İran'da seçim günü!

Emir Hüseyin Kadızadehaşimi seçime çeyrek kala "muhafazakar kanatta birliği güçlendirmek için" adaylık sürecini noktalandırdı. Kampanyası boyunca oldukça kalabalık kitlelere hitap eden ve geleceğin İran'ında önemli bir yer edinmesi beklenen 53 yaşındaki siyasetçi, milletvekilliği ve cumhurbaşkanı yardımcılığı da yapmıştı. Kadızadehaşimi, yarışa katılma nedenini, 19 Mayıs'ta helikopter kazasında yaşamını yitiren Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin mirasını savunmak olarak açıkladı. Reisi ile birlikte çalışma fırsatı bulduğu için kendisiyle gurur duyduğunu söyledi. Güçlü bir iktidar için diplomasiyi destekleme sözü verdi.

CELİLİ VE KALİBAF LEHİNE

Ali Rıza Zakani de “yarışın yasal süresinin sonuna kadar kaldım ancak Şehit Reisi'nin yolunun devamı daha önemli.” sözleriyle çekilme kararını açıkladı. Celili ve Kalibaf'tan birleşmelerini ve devrimci güçlerin haklı taleplerini cevapsız bırakmamalarını talep etti ve ekledi: “Ruhani'nin üçüncü hükümetinin kurulmasını engellememelerini istiyorum.” Eski İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Mesud Pezeşkiyan'ı desteklediğini bir video mesaj aracılığıyla açıklamıştı.

Seçim Kurulu Sözcüsü Mohsen Eslami, “Seçim kanunu adayın geri çekilmesi için bir süre öngörmüyor." dedi. Eslami, “Çekilmek istiyorlarsa bugünü (perşembe) bitiş saati olarak belirlemelerini talep ediyoruz.” diye ekledi.

Artık yarışta dört aday kaldı fakat rekabet üç aday arasında geçecek: Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi eski Başkanı Said Celili, Meclis Başkanı Muhammed Bakır Kalibaf ve Tebriz Milletvekili Mesud Pezeşkiyan. Diğer isimse eski İçişleri Bakanı Mustafa Purmuhammedi. Anketlere göre üç adayın da oy oranı birbirine çok yakın. Uzmanlar oyların bölünmesi olasılığına karşı Celili ve Kalibaf'tan birinin diğeri lehine yarıştan çekilmesini bekliyordu. Fakat gelen son haberlere göre bu beklenti hayata geçmeyecek gibi görünüyor.

REİSİ'NİN YOLU VURGUSU

Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi eski Başkanı Celili iddiaların aksine “seçim yarışını sonuna kadar güçlü bir şekilde sürdüreceğini” açıkladı. Celili, Meşhed kentinde kendisini destekleyen kalabalığa, bugün İran'ın "bozgunculara teslim olmayan ve ülkenin ilerlemesini engellemek isteyenlere karşı duran birine ihtiyacı olduğunu" söyledi. "Yaptırımları kaldıracaklarını iddia ediyorlardı ve İran'a yaptırım uygulayanlara gülümsüyorlardı." diyenlere sert tepki gösterdi. "Merhum İbrahim Reisi'nin yolunu devam ettirme" gerekliliğini vurguladı.

'SONUNA KADAR YARIŞTAYIM'

Meclis Başkanı Muhammed Bakır Kalibaf da seçim yarışından çekildiği yönündeki haberleri yalanladı. Bunların "bazılarının ortaya attığı söylentiler" olduğunu vurguladı. Vilayet turları kapsamında Tebriz'de konuşan Kalibaf, seçimlerin "devrim sayesinde insanların kaderlerini belirleyebilecekleri tek yol” olduğunu söyledi. Meclis Başkanı'na göre seçimler ayrıca “değişim ve reformlar için de en hızlı ve en iyi yol." Kalibaf, televizyon münazaralarına atıfta bulunarak, "Bazılarının davranış ve sözleri ülkeyi ve rejimi yanlış yola sürüklemek istiyor. Bu da ülkeyi belirsizlik içinde tutuyor ve büyümesine izin vermiyor." dedi. Meclis Başkanı, İran halkına verdiği sözü yerine getireceğini, sonuna kadar seçim yarışında kalacağını vurguladı ve ekledi: “Sahneden çekilmek isteseydim parlamentoda kalırdım.”

GENİŞ KATILIM ÇAĞRISI

Kalibaf ve Celili yarıştan çekilmediği takdirde anketlerde az farkla üçüncü sırada görünen Mesud Pezeşkiyan öne çıkabilir. Tebriz Milletvekili son konuşmasında İran halkına "cumhurbaşkanlığı seçimlerine geniş katılım" çağrısında bulundu. "Halka karşı dürüst olacağını ve asla yalan söylemeyeceğinin" altını çizdi. Tebriz'de destekçilerine seslenen siyasetçi, televizyon münazaralarında “diğer dört adayın önünde olduğunu" ifade etti, "halkın yardımıyla İran Cumhurbaşkanı olacağım” diye ekledi. Pezeşkiyan, insanlar arasında adalet ve eşitliği sağlamak için çalışacağını vurguladı. Tebriz Milletvekili'nin 2021 seçimlerinde adaylığının kabul edilmediğini hatırlatmak gerekiyor. Pezeşkiyan'ın seçime katılımı yüzde 50'lerinin üzerine çıkarması bekleniyor.

SEÇİM İZLEME MODELİ KİTLE KAYNAKLI

İçişleri Bakanı Ahmed Vahidi, ülkede yaklaşık 60 bin, İran dışında ise 95 ülkede 300 seçim merkezi bulunduğunu belirtti. Vahidi, "Hacıların Suudi Arabistan topraklarında oy kullanmasına izin verilmesi konusunda Riyad ile henüz bir mutabakata varılmadığını" aktardı. "Kanada, kendi topraklarında ikamet eden İranlılar için oy kullanma sürecini yürütmeyi reddetti." diye ekledi. Ottava kısa süre önce Devrim Muhafızları'nı “terörist örgüt” ilan etmişti. Buna karşılık İranlı milletvekilleri de Kanada ordusunu “terörist örgüt” ilan etmek için girişimlere başladı.

Koruyucular Konseyi Sözcüsü Tahan Nazif perşembe günü, tüm seçim sürecinin nadir görülen bir şekilde, 40 günden daha kısa bir süre içerisinde, planlara uygun ve aksaklık olmadan hayata geçirildiğini belirtti. Uluslararası kurumların İran'daki seçimlerin izlenmesinde rol oynayıp oynamadığına ilişkin bir soruya cevaben Nazif şunları söyledi:

“Ülkemizdeki seçim izleme modeli bir halk modelidir ve oylar her gözlemci için halkın hakkı olarak kabul edilir. Çok sayıda gözlemcinin olması oyların korunması gerçeğinden kaynaklanmaktadır. Bu konuda iyi deneyimlerimiz var ve tecrübelerimizi diğer ülkelerle paylaşmaya hazırız. İran seçim izleme modeli kitle kaynaklı bir modeldir.” Nazif, cumhurbaşkanlığı seçimlerinde oy sayma işinin diğer seçimlere göre daha hızlı yapıldığını; her bir sandıktaki oyların sayımı bittiğinde bir toplama işlemi yapılacağını ve oylar toplanır toplanmaz sonuçların açıklanacağını aktardı.