Johnson’ı istifaya zorlayan süreç

İngiltere’den uzun süredir sert eleştirilere maruz kalan Başbakan Boris Johnson bakan ve hükümet görevlilerinden art arda gelen istifalar sonucu görevi bırakmak zorunda kaldı. Johnson, istifa açıklamasını Başbakanlık Konutu önünde yaptı.

‘DARWİNCİ SİSTEMİMİZ YENİ LİDER ÇIKARACAK’

Johnson İstifa açıklamasında “Açıkça görülüyor ki Muhafazakar Parti'nin iradesi partinin yeni bir lideri ve dolayısıyla da yeni bir başbakan olması yönünde” sözleriyle başladı. Johnson, “dünyanın en güzel işinden vazgeçecek olduğu için” ve “hayata geçirmeyi düşündüğü plan ve projelerini göremeyecek olmaktan” dolayı üzüntülü olduğunu ifade etti. Gelecek dönem için ise “Siyasette hiç kimsenin yerinin doldurulamaz olmadığını” söyleyen Johnson "Muhteşem Darwinci sistemimiz yeni bir lider çıkaracaktır” diye konuştu. Üstü kapalı eleştiriler de yapan Johnson, “Ekonomik gidişat gerek İngiltere, gerekse dünya genelinde bu kadar sıkıntılıyken hükümet değişikliğine gidilmesinin tuhaf olduğunu” söyledi.

JOHNSON’A ART ARDA DARBELER

Süreci başlatan Johnson'a yakın iki bakanın istifası oldu. Maliye Bakanı Rishi Sunak ve Sağlık Bakanı Sajid Javid, 5 Temmuz’da eş zamanlı istifa mektupları sunarak kabinedeki görevlerinden ayrıldı. Sunak, mektubunda “İngiltere halkı hakkı olan şekilde hükümetin düzgün, ciddi ve yetkin bir şekilde yönetilmesini bekliyor" ifadesini kullandı. Javid ise "Üzülerek söylüyorum ve artık biliyorum ki sizin yönetiminiz altında değişen bir şey olmayacak bu nedenle benim güvenimi de kaybettiniz" dedi. Sunak’ın yerine göreve gelen Nadhim Zahawi de dahil kabineden üst düzey isimler, Johnson'a istifa çağrısı yaptı. Johnson'ın yakın çalıştığı belirtilen İçişleri Bakanı Priti Patel de Başbakan'a istifa etmesini tavsiye etti. Bakan ve bakan yardımcılarının da aralarında bulunduğu 50'den fazla hükümet görevlisinin istifasıyla Johnson’un başbakanlığına son darbe vuruldu. Boris Johnson, istifasından bir gün önce Avam Kamarası'nda yaptığı konuşmada, istifa çağrılarına olumsuz karşılık vermesine rağmen ertesi gün istifa etmek durumunda kaldı.

İSTİFA YOLUNDA TAŞLAR NASIL DÖŞENDİ?

Johnson’ı istifaya götüren süreçte yakın ve eski tarihli birçok olay bulunuyor. Ancak Muhafazakar Parti'nin parlamentodaki grup yöneticisi Chris Pincher hakkındaki taciz iddiaları bardağı taşıran son damla oldu. Çünkü Boris Johnson, Pincher hakkındaki iddiaları bilmesine rağmen onu göreve getirmekle suçlandı. Pincher, “The Sun” gazetesindeki taciz haberlerinden sonra görevinden istifa etti. Başbakanlık Ofisi, taciz iddialarından Johnson’un haberdar olunmadığı belirtilmişti. Buna karşın Başbakan Johnson, Pincher hakkında üç sene önce böyle bir suçlamanın kendisine ulaştığını kabul etmişti. Johnson konu ile ilgili son açıklamasında bu kararından “büyük pişmanlık” duyduğunu söyledi. Johnson’u istifaya götüren istifalar bu açıklamaların ardından geldi. Johnson’un bu olaydaki tavrıyla hakkında zaten var olan “güvenilmez başkan” kanaatini kuvvetlendirdi.

