ihracat yerinde saydı ithalat geri vitese taktı

Ticaret Bakanlığı Eylül 2023 geçici dış ticaret verilerini Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) birlik başkanları ve üyelerinin katılımı ile Bursa'da açıkladı. Verilerde son aylarda dikkat çeken ihracattaki miktarsal azalmanın değere de yansıdığı görüldü. TİM kayıtlarına göre değer bazında ihracat eylülde geçen yıla kıyasla yüzde 2.2 azalarak 19.3 milyar dolara geriledi. Serbest bölgeler dahil edildiğinde ise ihracatın binde 3 artarak 22.6 milyar doların biraz üzerinde kaldığı izlendi. İlk dokuz ayda serbest bölgeler dahil ihracatta binde 3 azalış yaşanırken, son 12 ayda ise binde 4'lük bir artışla 253.5 milyar doların üzerine çıkıldı. Önceki 12 ayla kıyaslandığında Türkiye ihracatta değer bazında sadece bir milyar dolarlık bir artış sağlayabildi.

PARİTE DURUMU KURTARDI

Emtia fiyatlarının pandemi sonrası görece yüksek seyretmesi ve enflasyon etkisi sayesinde değer bazında ihracat sürüncemede de olsa artıyor. Küresel pazarlardaki durgunluğun ülke dış ticaretine yansımasını ise miktarsal bazda ihracattan izleyebiliyoruz. TİM bu anlamda önemli bir veriyi kamuoyuna sunuyor. Miktar bazında ihracat eylülde yüzde 2.3 gerilemiş görünüyor. Bu önceki aylarla kıyasladığımızda yüksek bir oran değil. Çünkü yılın ilk dokuz ayındaki kayıp yüzde 15.3 düzeyinde. Elbette ihracatı değer bazında kurtaran ise parite etkisi oluyor. Geçen yıl düşük seyreden avro/dolar paritesi bu yıl nispeten yüksek. Eylül ayında parite hesabı sayesinde ihracata 706.1 milyon dolar yazıldı. Son dokuz aydaki parite katkısı da 1.77 milyar dolar. Şayet parite aynı kalsı ilk dokuz aydaki 600 milyon dolarlık kayıp 2.5 milyar dolara yaklaşacaktı.

CARİ FAZLANIN İŞARETİ

Ticaret Bakanlığı'nın açıkladığı verilerden ithalat ve genel dış ticaret dengesine baktığımızda tablo şöyle:

İthalat eylülde yüzde 14.1 azalarak 27.6 milyar dolara geriledi.
Dış ticaret hacmi söz konusu ayda yüzde 8.2 daraldı.
Geçen sene 9.6 milyar dolar olan dış ticaret açığı 4.98 milyar dolara indi.
İhracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 70.2'den yüzde 82'ye çıktı.
Dokuz aylık dönemde ise ithalat yüzde 5.1 artıda.
Enerji verileri hariç tutulduğunda ihracatın ithalatı karşılama oranı 6 puan artarak yüzde 95.3 oldu.
Enerji ve altın verileri hariç tutulduğunda ise ihracatın ithalatı karşılama oranı 1.3 puan artarak yüzde 102 oldu.
Eylülde gelen bu son veri önemli. Çünkü enerji ve altın hariç hatırı sayılır bir cari fazlanın işareti. Bunun yanında 5 milyar dolara yakın bir dış ticaret açığının da hizmet gelirleri ile kapatılarak eylülde cari fazla verilmiş olabileceğinin göstergesi. Nitekim ağustos sonunda 117.3 milyar dolar olan merkez bankası rezervlerinin eylül sonunda 125.5 milyar doları aştığını verilerden takip ettik. Bu artışın temel itibarıyla ihracattaki sürüncemeye rağmen ithalatın frenlemesi ve turizm başta olmak üzere hizmet gelirlerinin etkisinden kaynaklandığı söylenebilir.

BAKAN BOLAT'IN MESAJI

Ticaret Bakanı Ömer Bolat da Bursa'daki toplantıda yaptığı açıklamada şu bilgileri verdi: “Düşüş eğilimi devam ediyor. 3 aydan bu yana ithalatımızda bir düşüş eğilimi var. Temmuz ayında yüksek bir ithalatımız vardı; 32.3 milyar dolar. Ağustos ayında bu 30,3 milyar dolara, eylül ayında 27 milyar 658 milyon dolara geriledi. Bakın temmuz ile eylül arasında 5 milyar dolarlık bir gerileme var, ithalatımızda. Özellikle ağustos ayından bu yana altın ithalatımızda 2 milyar dolarlık gerileme söz konusu oldu. Otomotiv ithalatımızda yine ağustos ve eylül ayında bir gerileme sağladık. Bu da kayda değer bir gelişme. Cari işlemler açısından inşallah eylül ayında bir fazla göreceğiz diye ümit ediyoruz. Aynı şekilde ağustos ayında da cari işlemlerde inşallah ya denge ya bir fazla görme ihtimalimiz var. Açık da olsa çok küçük bir açık olabilir. Yakında o da açıklanacak."