İmalatta girdi maliyetleri yükseliyor
IHS Markit verilerine göre Avro Bölgesi’nde imalat PMI endeksi ağustostaki 61.4 seviyesinden 58.6’ya geriledi. Bu, pandeminin başladığı nisan 2020’den beri görülen en düşük seviye oldu. Türkiye'de de İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI eylülde 52.5’e gerilemesine rağmen sektörün faaliyet koşullarında aylık bazda işlerin güçlü olduğunu gösterdi. Faaliyet koşullarındaki iyileşme eğilimi, üretim ve yeni siparişlerde devam eden büyümeye bağlı olarak dördüncü aya ulaştı. Yeni siparişlerdeki iyileşme ve kapasite artırmaya yönelik çabalar, firmaların istihdam düzeyini güçlü bir şekilde yükseltmesini sağladı. Ancak eylül ayındaki artışlar önceki aya göre yavaş oldu.
DÖVİZİN ETKİSİ GÖRÜLDÜ
Yeni siparişlerde süregelen büyümenin etkisiyle, birikmiş işler Temmuz 2020’den beri ilk kez artış gösterdi. İmalatçılar, üretim gereksinimlerindeki yükselişe bağlı olarak satın alma faaliyetlerini de genişletti ve girdi stokları üst üste ikinci ay arttı. Ayrıca, firmaların tedarik zincirlerindeki kesintilerden korunmak için güvenlik stoku oluşturmaları, üretim öncesi stoklarda 2017’nin sonlarından bu yana gözlenen en hızlı artışa yol açtı. Üçüncü çeyrek sonunda tedarik zincirlerindeki aksaklıkların hafiflediğine yönelik bazı işaretler dikkat çekti. Hammadde yetersizliği ve ürün ithalatındaki gecikmeler, tedarikçilerin teslimat sürelerinin daha da artmasında rol oynadı. Öte yandan, tedarikçi performansındaki bozulma son bir yılın en ılımlı düzeyinde kaydedildi. Girdi maliyetleri keskin bir şekilde yükselmeye devam etti. Firmalar, arz kısıtlarına bağlı olarak hammadde fiyatlarındaki artışların sürdüğünü bildirdi. Döviz kuru gelişmeleri de girdi maliyetlerini yükselten bir diğer faktör oldu. Girdi maliyetlerindeki yükseliş ağustos ayındakine çok yakın bir oranda gerçekleşti. Buna bağlı olarak, imalatçılar satış fiyatlarını hızlı bir şekilde yükseltmeyi sürdürdü ve nihai ürün enflasyonu eylülde hafif bir artış kaydetti.
ON SEKTÖR DE FİYATLARINI ARTIRDI
İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI eylül verilerine göre de, özellikle ihracat pazarlarında olmak üzere talebin iyileştiğine yönelik işaretler arttı ve anket kapsamında takip edilen sektörlerin çoğu üretim artışı kaydetti. Girdi maliyetleri, tedarik zincirlerinde devam eden aksamaların da etkisiyle yine genele yayılı artışlar gösterdi.
Arz tarafında yaşanan zorluklar enflasyonist baskıların artmasına katkı yaptı ve girdi maliyetleri enflasyonu genel olarak yüksek düzeyde kaldı. En hızlı artış metalik olmayan mineral ürünler sektöründe gerçekleşirken bu sektörü kimyasal, plastik ve kauçuk ürünler yakından takip etti. On sektörün tümünde satış fiyatları artış kaydederken en hızlı artış metalik olmayan mineral ürünler sektöründe yaşandı.