Batı'nın kahramanı hayatını kaybetti

Sovyetler Birliği'nin son Devlet Başkanı Mihail Gorbaçov, dün 91 yaşında yaşamını kaybetti.

Atlantik liderleri, yayımladıkları mesajlarla, Gorbaçov’u övmek için adeta yarışa girdi. Gorbaçov, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in “20. yüzyılın en büyük jeopolitik felaketi” dediği Sovyetler Birliği’nin parçalanmasının öncüsü olmuştu.

Gorbaçov ismi, Batı’da Soğuk Savaşı bitiren ve sosyalizmin sonunu getiren bir “demokrasi ve özgürlük kahramanı” olarak anılırken Asya’da Batı kapitalizmine teslimiyetle özdeş hale geldi.

TESLİMİYETİN PROGRAMI: GLASNOST VE PERESTROYKA

Rusya Federasyonu Devlet Başkanlığı İdaresi Merkez Klinik Hastanesinden yapılan açıklamada, 91 yaşındaki Gorbaçov’un ağır ve uzun bir hastalıktan sonra akşam saatlerinde hayatını kaybettiği duyuruldu.

Gorbaçov, 1985’ten 1991’e kadar Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin (SSCB) en yüksek yönetim organı olan Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesinin genel sekreterliğini yürüttü.

1990’da yapılan reformla değişen sistem sonucu Gorbaçov, SSCB Devlet Başkanı seçildi. 1990’dan 1991’e kadar SSCB’nin devlet başkanlığını yaptı.

Gorbaçov’un 1986’da ilan ettiği “glasnost” (açıklık) ve “perestroyka” (yeniden yapılanma) reformları, SSCB’nin sosyalizmden geri dönüşünün programatik ifadesi oldu. Bu reformlar sonucunda Sovyet piyasası ve ekonomisi, “Batı kapitalizmiyle bütünleşmeye” yöneldi.

Kapitalizme geri dönüş reformlarının son hamlesi olarak ise 1991’de SSCB parçalara ayrıldı ve Batı sermayesi tarafından yağmalandı. Bugün Batı’da bir karalama sözcüğü olarak anılan “oligarklar” da Sovyet coğrafyasında bu şekilde palazlandı.

BATI’NIN GÖZDESİ RUSLARIN UTANCI

Gorbaçov, 1987 yılında ABD Başkanı Ronald Reagan’la bir araya gelerek “Soğuk Savaşı bitiren adım” olarak anılan uzun menzilli füze anlaşması imzaladı. 1990’da ABD Başkanı George H. W. Bush ile görüşüp ABD’den ekonomik yardım istedi.

Gorbaçov’un kapitalizme ve Batı üstünlüğüne boyun eğmesi, kendisine 1990 Aralık’ında verilen Nobel Barış Ödülü ile karşılık buldu.

Gorbaçov, yıllar boyu Batı yayınlarının kapaklarını süsledi. Tek kutuplu dünya projesinin liderleri tarafından büyük övgülere mahzar oldu. Batı kapitalizminin simgesi olan, Pizza Hut gibi şirketlerinin reklam yüzü oldu.

1992’de kurduğu Gorbaçov Vakfı ile Rusya’da ve eski Sovyet coğrafyasında liberalizm ve kapitalizm yanlısı görüşlerin yayılması için faaliyet yürüttü.

Batı kamuoyunda göklere çıkarılan Gorbaçov, Rus halkında ve 1990’larda yıkıma uğrayan eski Sovyet ülkelerinde bir felaket simgesi ve utanç olarak görüldü.

1996’da Rusya Federasyonu’nda seçim yarışına giren Gorbaçov, yüzde 0,51 oy aldı. 2000 yılında Sosyal Demokrat Parti’nin kuruluşunda yer aldı ve daha sonra lideri oldu. 2004’te liderliği bıraktığı parti 2007’de üye yetersizliğinden kapatıldı.

