İran-Rus işbirliğinin simgesi: Hayyam uydusu Batı’ya meydan okuyor

İran’ın Rusya’yla işbirliği içinde uzaya fırlattığı Hayyam uydusu, Batı’da derin bir endişe yarattı. Adını 11. yüzyılda yaşayan İslam bilgini Ömer Hayyam’dan alan Rus yapımı uydu, 9 Ağustos’ta Kazakistan’daki Baykonur Uzay Üssü’nden fırlatıldı. ABD ve İsrail, İran-Rus işbirliğinin nişanesi olan Hayyam uydusunun fırlatılmasını “büyük tehdit” olarak nitelendirdi.

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, ülkeye ait Hayyam uydusunun başarılıyla uzaya fırlatılmasını "çok gurur verici" olarak nitelendirdi. İran Uzay Ajansı yüksek çözünürlüklü kamera ile donatılan uydunun, tarım, madencilik ve çevre sorunlarının gözlemlenmesi amacıyla kullanılacağını ve tamamen İran'ın kontrolünde kalacağını açıkladı.

İRAN’IN DİJİTALLEŞMESİNE HİZMET EDECEK

İran Uzay Ajansı (ISA) tarafından geliştirilen uzaktan algılama uydusunun, ülkedeki çeşitli sektörlerin bilgisayarlaştırılması için altyapı sağlayacağı belirtildi.

Kazakistan'da fırlatma törenine katılan İran İletişim ve Bilgi Teknolojileri Bakanı İsa Zarepur, sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada, bu uydunun İran'ın ihtiyaç duyduğu uzay verilerini sağlamak için çok büyük bir adım olduğunu ve görüntülerinin ülkenin çevre ve tarım alanlarındaki uzay uygulamalarını tanıtmak için yüksek doğrulukla kullanılabileceğini bildirdi.

Bakan Zarepur, bunun İran ve Rusya arasında uzay alanında stratejik bir işbirliğinin başlangıcı ve İran İletişim ve Bilgi Teknolojileri Bakanlığı ile dünyanın önde gelen ülkeleri ile stratejik işbirliğinin başlangıcı olduğunu kaydetti. Zarepur, İran'ın artık yörüngeye hafif uyduları yerleştirebileceğini ve Hayyam uydusunun 600 kilogram ağırlığında ve dünyadan 500 kilometre uzaktaki bir yörüngeye yerleştirilmesinin kararlaştırıldığını söyledi.

Kazakistan’daki fırlatma törenine Rusya’nın Uzay Ajansı Başkanı (Roscosmos) Yuri Borisov ve beraberindeki kurum yetkilileri de katıldı.

ADINI ÖMER HAYYAM’DAN ALIYOR

İran Uzay Ajansı Geliştirme ve Stratejik Planlama Direktör Yardımcısı Said Sıddikiyan, devlet televizyonuna yaptığı açıklamada, adını 11 ve 12'nci yüzyıllarda yaşamış İranlı astronom, matematikçi ve şair Ömer Hayyam'dan alan uydunun fırlatıldıktan 9 dakika sonra 500 kilometre mesafedeki yörüngeye başarıyla yerleştiğini aktardı.

Sıddkiyan, uydudan ilk sinyallerin yerel saatle 12.00 sularında İran üzerinden geçerken alınacağını dile getirdi.

İran Uzay Ajansınca yapılan açıklamada, uydudan toplanan bilgilerin başka hiçbir ülke tarafından erişilemeyeceğini ve yalnızca sivil amaçlarla kullanılacağı vurgulandı.

UYDU ÜRETİMİ DE BAŞLIYOR

Bakan Zarepur, Rusya ile ortak uydu üretimine de başlayacaklarını açıkladı.

İran resmi haber ajansı IRNA'ya göre, başkent Tahran'da basın toplantısı düzenleyen Zarepur, dün Rusya tarafından Kazakistan'ın Baykonur Uzay Üssü’nden fırlatılan "Hayyam" uydusuyla ilgili bilgi verdi.

