Gıdada korumacılık küresel fiyatları patlattı
Lojistik ve emtia fiyatlarında salgınla başlayan yükseliş Ukrayna kriziyle tetiklendi.
Salgın döneminde başlayan gıdada üretim yetersizliğine ve fiyat artışlarına, krizle birlikte arz sorunu da eklendi, gıdaya erişim endişesini dünyada bir numaralı gündem haline getirdi. İhracatçı ülkelerin temel gıda ürünlerinde korumacılığa gitmesi, gıda ürünlerinde 2020’de başlayan fiyat artışlarını olağanüstü boyutlara taşıdı.
En stratejik ürünlerden buğdayda, ihracatçı ülkelerden biri olan Hindistan’ın da korumacılığa yönelmesi, üretimi yetersiz olan ülkeler başta olmak üzere dünya çapında endişeleri artırdı. Uzmanlar, ek ihracat yasaklarının gündeme gelebileceğini söylüyorlar.
OTUZ YILIN REKORU
BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO)’nun verilerine göre küresel gıda fiyatlarının nisan ayında yüzde 0.8 düşmesine rağmen yıllık artış yüzde 29.8 oldu. Endeks, mart ayında yüzde 12.6, yıllık bazda yüzde 33.6 yükselmiş, böylece 1990'daki başlangıcından bu yana tarihi bir rekor kırmıştı.
Nisandaki düşüşte bitkisel yağ fiyatlarının (palm, soya ve ayçiçek yağı) yüzde 5.7 gerilemesi etkili oldu. Tahıl fiyatlarında da binde 4'lük hafif bir düşüş yaşandı. Buna karşılık dünyada et fiyatları nisanda yüzde 2.2, süt ürünleri fiyatları binde 9 arttı.
TÜRKİYE’DE YÜZDE 90’A DAYANDI
Türkiye'de ise nisan ayında yıllık enflasyon yüzde 69.97'ye ulaştı, gıda ve alkolsüz içecekler grubundaki yükseliş yüzde 89.1'i buldu. Merkez Bankası nisan ayı fiyat gelişmeleri raporunda şu satırlara yer verildi:
"Uluslararası tarımsal emtia fiyatlarındaki yüksek seviyeler, olumsuz hava koşulları ve artan girdi maliyetleri sektör üzerinde baskı oluşturmuştur. Bu gelişmeler neticesinde genele yayılan fiyat artışları gerçekleşirken yıllık enflasyon işlenmemiş gıdada yüzde 100.67, işlenmiş gıdada yüzde 78.09 oldu.”
ENFLASYON VE KORUMACILIK
Gıda ürünlerinde korumacılık, ülkelerin kendi piyasalarında enflasyonu dizginleme hedefinin bir aracı olarak da gündeme geliyor.
Amerika Tarım Bakanlığı(USDA)’nın mayıs başında yayınladığı rapora göre, dünya buğday üretimi geçen sezona göre 4 milyon ton düşecek. Dünya buğday tüketiminin ise 2022-2023 sezonunda 788 milyon ton olarak tahmin ediliyor. Buğday tüketiminin, üretimin 13 milyon ton üzerinde olması bunun bir kısmının stoklardan karşılanması, buğdayın yem amaçlı kullanımının azaltılması öngörülüyor.
Dünya buğday ithalatında 3.sırada yer alan Türkiye’nin 2021-2022 sezonunda 9 milyon 300 bin tonluk ithalatının yeni sezonda 10 milyon tona çıkması bekleniyor. Ancak Türkiye’nin ihracatının da artması bekleniyor.