İlber Ortaylı'dan Daron Acemoğlu'na Atatürk tepkisi: 'Densizlik'
Daron Acemoğlu’nun Atatürk’ü 'merkezi, anti-demokratik, baskıcı' olarak nitelediği sözlerine Prof. Dr. İlber Ortaylı'dan tepki geldi. Acemoğlu'nun 'özürlü yazar' olarak tanımladığı Erik Jan Zürcher'in etkisinde kaldığını ifade eden Ortaylı, Acemoğlu'nu uyardı.
2024 Nobel Ekonomi Ödülü Türkiye’ye 'otoriter', Atatürk Cumhuriyeti’ne 'despot' diyen; BRICS’i 'tehlikeli' bulan, PKK’yla yapılan Açılım Süreci’ni destekleyen Daron Acemoğlu’na verilmişti.
Acemoğlu, Nobel'den sonra yaptığı açıklamalar ile de Nobel'in "hakkını" verdiğini gösterdi. Fatih Altaylı'nın YouTube kanalına konuk olan Acemoğlu'nun, Atatürk'ün uyguladığı politikaları "merkezi", "anti-demokratik" ve "baskıcı" olarak nitelendirdi.
'ÖZÜRLÜ TARİHÇİLER'
Acemoğlu'nun sözlerine İlber Ortaylı'dan yanıt geldi. Ortaylı, "Nobel ödüllü bir bilim insanı olarak, özürlü tarihçileri okumak yerine daha dengeli değerlendirmeler yapmalı" dedi. Ortaylı, Hürriyet gazetesindeki köşe yazısında, Acemoğlu’nu Batılı tarihçi Erik Jan Zürcher’in etkisinde kalmakla eleştirdi.
'DENGELİ VE OTURAKLI DEĞERLENDİRMELER YAPMASI BEKLENİR'
2024 Nobel Ekonomi Ödülü sahibi Acemoğlu'nun tarihçi Erik Jan Zürcher'in tesiri altında kaldığını ifade eden eden Ortaylı, "Atatürk devri üzerinde yazan insanların Batı’daki bu tip söylemlere kaynaklık eden Erik Jan Zürcher yorumundan etkilendiği görülür. O kitabı herhâlde okumuş olmalı ve tesir altında kaldığını zannediyorum. Zürcher kaynak kullanılmak bakımından çok özürlü bir yazardır. Sınırlı kaynak yorumcusu ve nakilcisidir. Başka bir şeyi de pek okuduğunu düşünemiyorum. İlla Avrupa kaynağı arıyorsa cumhuriyet dönemi için Bernard Lewis’ten başlar ve Andrew Mango ile devam edersiniz. Hadi Standford Shaw’u beğenmiyorsunuz Paraşkev Paruşev’e kadar devam edersiniz” diyen Ortaylı, “Acemoğlu’nun Nobel ödülüne sahip bir bilim insanı olarak daha dengeli ve oturaklı değerlendirmeler yapması beklenir” ifadelerini kullandı.
'DENSİZLİKTİR'
Acemoğlu’nun geçmişte Osmanlı ekonomisi ve Macaristan üzerine yazdığı yazıları da değerlendiren Ortaylı, bu çalışmaların içerik açısından boş olduğunu belirterek eleştirilerini sürdürdü.
Ortaylı, Acemoğlu'nun Macaristan üzerine yazdığı bir yazıda kullandığı “Macaristan demokrat değilmiş, Avrupa Birliği’nden atılmalıymış" sözlerini hatırlatarak, "Macaristan Avrupa Birliği’nden atılırsa o Avrupa Birliği neye yarar. Herhâlde Romanya ve Bulgaristan’la devam edecek bir camia değildir. Bu gibi ifadeleri akşam kahve konuşmalarında yapabilirsiniz. O tarihte Nobel almamıştı ama yine saygın bir kurumun, saygın bir hocasıydı. Bunları açıkça yazıp söylemek densizliktir. Maalesef bazı pozisyonlar bazı söylem biçimlerini dengelemek ve sınırlamayı gerektirir" dedi.
Ortaylı'nın yazısını Hürriyet gazetesi "İlber Hoca'dan Acemoğlu'na Atatürk dersi" başlığıyla manşetine taşıdı.
ERİK HAN ZÜRCHER KİMDİR?
Ortaylı'nın Acemoğlu'nun etkisinde olmakla suçladığı 'özürlü yazar' Erik-Jan Zürcher, 1953'te Hollanda'nın Leiden kentinde doğan Hollandalı tarihçi, akademisyen ve Türkolog.
Leiden Üniversitesinde Türkiye Etütleri Bölümü başkanlığı yaptı ve bu üniversitede halen yarı-zamanlı profesör olarak görev yapmakta. 2008 yılından beri Amsterdam'da bulunan Uluslararası Sosyal Tarih Enstitüsü başkanlığı görevini yürütmekte. Yakın Türk tarihi hakkında birçok makale ve kitabı var. Bunların en önemlilerinden, 'Modernleşen Türkiye'nin Tarihi' adlı eseri 1993 yılında Türkiye'de de yayımlandı.
11 Haziran 2005'te Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne katılım sürecine yaptığı katkılardan dolayı Dışişleri Bakanlığı tarafından Türkiye'nin Lahey Büyükelçiliği'nde dönemin Dışişleri Bakanı Abdullah Gül tarafından, büyükelçi Tacan İldem'in sunumu ile "Üstün Hizmet Ödülü" aldı. 9 Mayıs 2016'da Türkiye'de bir "diktatoryal yönetim" olduğunu gerekçe göstererek ödülü iade etti.