İngiltere ekonomisi kör topal

Ekonomi bürokratlarının Süpermenlik performansı ile gün kurtarılıyor ancak kurumsal yapı çökerken Süpermenlik de bir yere kadar! Artan faizler sonucunda finansal kurumlar birer birer çökerken, Süpermen ekonomi Bakanı Jeremy Hunt, en son Silikon Vadisi Bankası'nın (SVB) İngiliz bağlı ortaklığının startupların ve yatırımcıların üzerine devrilmesini engelledi. Hunt ne yaptı? Geçtiğimiz hafta sonu iflas eden SVB'nin İngiliz bağlı ortaklığını diğer bir İngiliz bankacılık devi olan HSBC ile görücü usulü (hatta görücü dahi olmadan telefon diplomasisi ile) evlendirdi. Pazartesi sabah Londra borsası açılmadan hafta sonu gece yarılarına kadar süren telefon diplomasisi ile batık SVB'yi HSBC'ye yamamayı başardı. Piyasaların açılmasına saatler kala haber basına servis edildi ve SVB'nin İngiltere de mevduat topladığı ve kredi verdiği birçok startup firma bu seferlik direkten dönmüş oldu. Piyasalar da kara pazartesiden kurtuldu. Kağıt üzerinde SVB'nin batışının maliyeti İngiliz vergi mükelleflerine yüklenmedi ve özel kuruma yama yapıldı. Hunt bu işten temiz sıyrıldı hatta biraz siyasi puan topladı denebilir. Elbette Başbakan Rishi Sunak'ın da uzmanlığının finans piyasaları olduğunu ve muhtemelen bu işlerin arka planında olduğunu hatırlatalım.

Benzer bir cambazlık performansı hafta içi İsviçre'den geldi. Küresel faiz artışı ve kötü (ahlaksızca) bankacılık idaresi uygulamaları sonucunda küresel finans devi Credit Suisse nalları dikti. Otu, botu vatandaşına referandum ile soran İsviçre hükümeti ise milyarlarca dolarlık kurtarma işini UBS bankası üzerinden yaptı ve batan CS'yi UBS'e yamadı. İsviçre hükümeti CS ve UBS için İsviçre Merkez Bankası üzerinden 100 milyar avro limitli kredi hattı açılmasını da sağladı.

Ne oldu liberalizmin dağlarına kar mı yağıyor? Hani batan batsın, kalan sağlar bizimdi? Sallanan kurumlar da öyle dün kurulmuş kurumlar değil. Credit Suisse, Avrupa kapitalizminin tarihini yazan kurumlardan. Peki faizler bu seviyelerde kaldıkça ve hatta arttıkça bu batışların devamı gelecek mi?

İngiltere'nin mevcut muhafazakar parti hükümeti Rusya'ya karşı Ukrayna'ya başta askeri olmak üzere tam destek vermekte. Hükümet yanlısı medya kurumları da bu konuda tek ağızdan yayın yapmaktalar. İngiltere ekonomisi bu haldeyken milyarlarca dolarlık silah, cephane vs. yardımları savunabilmek pek kolay değil ama nedense bu konularda yandaş medyada pek haber yapıl(a)mıyor.

SVB'nin batışının muhtemel bir sonucu halka arz trendlerinin küresel çapta güçlenmesi olabilir. SVB gibi özel sermaye (Private Equity) kanalı üzerinden fon bulan veya bu kanal üzerinden yatırım yapan firmaların iş modelinin ne kadar sallantıda olduğu belli oldu ve şirketlerin finansman ihtiyacı için halka arza gitmesinin ve borsaya açılmalarının daha sağlıklı olduğu anlaşıldı (veya anlaşılacak). Türkiye'de de hem gelir dağılımını iyileştirmek, hem sermayeyi tabana yaymak için sosyal yönü iyi tasarlanmış halka arzlara gidilmesi faydalı olabilir. Hükümetimizin çeşitli gruplara çok yüksek miktarda kredi vererek belirli grupları madencilik, petrokimya vs.konularında desteklediğini görmekteyiz. Bunlar doğru işlerdir ancak destekleme yöntemleri yanlıştır. Kamu kesesinden bir şirkete veya gruba belirli yatırımlar için destek veya imtiyaz veriliyorsa, yatırım süreci sonunda şirketin değerlemesindeki artıştan kamunun hisse elde ederek öncelikle faydalanması sağlanmalıdır.