren bir özbağışıklık hastalığıdır. Özbağışıklık; kısaca bağışıklık sisteminin kişinin kendi hücrelerini tanıyamaması, bunun sonucunda vücuda yabancı madde sanıp yok etmeye çalışması ve sonuç olarak vücudun kendi kendine zarar vermesi olarak açıklanabilir. MS'de ise bağışıklık sisteminin tanıyamadığı bağıştıranlar (antijen) miyelinlerdir (myelin baz proteini ve myelin oligodendrosit glikoprotein gibi). MS hastalığında, bağışıklık sisteminde asıl sorumlu tutulan bağışıklık sistemi hücreleri ise T-hücreleri'dir.

Hastalığın etkilediği kişiler çoğunlukla 20-40 yaş arası erişkinlerdir. Kadınlarda görülme sıklığı erkeklere oranla iki katıdır. Hastalığın coğrafyası da, ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe genişler. Daha çok Kuzey Avrupa'da yaygındır. Her MS hastasındaki gelişmeler zaman ve belirti olarak ayrılık gösterir.

BİLİNEN BEŞ DÜZEYİ

Selim ya da İyicil MS (Benign MS): Retrospektif (geriye yönelik) olarak da adlandırılan ilk düzey, diğerlerinden ayrılmakla beraber, hafif ataklar ve iyileşmelerin tam ya da tama yakın olduğu MS tipidir. Her ataktan sonra ya hiç sekel kalmaz ya da kalan sekeller çok hafif yetersizliklere yol açabilir. Hasta, en az on yıl bu seviyede tutulduğu takdirde, MS nedeni ve ataklar tamamen ortadan kalkabilir.

Yineleyen-Düzelen MS (Relapsing-Remitting MS): MS hastalarının yaklaşık %20'si bu gruptandır. Ataklar ve iyileşmelerle seyreder. Tekrarlayan ataklar sonrasında bazı sekeller kalabilir.

İkincil İlerleyen MS (Sekonder Progresif): Başlangıcı Relapsing-Remitting MS olup, bu hastaların bir kısmı bu tipe dönüşür. Tekararlayan ataklar sonrası düzelme zorlaşır hatta durabilir.

Birincil İlerleyen MS (Primer Progresif MS): Ataklarla birlikte ya da atak olmaksızın seyreder. Giderek artan bir ilerleme söz konusudur.

İlerleyen Yineleyen MS (Progresif Relapsing MS): Başlangıçta belirgin bir atak olup tam bir düzelme olmaz. Ataklar beraberinde ilerleme devam eder.

NEDENLERİ BİLİNMİYOR ŞÜPHELER VAR

Hastalığın tanısı birçok yolla yapılır. Bunların ilki ve en önemlisi, nörolog bir doktorun yaptığı fiziksel muayenedir. Daha sonra beynin MR'ı (manyetik rezonans görüntüleme), BOS (Beyin Omurilik Sıvısı) ve 'kaydedilmiş potansiyeller' gibi ileri inceleme yöntemleri, tanıyı kesinleştirmek için gereklidir.

MS hastalığı vücudun bağışıklık sisteminin beyin, optik sinir ve omurilikteki sinir hücrelerinin miyelin kılıfı adı verilen koruyucu yapıya saldırması ile ortaya çıkan bir hastalıktır. MS hastalığının nedeni hala tam olarak bilinmemekle birlikte, çevresel faktörlerin belirli genetik mutasyonları tetiklemesinin hastalıkta etkili olduğu bilinmektedir.

Çevresel faktörler: Organik çözücülere ve cıvaya maruz kalma, böcek ilaçları ve radyasyon teması.

Etnik köken: Kafkas, Kuzey Afrika kökenlilerde hastalık görülebilir. Sarı ve kısmen siyah ırkta koruyuculuk beyaz ırka göre daha fazladır. Ayrıca Kuzey Avrupa, Amerika ve Kanada'nın kuzeyinde hastalık yüksek, ekvator bölgesinde düşük oranda görülmektedir.

Virüslerin etkisi: Geçmişte “herpes”, “varisella zoster” virüslerine maruz kalma.

Kalıtım: Çevresel tetikleyicilerden etkilenen genetik faktörler mevcuttur.

Genetik faktörler: MS'li anne veya babanın çocuklarında aynı hastalığın görülme oranı, toplumdaki aynı yaş grubu kişilerle kıyaslandığında 7-10 kat fazladır. Ancak genler, hastalığın oluşmasında tek faktör değildir. Örneğin; genetik olarak birbirinin aynı olan tek yumurta ikizlerinden birinde MS gelişse bile, diğerinde gelişme riski %25’tir.

Bu faktörlerin dışında MS hastalığı nedenleri arasında; Kan ve beyin arasındaki bariyerin hasarı, anne karnında oluşan biyokimyasal olaylar, diyet ve vitamin yetmezlikleri, alerjik reaksiyonlar da sıralanabilir.

BELİRTİLER KİŞİYE ÖZGÜ

Olası MS tanısının konulabilmesi için: En az iki belirti nöbetleri ve Bir ak madde doku bozukluğu ya da BOS'ta oligoklonal şeritler bulgusu gerekmektedir.

Ataksi: Kasların birbirleriyle ilişkisiz çalışması sonucu istemli hareketlerin düzensiz seyretmesi hali; vücut hareketlerinde düzensizlik

Babinski bulgusu: Ayak tabanı bir cisimle çizildiğinde başparmakların yukarı doğru açılması,

Bulanık ya da çift görme, nistagmus (gözbebeklerinin istemsiz hareketi),

Klonus: Belirli bir kas veya kas grubunda birbiri arkasına meydana gelen istem dışı kasılma ve gevşeme hareketleri ile belirgin durum

Dizartri: Konuşma bozukluğu Duygu durumlarda kolayca değişebilme niteliği Yorgunluk Elde sinirlerdeki harabiyet nedeniyle kasların işlev yapamama hali ile karakterize paralizi (felç) durumu

Hemiparezi: Vücudun tek tarafını tutan felç durumu

Hiperaktif derin tendon refleksleri (dizkapağı refleksi gibi..)

Parestezi: His kaybı, uyuşma ve karıncalanma hissi

Sık idrara çıkma ve idrar kaçırma (inkontinans)

Erkeklerde iktidarsızlık

İnkoordinasyon (koordinasyon bozukluğu)

Monoparezi: Sadece bir kol veya bir bacağı tutan felç

Lhermitte Bulgusu: Baş ve boyun öne eğildiğinde elektrik çarpması veya uğultu benzeri bir durum gelişmesi.

Bu belirti ve bulgular, hastalığın düzeyine göre birkaç hafta ile aylar, hatta yıllar boyunca devam eder ve her atakta farklılık gösterebilir.

Sonraki Haber