Gorbaçov, daha sonra “sivil toplum” faaliyetlerine ağırlık verdi. Özellikle Putin’in Münih Güvenlik Forumu’nda alternatif bir sistem manifestosu sunduğu 2007 yılından itibaren hükümete otoriterleşme eleştirisi yöneltip muhalefete verdiği destekle öne çıktı.

Putin, ABD’li yönetmen Oliver Stone’ın kendisiyle ilgili belgeselinde Sovyetler Birliği’nin dağılmasındaki rolü nedeniyle “affedemediği tek devlet başkanı” olarak Gorbaçov’un ismini vermişti.

AVRUPA LİDERLERİ ÖVGÜ YARIŞINA GİRDİ

Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Von der Leyen, sosyal medya hesabında yaptığı açıklamada, Gorbaçov’un “özgür bir Avrupa’nın yolunu açtığını” söyledi. Von der Leyen, “Mihail Gorbaçov, güvenilir ve sayıdeğer bir liderdi. Soğuk Savaş’ın sona ermesinde ve Demir Perde’nin devrilmesinde hayati bir rol oynadı. Özgür bir Avrupa’nın yolunu açtı. Bu, hiçbir zaman unutulmayacak bir mirastır.” dedi.

İngiltere Başbakanı Boris Johnson ise yaptığı açıklamada “Gorbaçov’un Soğuk Savaş’ı barışçıl bir çözüme ulaştırmak için gösterdiği cesarete ve karaktere her zaman hayranlık duydum. Putin’in Ukrayna’ya saldırdığı bir dönemde Sovyet toplumunu dışa açmaya olan yılmaz bağlılığı hepimiz için bir örnek olmayı sürdürmektedir.” şeklinde konuştu.

İngiltere’nin müstakbel başbakanı olarak görülen Dışişleri Bakanı Liz Truss da “Mihail Gorbaçov, Batılı liderlerle Soğuk Savaş’a son vermek için çalışan, küresel güvenlik ve istikrara derin katkılar sağlayan olağanüstü bir devlet adamıydı. Her zamandan çok şimdi, bu işbirliği ve barış mirası galip gelmelidir.” açıklaması yaptı. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ise Gorbaçov’u “barış adamı (şampiyonu)” ve “Rusya’nın özgürlük yolunu açan kişi” olarak andı. Macron’un mesajında “Seçimleri Ruslar için özgürlüğe giden yolu açan barış adamı (şampiyonu) Mihail Gorbaçov'un ölümü için başsağlığı diliyorum. Avrupa'da barışa olan bağlılığı ortak tarihimizi değiştirdi.” ifadeleri yer aldı.

ALMANYA TEK YÜREK

Almanya Başbakanı Olaf Scholz, Gorbaçov'un “cesur ve reformcu bir devlet adamı” olduğunu söyledi. Scholz, yaptığı açıklamada, “Mihail Gorbaçov öldü, cesur ve reformcu bir devlet adamıydı. Rusya'nın demokrasiyi tesis etmeye çalışmasını, Avrupa'da demokrasi ve özgürlüğün mümkün olmasını, Almanya'nın birleşmesini ve Demir Perde'nin ortadan kalkmasını perestroykanın mümkün kıldığını unutmayacağız.” şeklinde konuştu.

Gorbaçov'un Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Avrupa'da yeni çatlaklar kazdığı ve Avrupa'ya karşı korkunç savaş yürüttüğü bir zamanda öldüğüne işaret eden Scholz, “İşte tam da bu yüzden Mihail Gorbaçov'u düşünüyoruz ve onun son yıllarda Avrupa'nın ve ülkemizin gelişimi için ne kadar önemli olduğunu biliyoruz.” ifadelerini kullandı.

Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock da Twitter'dan “Soğuk Savaş'ın sonu ve Alman birliği Mihail Gorbaçov mirasıdır. Sonsuza dek minnettar olduğumuz bir devlet adamını kaybetmenin yasını tutuyoruz.” paylaşımında bulundu.