KOVİD-19 PARTİLERİNDE

Boris Johnson Kovid-19 kısıtlamaları döneminde Başbakanlık Konutu'nda verilen partiler nedeniyle de çok eleştirildi. Johnson bu partilere katıldığı iddialarını önce reddetti. Geçen yılın Nisan ayında ise Johnson, kısıtlamalara rağmen Başbakanlık Ofisi'nde kendisi için verilen doğum günü etkinliğine katıldığını kabul ederek kamuoyundan özür diledi. Bunun ardından Johnson para cezasına çarptırıldı.

GÜVEN OYLAMASINDA ZORLANDI

Johnson, 6 Haziran'da partisinin meclis grubunda yapılan güven oylamasını 148'e karşı 211 oyla kazanmıştı. Yine de partisinin milletvekillerinin yüzde 40'tan fazlası görevin Johnson'a bırakmasını istemedi. Oylama zor günlerin habercisi olarak değerlendirilmişti.

YEREL SEÇİMLERDEKİ KAYIPLAR

Boris Johnson liderliğindeki Muhafazakar Parti 5 Mayıs’taki yerel seçimlerde 460'tan fazla belediye encümen üyeliği ile 11 belediyenin yönetimini kaybetti. Yerel seçimden muhalefetteki İşçi Partisi ve Liberal Demokrat Parti güç kazanarak çıktı.
Bazı Muhafazakar Parti yöneticileri olumsuz sonuçlardan Johnson’u sorumlu tuttu. Cumberland Belediyesi’ni kaybeden John Mallinson, seçmenlerin Başbakan'a "gerçeği söyleme" konusunda güvenmediğini söyledi.

Muhafazakar Parti’den İşçi Partisi’ne geçen Londra'da belediyelerinden Wandsworth Belediyesi lideri Ravi Govindia, "ülkedeki genel sorunların" belediyenin kaybedilmesine neden olduğunu söyleyerek Johnson’un sonuçtaki payına işaret etti.

ENFLASYON YÜZDE 9.1

İngiltere’de güncel enflasyon yüzde 9.1. Bu rakam İngiltere tarihinin en yüksek oranları arasında yer alıyor. Johnson, ülke ekonomisinde yaşanan sorunları da yönetememekle eleştirildi. Ekonomik çözümsüzlüğün de Johnson’un istifasında etkili olduğu değerlendiriliyor. Kovid-19 sürecini yönetememesi ve Rusya'nın Ukrayna’daki harekâtındaki tutumu da Johnson’un başına bela oldu.

YENİ LİDER ARANIYOR

Johnson’un istifasının ardından partinin milletvekilleri arasında ilk oylama sonuçlandı. Oylamayla yarışta yarışında geriye altı aday kaldı.

Oylamanın sonuçları şu şekilde:

Eski Maliye Bakanı Rishi Sunak — 88 oy
Ticaret Bakanı Penny Mordaunt — 67 oy
Dışişleri Bakanı Liz Truss — 50 oy
Kemi Badenoch — 40 oy
Tom Tugendhat — 37 oy
Suella Braverman — 32 oy

Parti liderliği için en az 20 milletvekilinin desteğini alan sekiz aday yarışıyordu. İlk oylamada 30 oy barajını geçemeyen Jeremy Hunt ve Nadhim Zahawi elendi. Jeremy Hunt, elenmesinin ardından Rishi Sunak'a desteğini açıkladı.

Oylamaların sonucunda son iki adayın 21 Temmuz Perşembe gününe kadar belirlenmesi bekleniyor. Yaklaşık 160 bin Muhafazakar Parti üyesi, yapacakları seçimde iki isimden birinin parti lideri ve başbakan olması için oy kullanacak. Seçimin galibi 5 Eylül'de belirlenecek.

Ekonomideki sorunların Eski Maliye Bakanı Rishi Sunak’ı öne çıkarabileceği yorumları yapılıyor. Ulaştırma Bakanı Grant Shapps ve Başbakan Yardımcısı Dominic Raab da Sunak'a destek verdiğini açıkladı.

Öte yandan Kültür Bakanı Nadine Dorries ve Brexit'ten sorumlu Devlet Bakanı William Rees-Mogg Dışişleri Bakanı Liz Truss'a destek verdiklerini açıkladı.

Boris Johnson ise yeni lider konusunda tavrını açıklamadı. Bir gazetecinin liderlik yarışında hangi adayı destekleyeceği sorusuna "Destek vererek hiçbir adaya zarar vermek istemem" yanıtını verdi.