Zarepur, uydunun 500 kilometre mesafedeki yörüngeye yerleştiğini ve şu ana kadar uydudan 4 kez sinyal aldıklarını belirtti.

Uydunun Rusya tarafından İran adına üretildiğini aktaran Zarepur, "Hayyam uydusunun fırlatılması için Rus tarafı ile 400 saatten fazla görüşme yapıldı. Bu uydunun ikinci, üçüncü ve dördüncü versiyonları için Rusya ile ortak üretim hattı kuracağız." dedi.

CASUSLUK İDDİASI GÜLÜNÇ

İran Uzay Ajansı Başkanı Hasan Salariye de Hayyam uydusunun "casusluk" amacıyla kullanılacağına dair iddiaların doğru olmadığını ifade ederek, "Hayyam, doğal kaynakların yönetimi, madencilik, tarım ve çevre alanlarında kullanılmak üzere standartlara göre tasarlanmış ve üretilmiş bir ölçüm uydusudur." diye konuştu.

Uydunun 600 kilogram ağırlığında olduğunu ve bu yüzden casusluk faaliyetleri için kullanılamayacağını savunan Salariye, "casus uyduların belirli bir boyutta ve belirli bir yörüngede olduğunu" ifade etti.

İran Uzay Ajansı Başkanı, Hayyam'ın maliyetinin 40 milyon dolar olduğunu ve 5 yıl boyunca faaliyette olacağını sözlerine ekledi.

ABD: İRAN-RUS İŞBİRLİĞİ BATI İÇİN BÜYÜK TEHDİT

ABD, "Hayyam" uydusunun Kazakistan’daki Baykonur Uzay Üssü’nden fırlatılmasının ardından Rusya'nın İran ile artan iş birliğinin uluslararası toplum açısından büyük tehdit olarak görülmesi gerektiğini belirtti.

ABD Dışişleri Bakanlığından bir sözcünün, AA muhabirine, e-mail aracılığıyla yaptığı açıklamada, ülkesinin, Rusya'nın "İran adına önemli casusluk yeteneklerine sahip bir uydu" fırlattığının farkında olduğunu kaydetti.

Sözcü, "Rusya'nın İran ile ittifakını güçlendirmesi, bütün dünyanın büyük bir tehdit olarak değerlendirmesi gereken bir şey." ifadesini kullandı. "Hayyam" uydusunun fırlatılması, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve İran Dini Lideri Ayetullah Ali Hamaney görüşmesinden üç hafta sonra gerçekleştirildi.

İSRAİL TEDİRGİN

Öte yandna İsrail yönetiminin, "Hayyam" gözlem uydusunun İsrail'in çıkarlarını tehlikeye atabileceğini değerlendirdiği bildirildi.

İsrail merkezli Jerusalem Post gazetesi, Rusya tarafından Kazakistan'ın Baykonur Uzay Üssü'nden dün fırlatılan ve yörüngeye yerleşen İran'a ait "Hayyam" gözlem uydusunun, Tahran'ın istihbarat ve gözlem faaliyetlerine katkı sağlayacağı gerekçesiyle İsrailli yetkilileri endişelendirdiğini yazdı.

Gazeteye konuşan İsrailli yetkililer, Rusya ile İran'ın uzay çalışmalarındaki iş birliğinin "Tahran'ın ileride nükleer başlıkla donatılabilecek kıtalar arası balistik füze fırlatmasına, İsrail ve bölge genelinde istihbarat toplamasına, hedefleri tespit etmesine katkı sağlayacağını" söyledi. İsrailli yetkililer, "İran'ın bu uydu ile toplayacağı görüntüleri bölgedeki Hizbullah gibi müttefiklerine aktarabileceği bu sayede düşman aktörlerin İsrail'e karşı daha isabetli saldırılar düzenleyebileceği" şüphesi taşıdıklarını ifade etti. Söz konusu uyduların İran'ın becerilerini artıracağı vurgulanan haberde, bu durumun da "İsrailli ajanların, İran'ın nükleer çalışmalarına sabotaj girişimlerini zorlaştırabileceği" aktarıldı.