Kamuda tasarruf için 10 adım

Genelge ile gereksiz alımlar, şatafatlı törenler, hediyeler ve yurtdışı gezileri gibi tepki çeken harcamaların önüne geçilmesi hedefleniyor.

Kamu kurum ve kuruluşlarının harcamalarında tasarruf sağlanması, bürokratik işlemlerin azaltılması ve kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli kullanımına ilişkin 'tasarruf tedbirleri' genelgesi yayımladı.

Resmi Gazete'de yer alan Cumhurbaşkanlığı genelgesinde, kamu kaynaklarının maksadına uygun azami tasarruf prensiplerine riayet edilerek kullanılmasının 'her kamu kurumu ve görevlisi için bir görev ve aynı zamanda bir mecburiyet' olduğu vurgulandı.

CUMHURBAŞKANLIĞI VE MECLİS HARİÇ HERKES UYACAK

Kamu kurum ve kuruluşlarının harcamalarında bu anlayışla hareket edilmesi, tasarruf sağlanması, bürokratik işlemlerin azaltılması ve kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli kullanımına ilişkin olarak tedbirlerin alınmasının gerekli görüldüğü kaydedilen genelgede alınan kararlara uyacak kurumlar şöyle sıralandı:

“Kamu idareleri ve bu idarelere bağlı, ilgili ve ilişkili kamu kurum ve kuruluşları ile il özel idareleri, belediyeler ve bunların bağlı kuruluşları ile kurdukları birlik, müessese ve işletmeler ile Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'ye tabi kamu iktisadi teşebbüsleri ile bunların doğrudan veya dolaylı olarak tek başına veya birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlasına sahip oldukları her çeşit kuruluş, müessese, birlik, işletme ve şirketler, özelleştirme kapsam ve programına alınmış hisselerinin yarısından fazlası kamuya ait olan özel hukuk hükümlerine tabi kuruluşlar, fonlar, döner sermayeler ve diğer tüm kamu kurum ve kuruluşlarının (Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı ve TBMM Başkanlığı Genel Sekreterliği hariç) kendi bütçeleri veya tasarruflarındaki diğer kaynaklardan yapacakları yurt içi ve yurt dışı harcamaları ile taşınır ve taşınmazlarının kullanılmasında belirlenen tedbirlere uyacaklar.”

ZORUNLU, ACİL HARCAMALAR KAPSAM DIŞI

Doğal afetlerde, salgın hastalıklarda ve orman yangınlarında acil olarak yapılması gereken mücadele ve müdahaleler, iç ve dış güvenlik ile istihbarat hizmetlerinin gerektirdiği zorunlu olan harcamalar genelgenin kapsamı dışında tutulurken alınan tedbirlerle ilgili genel ilkeler şöyle sıralandı:

AZAMİ TASARRUF

Kamu hizmetleri, bütçe sınırları içinde kalınarak ayrılan kaynakların üzerinde harcama yapılmasına yol açılmadan azami tasarruf anlayışı içinde yerine getirilecek. Yılı ve takip eden yılların bütçelerinde ilave yük oluşturacak şekilde faaliyet genişlemesine ve iş artışına gidilmeyecek. Kamu kurum ve kuruluşları kendi kuruluş mevzuatında belirtilen faaliyet alanları ile doğrudan ilgili olmayan herhangi bir harcama veya taahhütte bulunmayacak, ihale şartname ve sözleşmelerine alım konusuyla ilgisi olmayan unsurları dahil etmeyecekler. Kamu kurum ve kuruluşları, yapacakları alımlarda ölçek ekonomisinden yararlanarak ihtiyaçların daha düşük maliyetlerle karşılanması amacıyla ortak alım yoluyla tedarikin yaygınlaştırılması için azami gayret gösterecek.

