Sinop ve Kastamonu’da şark çıbanı endişesi

Kastamonu ve Sinop illerinde, köpeklerde, Şark çıbanına yol açan Leishmania paraziti vakalarının görüldüğü bilgisi üzerine, uzun yıllardır söz konusu parazitle ilgili araştırmalar yapan veteriner hekim Muhammed Coduroğlu ile görüştük. Özellikle İnebolu, Abana, Bozkurt ve Çatalzeytin ilçelerinde köpekler arasında parazitin yayılmış olduğunu belirten Coduroğlu, “İnsanda görülen vakalar da var. Benim bildiğim en az beş kişi var.” dedi. Tıp hekimleri arasında hastalığın pek bilinmediğini, bu nedenle teşhis konulamadığını belirten Coduroğlu, vakalara ilişkin bilginin Sağlık Bakanlığı tarafından da paylaşılmadığını vurguladı. Muhammed Coduroğlu, İnebolu ve çevresinde köpeklerde saptadığı Leishmania parazitiyle ilgili sorularımızı yanıtladı:

İLK VAKA 2013’TE

• Hayvanlarda yaygın mı?

Evet. İlk olarak ben bu hastalığı burada, 2013-1014 yılında bir av köpeğinde tespit ettim. İlk gelen köpek Hatay bölgesinden satın alınan özellikle kuş avında kullanılan bir av köpeğiydi. Bununla birlikte avlanan köpekler daha sonra Leishmania hastalığı yönünden pozitif çıktı ve yaklaşık 5 tanesi Samsun 19 Mayıs üniversitesi'ne götürüldü

• Kaç köpek var böyle?

120 tane numune var, sadece kliniğimize gelen köpekten aldığım. Leishmania ilk çıktığında müdahale edilmiş olsaydı yayılmazdı.

İnebolu merkezli yapıldı bu çalışma, Abana, Bozkurt'ta bu çalışmalar yapılmadı. O ilçelerde söz konusu parazit, İnebolu'dan daha yaygın.

• Siz bu yüzü aşkın veriyi İnebolu'dan mı topladınız?

Kliniğime gelen vakalar. Bozkurt, İnebolu, Abana; o üç ilçeden geliyorlar. Bu sadece bize gelenler. 15-16 seneden beri buradayım; 6-7 yıl boyunca bir tane vakaya rastlamışken 2022’den beri, bir yıl olmadı daha, 120 köpekte saptadık. Sokakta teşhisini yapamadığımız bir sürü köpek var.

Benim numune aldıklarım bana hasta sahipleri tarafından getirilen ya da trafik kazasında bacağı kırılmış, kolu kırılmış halde getirilen köpeklerin ameliyatlarını yaparken vücutlarından aldığım örneklerle yaptığım çalışmalar. İnebolu'da bini aşkın başıboş köpek var.

İLK ARAŞTIRMA 2021’DE YAPILDI

• 120 vakayı bildirdiniz mi?

ERVEK bünyesi altında Samsun 19 Mayıs üniversitesi öğretim üyeleri ile sürekli irtibat halindeyiz. ERVEK, Leishmania çalışması yapan Kayseri'de bir kuruluş. Her çalışmanın sonuçlarını hem Kaymakamlığa hem de İnebolu Belediye Başkanlığına götürüyoruz.

• Neden bu yavaşlık?

Burada bu hastalık açığa çıkarsa turizm ölür, hep bu gözle bakılıyor. Bu bakışla bu sinekler Karadeniz Bölgesi'ni komple kaplayacak. Çok hızlı ürüyorlar.

• 2021 yılında da bir araştırma yapılmış?

Bu işle alakalı Türkiye'de bir tane kurum var Kayseri'de, Erciyes Üniversitesi (ERÜ) Vektörler ve Vektörlerle Bulaşan Hastalıklar Uygulama ve Araştırma Merkezi (ERVEK). Oradaki hocalarım dedi ki ‘Leishmania sizin memlekette olmaz, yaşama alanlarına ters bir bölgedir, oralarda görülmez’. Ben ısrar ettim, sonra ikna oldular.

TÜBİTAK'la yürüttükleri çalışma çerçevesinde İnebolu’ya ilk geldiklerinde çok moralleri bozuldu. Dediler ki burası dağlık ve denize sıfır, burada kesinlikle Leishmania yoktur. Kastamonu makilik, çöl iklimi taşıyan bir alan gibi gözüküyor ama İnebolu apayrı bir bölge. Bir de denize sıfır olduğunu görünce...

Yaklaşık olarak biz 80’e yakın köye gittik beraber, gece saat 2’de 3’te topladık numuneleri. Sabah namazında, ilk tuzağı aldığımızda hocamız dedi ki ‘Biz bu zamana kadar şu tuzaktaki sinek kadar bile sinek yakalayamadık. Bu bölge Leishmania'nın cenneti! İnebolu'ya bir araştırma merkezi kuralım’.

Kastamonu Valiliği de 2018-2019 yılları için bu çalışmaların yapılmasını istedi ancak Korona salgını başladı.

TIP HEKİMLERİ HASTALIĞI BİLMİYOR

• Siz nasıl yapıyorsunuz? Tek bir veteriner bu çalışmayı yürütüyor ama koskoca devletin sağlık kurumları…

Ayakta uyuyorlar. Seminer düzenlediğimiz zaman bu çevrenin tıp camiasındaki tüm doktorlara, toplum sağlığı müdürlüklerine hem yazı gönderdim hem bizzat gidip davet de ettik. Bir tane doktor gelmedi. Sonuçta öğrendiler ama sürekli değişiyor doktorlar… Hastalığı bilmiyorlar.

Dünya Sağlık Örgütü demiş ki sana, beş hastalık için çalışma yürütmeni ve bununla en etkili mücadelelerini vermeni istiyorum. En önemlilerden biri Leishmania, bunu gördüğün an bununla mücadele edeceksin!