Halka Arz nedir? Nasıl yatırım yapılır? Riskli mi?

Son dönemlerde sıkça gündeme gelen halka arz, aslında şirketlerin büyüme stratejileri ve finansal açıdan önemli adımlarından biridir. Halka arz, kısaca bir özel şirketin, halka açık bir şirket haline gelmesi sürecidir. Bu süreçte şirket, sahip olduğu hisselerin bir kısmını halka açık bir şekilde satışa sunar ve böylece halkın da bu hisseleri satın alabilmesine imkan tanır. Halka arz, şirketin büyüme stratejilerini finanse etmek, yeni yatırımlar yapmak veya mevcut hissedarların portföylerini çeşitlendirmek gibi amaçlarla gerçekleştirilebilir.

ÖNEMLİ NOT: BU İÇERİKTE YER ALAN BİLGİLER BİR YATIRIM TAVSİYESİ DEĞİLDİR!

HALKA ARZ NEDİR?

Halka Arz; hisse senetlerini satışa çıkardığını ilan eden bir şirketin tüm yatırımcılara hissedar olma yolunu açması faaliyetidir. Halka arz işlemi, şirketlerin ve bu şirketlerin sahip oldukları varlıkların küçük paylara bölünerek satışa çıkarılmasıdır.

Şirketler farklı nedenlerle halka arz yöntemine başvurabilirler. Başarılı ve büyüme oranları yüksek olan şirketler faaliyetlerini genişletmek ve yatırımlarına fon sağlamak amacıyla; finansal kaynak açığı olan şirketler ise banka kredisi veya borçlanmaya başvurmadan yatırımlar yapabilmek ya da borçlarını ödeyebilmek için halka arz edilirler. Diğer taraftan yatırımcılar da, hisse senedi alarak borsada işlem gören şirketlerin değerlerine yatırım yapabilme fırsatı bulurlar. Halka arz özellikle uzun vadede olumlu sonuçlar doğuran bir yöntemdir.

Halka arz; birincil ve ikincil halka arz olmak üzere ikiye ayrılır. Daha öncesinde halka açık olmayan şirketlerin yaptığı halka arz işlemi, birincil halka arz; daha önceden halka arz edilmiş ancak ilkinde halka arz oranının düşük olması sebebiyle bu işlemin ikinci kez yapılması, ikincil halka arzdır.

HALKA ARZLARDA HİSSE DAĞITIM ŞEKİLLERİ NELERDİR?

Halka arzlarda hisse dağıtımı iki şekilde olur: Eşit ve oransal dağıtım. Şimdi de bunlara kısaca bakalım.

Eşit dağıtımda her yatırımcı eşit miktarda hisse alır.

Oransal dağıtımda ise yatırımcı, verdiği satın alım emri tutarının büyüklüğüne göre hisse alır.
Bireysel yatırımcı perspektifinden bakacak olursak, eşit dağıtım genel olarak daha çok kazandırır. Neden mi? Aslında bu konunun birden fazla değişkeni var fakat yazının amacından çok sapmamak için bunu kısaca, madde madde açıklayalım.

Eğer küçük yatırımcıysan, eşit dağıtım senin için daha uygun olacaktır çünkü bu dağıtım tipinde her yatırımcıya eşit miktarda hisse gelir. Yani parası çok olan da az olan da eşit sayıda hisse senedi alabilir.

Örnek olarak; eğer toplam hisse sayısı, halka arza katılan kişi sayısına bölündüğünde 100 adet hisse çıkıyorsa, 1 milyon dolarlık hisse alım talebini veren kişi de, 1000 dolarlık emir veren kişi de 100 adet hisse senedi alabilir.

Oransal dağıtımda ise yatırdığın paranın büyüklüğüne göre küçük paylar veya tatmin edici büyük paylar elde edersin. Büyük yatırımcıysan bu senin için daha uygun olacaktır. Çünkü yatırdığın para büyüdükçe, halka arzdan aldığın hisse senedi adedi de artacaktır.

Örnek olarak; 1 milyon dolarlık bir hisse alım emrine 100 bin dolarlık hisse düşüyorsa, bin dolarlık hisse alım emrine sadece 100 dolarlık hisse düşer.
Payların hangi oranlarda yatırımcılara dağıtılacakları her halka arzda farklılık gösterebilir.

HALKA ARZ ŞARTLARI NELERDİR?

Halka arz işleminin gerçekleştirilebilmesi için yerine getirilmesi gereken birtakım şartlar vardır.

1) Aracı kurumlar ile iletişime geçmek

Halka arz yapma amacı olan şirketlerin öncelikle aracı kurumlar ile iletişime geçerek bir aracılık sözleşmesi imzalamaları gerekmektedir. Söz konusu kurum, halka arza yetkili bir aracı kurum olmak zorundadır. Sözleşmenin imzalanması ile birlikte halka arz işlemi gerçekleştirilmiş olur.

2) Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) ile iletişime geçmek

Sermayesini halka açmak isteyen şirketler, Sermaye Piyasası Kurulu ile sözleşme imzalamak zorundadırlar. Böylece SPK’nın denetimi ve kararlarına tabi olurlar. Şirket, SPK mevzuatına uygun hale getirildikten sonra halka arz edilebilirler. Bu işlemlerin gerçekleştirilmesi ile birlikte; aracı kurum, Sermaye Piyasası Kurulu’na ve Borsa İstanbul’a söz konusu şirketin halka arz işleminin başlatılması için başvuruda bulunur.

3) Şirket verilerinin Borsa İstanbul ve SPK uzmanlarınca incelenmesi

Şirketin merkez binası, genel faaliyetleri, piyasa değeri vb. özellikleri Borsa İstanbul ve SPK yetkilileri tarafından incelenerek bu kurumlara bilgi verilir. Bu verilerin uygunluğu kabul edildikten sonra şirketin halka arz işlemleri fiilen başlamış olur.

HALKA ARZ ŞİRKETLERE NELER KAZANDIRIR?

Halka arzın şirketlere yarattığı birçok avantaj bulunmaktadır.

Finansman sağlar

Şirketlerin finansman ihtiyacının karşılanmasını sağlayarak, bu kaynağın yeni yatırımlara dönüştürülmesi ya da borçlanmadan kaçınılmasını mümkün kılar.

Mali yapıyı güçlendirir

Şirketin borç/sermaye oranında olumlu etkiler yaratan halka arz, şirketin sermaye yapısını güçlendiriyor ve borç temininde kolaylık sunuyor.

Likidite sağlar

Hisse senedi fiyatlarının arz ve talebe göre şekillenmesi sayesinde şirket değerinin şeffaf bir biçimde belirlenmesi, haliyle aktif şirket değerlerinin bilinmesini mümkün kılıyor.

Prestiji arttırır

Halka arz edilen şirket, yüksek bir görünürlüğe kavuşuyor ve bilinirliği artıyor.

Kredibiliteyi arttırır

Halka arz edilen şirket, mali açıdan müşteriler ve tedarikçiler için bir güven ortamı yaratıyor.

Değer artışı sağlar

Halka açık şirketler, halka arz edilmemiş şirketlere göre daha şeffaf ve bilinirliği yüksek olduğu için bu şirketin değerlerine olumlu yansıyor.