TAŞINMAZ ALIMI VE KİRALANMASI YASAK

Kamu kurum ve kuruluşları tarafından yurt içinde ve yurt dışında hiçbir surette hizmet binası, lojman, her ne adla olursa olsun memur evi, kamp, kreş, eğitim, dinlenme ve benzeri sosyal tesis ve bunlarla ilgili arsa ve arazi satın alınmayacak, kamulaştırılmayacak, yeni kiralama yapılmayacak ve yeni inşaata başlanmayacak.

HABERLEŞME GİDERLERİ

Kamu kurum ve kuruluşlarının harcama yetkilileri, haberleşme giderlerini hizmet gerekleri ve teknolojik imkanlar çerçevesinde gözden geçirerek kaynakların verimli kullanılması hususunda sayı, tutar veya kullanım kısıtlamaları da dahil gerekli her türlü tedbiri alacak.

Kurum hizmetlerinin gerektirdiği zorunlu haller ile güvenlik, istihbarat, askeri ve uluslararası ilişkiler maksatlı milletler arası görüşmelere açılacak telefonlar, bakanlıklar, bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşlarda bakan, il özel idarelerinde vali, belediyelerde belediye başkanı, diğer idarelerde üst yönetici tarafından belirlenecek.

CEP TELEFONLARI

Cep telefonları sadece Cumhurbaşkanı Yardımcısı, bakanlar, yüksek yargı organları başkanları, valiler ve belediye başkanları ile hizmet gereksinimi dikkate alınarak 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine ekli (1) sayılı cetvelde yer alan kadro, pozisyon ve görevlerde bulunanlar ile belediyelerde genel sekreterler ve genel müdürler ile sınırlı olmak üzere bakanlıklar, bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşlarda bakan, belediyelerde belediye başkanı, diğer idarelerde üst yönetici tarafından belirlenen makamlar için tahsis edilebilecek.

Bu şekilde cep telefonu tahsis edilen makamların listesi bakanlıklar, bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşlar ile diğer idareler bakımından Cumhurbaşkanlığına, belediyeler bakımından ise Çevre ve Şehircilik Bakanlığına gönderilecek.

Bakanlar, belediye başkanları ve üst yöneticiler tarafından; cep telefonu tahsis edilen makamlar için aylık cep telefonu görüşme ücreti limitleri, 1800 gösterge rakamının memur aylık katsayısıyla çarpımı sonucu bulunacak tutarı geçmeyecek.

YURT DIŞI GÖREVLENDİRMELER

Zorunlu hallerde yapılacak yurt dışı geçici görevlendirmeler, görevin süresi ve görevli sayısı en az seviyede tutularak bakanlıklar, bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşlarda bakan, diğer idarelerde üst yönetici onayı ile yapılacak.

Söz konusu görevlendirme onayları ile görevlendirme sonucuna ilişkin raporlar, görevlendirmenin bitimi tarihinden itibaren 15 gün içerisinde Cumhurbaşkanlığına gönderilecek.

Yurt dışı temsilcilikleri uhdesindeki hizmet sunumu ihtiyacını gözetecek ve görevlendireceği personel sayısını asgari seviyede tutmaya özen gösterecek.

GÜNLÜK GAZETE ALIMI YASAK

Kamu kurum ve kuruluşlarının basını izleme ile ilgili birimleri ve kütüphane dokümantasyon merkezleri hariç hiçbir şekilde günlük gazete alımı yapılmayacak, görev alanı ile ilgili olmayan yayınlara abone olunmayacak.

İdare faaliyetlerini tanıtmaya yönelik rapor, kitap, dergi, bülten ve benzeri yayınlar basılmayacak, bu dokümanların hazırlanması ve paylaşımı elektronik ortamda yapılacak.

KIRTASİYE EN AZA İNDİRİLECEK

Kamu kurum ve kuruluşlarında kağıt kullanımı en aza indirilecek, rapor, bilgi notu ve benzeri dokümanların hazırlanması ve dağıtımı elektronik ortamda yapılacak.

