İsveç’te 5G anlaşmazlığında HUAWEI zaferi

ABD’nin Huawei ve ZTE’ye yönelik ambargo ve propagandasının peşine takılan İsveç, 10 Kasım’da ilk 5G ihalesini yapacak olan İsveç’in Posta ve Tele Yönetimi (PTS), İsveç’in ulusal güvenliğine zarar verebilecekleri gerekçesiyle Çinli Huawei ve ZTE firmalarına ihale kapılarını kapatmıştı.

Bilindiği gibi İsveç’te 20 Ekim 2020 tarihinde yapılan 5G ihalesine Çinli iki şirket HUAWEI ve ZTE alınmamış, gerekçe olarak SÄPO (İsveç Güvenlik Polisi) ve İsveç Genel Kurmay Başkanlığı’nın bu şirketleri İsveç güvenliği açısından tehlikeli gördükleri belirtilmişti. Uzun süredir soğuk olan İsveç-Çin ilişkilerinde yeni bir kriz ortaya çıkmıştı. Üstelik Çinli şirketlere yönelik kararın Savunma Bakanlığı ve İsveç Güvenlik Polisi (SÄPO)’nun tavsiyeleri doğrultusunda alınması krizi farklı bir boyuta taşımıştı. İsveç Güvenlik Polisi (SÄPO) başkanı Klas Friberg, PTS yönetimine Çin’in İsveç’in karşısındaki en büyük tehdit olduğunu söylemiş ve İsveç’in güvenliğinden ödün verilmeyeceğini belirtmişti. Çin’in kendi ekonomik ilerlemesini ve askeri gücünü artırmak için uzay casusluğu yaptığını ve teknoloji hırsızlığı, geniş istihbarat gibi yollara başvurduğunu da iddia eden Friberg, Çin’in parti devleti olduğunu ve şirketlere, kişilere baskı yapabileceğini ve Çin kanunlarına göre herkesin ve her şirketin Çin’in istihbarat teşkilatına destek olmak zorunda olduğunu söylemişti.

İsveç Enerji ve Dijitalleştirme Bakanı Anders Ygeman da İsveç Parlamentosu’nun 2020 başlarında aldığı karara atıfta bulunarak sadece İsveç’in ulusal güvenliğini tehlikeye atmayacağı varsayılan şirketlere 5G izin verileceğini belirtmişti. Çin’in İsveç’in ulusal güvenliği için bir tehlike olup olmadığı sorusuna daha önce casuslukla ilgili sorunlar yaşandığını ve parlamentonun bu kararının belli bir ülkeye mahsus olmadığını vurgulamıştı. HUAWEI ve ZTE’nin 5G’den dışlanmasının örneğin Ericsson’un Çin’deki varlığını olumsuz etkilemeyeceğini umduğunu ve Çin’in her zaman İsveç’in önemli bir ticaret ortağı olduğunu sözlerine eklemişti.

İhaleye katılacak şirketlerden biri olan Tele2 şirketi ise uzun zamandır çalıştığı HUAWEI’den memnun olduğunu belirterek karara karşı çıkmıştı. HUAWEI şirketinin İsveç temsilcisi Kenneth Fredriksen ise tüm suçlamaları reddederek güvenlik konusu öne çıkarılmasının hayal kırıklığı yarattığını ve kararın kendilerine şimdiye kadar verilen sinyallere de uymadığını söyleyerek itiraz edeceklerini belirtmişti.

Stockholm’deki Çin Halk Cumhuriyeti Büyükelçiliği günlük Dagens Nyheter gazetesine gerek elektronik posta göndererek gerekse basın açıklaması yaparak “milli güvenlik” gerekçesinin kötüye kullanılmasına ve belli bir ülkeden belli bir firmanın kanıt olmaksızın dışlanmasının kabul edilemeyeceğini duyurmuştu. Çin hükümet yetkilileri de bu kararın ve gerekçesinin kabul edilebilir olmadığı açıklamaları yapılmış, bu tutumun Çin’de faaliyet gösteren İsveçli şirketleri de etkileyebileceği kesin dille ifade edilmişti.

HUAWEİ şirketinin İsveç idari mahkemesine açtığı ihalede usulsüzlük itirazı sonuçlandı ve mahkeme HUAWEİ ve ZTE’yi ihaleden men edilmesi kararını kaldırdı. Böylece Çinli şirketlerle ağ inşası için çalışma kararı telekomünikasyon şirketlerine bırakılmış oldu. Eğer bu şirketler 5G ağı için HUAWEI ile işbirliği yapmak isterlerse önlerinde bir engel kalmadı. HUAWEI’in mahkeme kazanmasından sonra henüz bir açıklama yapmayan PTS ihaleyi yapmakta ısrar ederse HUAWEI’in katılmasını engelleyemeyecek ancak 10 Kasım‘da yapılacağı ilan edilen ihale ertelenmesi bekleniyor.