İmalattaki maliyet artışına doğal gaz zammı eklendi

İmalat sanayi artan maliyetler, dolar kuru, bozulan tüketici güveni ve tedarik sorunlarına rağmen ekimde de canlılığını korumayı başardı. İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) anketinin Ekim 2021 dönemi sonuçlarına göre endeks eşik değer olan 50’nin üzerinde ölçüldü. Manşet PMI, ekimde 51.2 ile üst üste beşinci ay eşik değer 50’nin üzerinde oluşsa da eylül ayındaki 52.5 seviyesine göre geriledi. Sektördeki yavaşlama belirtileri özellikle üretim ve yeni siparişlere ilişkin verilerde ön plana çıktı. Her iki gösterge de yılın son çeyreğinin başlangıcında hız kaybetti. Girdi temininde yaşanan zorluklar ve döviz kurlarındaki olumsuz dalgalanmalar aktiviteyi sınırladı ve üretim hacmi son beş ayda ilk kez azaldı. Söz konusu gelişmeler yeni siparişlerin de ılımlı düzeyde olmakla birlikte yavaşlamasına yol açtı. Firmalar yeni siparişleri kısıtlayan etmenler arasında özellikle elektronik parça tedarikindeki yetersizliklere işaret etti. Diğer yandan, toplam yeni siparişlerdeki görünümün aksine yeni ihracat siparişlerinde artış güçlü şekilde devam etti.

SATIŞ FİYATLARINI ARTIRDILAR

Ekim ayında tedarik zincirlerindeki gecikmeler sektör içerisinde yaygın olarak devam etti ve teslimat süreleri eylül ayına kıyasla daha yüksek oranda arttı. Tedarikçilerden gelen bildirimler, malzeme temininde zorluklar yaşandığı yönündeydi. Bunun yanı sıra nakliye sıkıntılarının ve mal ithalatında yaşanan sorunların da teslimat sürelerinin artmasında rol oynadığı ifade edildi. Arz kısıtları talep ve üretim hacimlerini sınırlamanın yanı sıra fiyat artışlarına da yol açtı. Girdi maliyetleri keskin bir şekilde arttı ve bu artış son üç ayın en yüksek oranında kaydedildi. Türk lirasındaki değer kaybı da girdi fiyatlarındaki yükselişin temel sebeplerinden biri oldu. Bunun sonucunda firmalar kendi satış fiyatlarını artırdı ve enflasyon oranı Eylül 2018’den beri en yüksek seviyeye ulaştı. Gelecekteki olası fiyat artışlarına ve ham madde arz kısıtlarına karşı güvenlik sağlama çabaları, girdi stoklarının aylık bazda üst üste üçüncü kez artmasına yol açtı. Söz konusu artışın hızı, eylülde kaydedilen 45 aylık rekor düzeyinin hemen altında kaydedildi.

İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI anket verileri hakkında değerlendirmede bulunan IHS Markit Ekonomi Direktörü Andrew Harker, “Son PMI anketinin yeni ihracat siparişlerinde devam eden artış gibi olumlu bir gelişme içermesine rağmen, yılın dördüncü çeyreği firmalar için zor geçecek gibi görünüyor” dedi.

İSTİHDAM ARTIRMAYA DEVAM

İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI ekim verilerine göre ise, tedarik zincirlerinde yaşanan aksamalar geçen ay öne çıkan özelliklerden biri oldu. Teslimat sürelerindeki artışlar enflasyonist baskılara katkı yaptı ve üretim hacmini sınırladı. Yine de çoğu sektörde yeni ihracat siparişlerinin ve istihdamın artması gibi bazı olumlu işaretler de dikkat çekti.

Ekimde yine 10 sektörün tamamında teslimat süreleri uzadı ve gecikmeler çoğu sektörde eylül ayına kıyasla çok daha belirgin oldu. Arz yetersizlikleri enflasyonist baskılara katkı yaparken Türk lirasındaki değer kaybı da bu etkiyi güçlendirdi. Takip edilen 10 sektörün yedisinde yurt dışından alınan yeni iş hacmi artış kaydetti. Girdi tedarikini güvenceye almaya yönelik çabaların tedarik zinciri sorunları nedeniyle sekteye uğraması, ekim ayında birçok firmayı satın alma faaliyetlerini artırmaktan vazgeçirdi. Bunun sonucu olarak, 10 sektörün dokuzunda girdi stokları azaldı. Sektörlerin büyük bir bölümü, gözlenen yavaşlama belirtilerine rağmen ekimde istihdamı artırmaya devam etti.

SANAYİCİLER ZAMMA TEPKİLİ

İmalatta maliyetler artarken bir darbe de enerji tarafından geldi. Aylardır yükselenkur ve doğal gaz fiyatlarına karşın iç piyasaya verdiği gazın fiyatını sübvanse eden BOTAŞ, dün itibarıyla sanayi ve doğal gazdan elektrik üreten santrallara verdiği gaza zam yaptı. Zam oranları sanayi için yüzde 48, çevrim santralları için de yüzde 40 düzeyinde oldu. Diğer yandan otogaza da 2 Kasım itibarıyla 48 kuruş zam yapılacağı bildirildi. Henüz konutların kullandığı gaza zam yapılmasa da çevrim santrallarına gelen zammın elektriğe yansıması beklenebilir. İş dünyası ise zamlara tepkili. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, “Türkiye’nin daha çok üretim, yatırım ve istihdama ihtiyacı var. Sanayide doğalgaza yapılan %48 zam üretim maliyetlerini ve enflasyonu artıracaktır. Üretim ve yatırıma daha fazla destek olup sanayimizin rekabet gücünü korumalıyız” dedi.