Demirbaş alımı zorunlu hallerde yapılacak, demirbaşlar kullanım ömrü tamamlanmadan değiştirilmeyecek. Bilgisayar ve bilgi işlem sistemlerinin yenilenmesi ve genişletilmesi durumunda hizmet ihtiyacının gerektirdiği özellikler ve kapasite dikkate alınacak.

PERSONEL ALIMI

Mevcut personelin etkin ve verimli çalışmasını sağlamak üzere gerekli tedbirler alınacak, hizmet standartlarına uygun ve dengeli bir şekilde görevlendirilmesi sağlanacak ve atıl personel oluşmasına izin verilmeyecek.

Kanundan doğan mecburi yükümlülüklerin yerine getirilmesi, hizmet genişlemesi ve yeni bir teşkilat biriminin kurulması halleri hariç olmak üzere bir önceki mali yılda kadro ve pozisyon sayılarında emeklilik, istifa ve ölüm gibi nedenlerle meydana gelen azalma kadar yeni kadro ve pozisyon ihdas ya da kullanım talebinde bulunulabilecek.

Kamu personeli zorunlu haller dışında fazla mesai ücreti alacak şekilde istihdam edilmeyecek.

2019/1 sayılı Kamu Görevlileri Hakem Kurulu Kararı'nda öngörülen koruyucu giyim ve donanım malzemeleri, söz konusu kararda yer alan hizmetlerde görev yapan personel ile sınırlı olarak, aynı şekilde verilecek. Bu yardım karşılığında çek, kupon veya benzeri ödeme araçları kullanılmayacak ve nakdi bir ödemede bulunulmayacak.

ELEKTRİK VE SUDA TASARRUF

Enerji maliyetlerini azaltmak amacıyla "Kamu Binalarında Tasarruf Hedefi ve Uygulama Rehberi"nde yer alan tasarruf önlemlerine uyacak.

Ayrıca doğalgaz ve elektrik enerjisi tedarikinde, serbest tüketici kriterlerini sağlayan binalarda ihale usulleri uygulanarak enerji giderlerinin azaltılmasına yönelik gerekli tedbirler alınacak. Kamu alımlarında, enerji verimliliği yüksek projeler ile enerji kullanımı düşük olan ürünler tercih edilecek.

Su kullanımında israfı önlemek amacıyla gerekli tedbirler alınacak ve tasarruflu cihazlar tercih edilecek. Yeşil alanların sulanmasında mümkün olduğunca şebeke suyu kullanılmayacak.

Yakın yerleşkelerdeki kamu kurum ve kuruluşları personel servisi hizmetlerini birlikte ihale edecek

Havayolu şirketlerince sağlanan uçuş millerinin şahıslar tarafından kullanılması önlenecek

ULUSLARARASI KURULUŞLARA ÜYELİK

Mevzuattan kaynaklanan zorunluluklar dışında, mesleki kuruluş veya derneklere üye olunmayacak. Uluslararası kuruluşlara mevcut üyelikler gözden geçirilerek kurumların faaliyetlerine doğrudan katkı sağlamayanlar sonlandırılacak.

Kamu kurum ve kuruluşları, hizmet kalitesinin artırılması amacıyla ihtiyaç duyulan araştırma, geliştirme, eğitim ve benzeri ihtiyaçlarını öncelikle kendi personeli veya ilgili diğer kurumların bilgi ve tecrübe sahibi personelinden faydalanarak karşılayacak, zorunlu olmadıkça danışmanlık hizmeti satın almayacak.

YENİDEN İZİN ALINACAK

Genelgede belirtilen hükümler hilafına ortaya çıkabilecek zorunlu ihtiyaçların karşılanabilmesi için bakanlıklar, bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşlar ile diğer idareler bakımından Cumhurbaşkanlığından, il özel idareleri bakımından İçişleri Bakanlığından, belediyeler bakımından Çevre ve Şehircilik Bakanlığından izin alınacak.

