İsrail'de gözler yüksek mahkemede

İsrail Yüksek Mahkemesi, kitlesel protestolar ve kamuoyundaki yoğun tartışmaların gölgesinde yargı düzenlemesi kapsamında muhalefetin tamamının boykot ettiği Meclis oturumunda temmuzda onaylanan "akla yatkınlık" yasasını bugün görüşecek.

Yasa, yüksek mahkemenin hükümetin aldığı kararları "kamu çıkarına hizmet etmediği, akla yatkın olmadığı veya çıkar çatışması doğurduğu" gerekçeleriyle bozma yetkisini elinden alıyor. Netanyahu hükümetinin yargı paketindeki temel unsurlar arasında sayılan madde "yargının yürütme üzerindeki denetimini azaltmayı" hedefliyor.

İsrail'de henüz bir anayasa bulunmuyor. Ülkedeki 13 "Temel Kanun" gelecekteki anayasanın taslağı kabul ediliyor. Yüksek Mahkeme, Meclisin çıkardığı yasaları Temel Kanunlara aykırı olduğu gerekçesiyle iptal edebiliyor. Hükümet, yargı düzenlemesi kapsamında onaylanan yasaların Temel Kanunlarda değişiklik getirdiğini belirtiyor. Yüksek Mahkemenin bugüne kadar Temel Kanunlarda yapılan değişikliklere müdahale etmediğine işaret eden hükümet, bu bakımdan yargı düzenlemesi paketinde onaylanan Temel Kanun değişikliklerini de Mahkemenin iptal edemeyeceğini savunuyor. Yüksek mahkemeye yasanın iptali için başvuran yargı düzenlemesi karşıtları ise söz konusu yasayla "sistem değişikliği yapıldığı, İsrail'in demokratik yapısına darbe vurulduğu, bu nedenle düzenlemenin Mecliste salt çoğunlukla kabul edilerek yargı denetiminden muaf tutulamayacağı" değerlendirmesinde bulunuyor. Yüksek mahkemenin yasayı iptal etmesi ve hükümetin de buna itiraz etmesi halinde ülkedeki krizin anayasal boyuta taşınacağı yorumu yapılıyor.

MECLİS BAŞKANI TEPKİ GÖSTERDİ

İsrail Meclis Başkanı Amir Ohana, geçen hafta yargı düzenlemesinde Meclisin onayladığı yasayı görüşmeye hazırlanan yüksek mahkemeye tepki gösterdi. Ohana, 7 Eylül’de yaptığı açıklamada, "Mahkeme ve yargıçlarına yetkilerinin sınırlarını öğrenmelerini tavsiye ederim. Her şeye gücünüzün yeteceğini düşünmeyin. Hiçbir demokraside bir erk tüm yetkilere sahip değildir. Yasama bunu öğrendi, şimdi sıra sizde." ifadelerini kullandı. Netanyahu'nun Meclis Başkanı'nın ifadelerinin yer aldığı iletiyi yeniden paylaşması, İsrail basınında Başbakan'ın desteği biçiminde değerlendirildi.

TARTIŞMALI YARGI DÜZENLEMESİ

Netanyahu liderliğindeki koalisyon hükümetinin "yargı reformu", içerdiği bir dizi tartışmalı yasa tasarısı nedeniyle ülkede benzeri görülmemiş bir kriz doğurdu. Mecliste çoğunluğu oluşturan koalisyon hükümeti, yargı düzenlemesine karşı büyüyen siyasi, toplumsal muhalefete ve yaklaşık 35 haftadır devam eden kitlesel protestolara rağmen yargı düzenlemesinde ısrar etti.

Hükümetin destekçileri "seçilmiş siyaset kurumunun iradesine karşı kontrolsüz güçle donatılmış yargıyı dizginlemek" gerekçesiyle yargı düzenlemesini savunuyor.

Netanyahu hükümetinin yargı düzenlemesi karşıtı protesto hareketi bu tarihten itibaren 9 aydır kitlesel gösterilere devam ediyor.