Genelgenin yayımından önce yürürlükte bulunan mevzuat çerçevesinde, bu genelge kapsamına giren hususlarla ilgili münferit olarak izin alınmış iş ve işlemler için bu genelgenin yayımı tarihinden itibaren üç ay içerisinde yeniden izin alınacak.

10 ADIMDA 100 MİLYAR LİRAYI KURTARABİLİRİZ

Makam araçları gibi kalemlerde tasarruf yapılması 2016'dan bu yana gündemde. Ancak uygulamada sorunlarla karşılaşılıyor. Sıkıntıların önüne geçilmesi için kararlı bir irade gerektiği belirtiliyor. Aydınlık, Eylül 2018'de tasarruf önerilerini gündeme getirmişti. Emekli ve halen görevde bulunan bürokratlar, geniş kapsamlı ve hızlı uygulanabilecek kararlarla yılda toplam 100 milyar liranın üstünde tasarruf sağlanabileceğine dikkat çekiyor:

1) MAKAM ARACI SALTANATI

Şu anda kamuda kamu malı ve kiralık 80 binin üzerinde makam aracı var. Dünyanın en büyük ekonomilerinden Almanya’daki makam aracı sayısı bu rakamın dörtte biri seviyesinde. Özellikle bakanlık makamlarının kullandığı çok sayıda kiralık lüks araç mevcut. Sivil plaka kullanıldığı için rahatça özel işlerde, eş ve çocukların ihtiyaçlarında da kullanılıyor. Bakan ve yardımcıları dışında makam aracı kullanımına son verilmeli.

2) 1 NOLU CUMHURBAŞKANI KARARNAMESİ KALDIRILMALI

1 Nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Cumhurbaşkanlığı harcamaları Kamu İhale Yasasından, Sayıştay denetiminden, Kamu Konutları Kanunu ve Harcırah kanunundan muaf tutuldu. Kararnamenin kapsama alanının önü de açık. Bu kararname geri çekilmeli ve harcamalara sınır getirilmeli, denetlenmeli.

3) KAMU İHALE YASASINDA İSTİSNALAR KALDIRILMALI

Kamu ihale yasası en çok değiştirilen yasa. Ak Parti döneminde bu yasaya çok sayıda istisna getirildi. Bu yolla devletin 1 liralık işlerinin yandaşlara 3-5 liraya yaptırılmasının önü açıldı. Rekabet koşulları ortadan kaldırıldığı için yaptırılacak işlerin kamuya maliyeti artırıldı. Bu yasadaki istisnaları hemen kaldırarak harcamalarda tasarruf mümkün.

4) GARANTİLİ YAP-İŞLET-DEVRET İŞLERİ

Şu anda çok sayıda garantili yap-işlet-devret işletmesi var. Ayrıca yapımı devam eden de çok sayıda proje bulunuyor. Bunlar arasında gerçekçi olmadığı için devlete yük olan, gerekli performansı yakalayamadığı için devletten ödeme yapılanların sayısı yüksek. Çoğu da döviz kuruna bağlanan bu işletmelerin durumu yeniden gözden geçirilmeli. Devlet geçmeyen aracın, inmeyen uçağın, olmayan hastanın parasını ödememeli.

5) TEMSİL ÖDENEKLERİ

Cumhurbaşkanlığı dahil kamu kuruluşlarında ve bakanlıklarda temsil ödeneklerinde büyük israf yaşanıyor. Bu ödenekler derhal yüzde 50 ile sınırlandırılmalı.

6) KAMUDA LİYAKAT ESAS ALINMALI

Partizanca işe alımlar önlenmeli. Görevlendirmeler liyakat esas alınarak yapılmalı. Eldeki personel verimli kullanılmalı.

7) BELEDİYELERDE TASARRUF

Belediyelerde sosyal projeler adı altında israf hat safhada. Bu yolla belediyeyi alan partinin seçim harcamaları da karşılanıyor. Bunların dışında lüzumsuz çok sayıda proje de yürütülüyor. Belediye harcamalarında tasarrufa gidilirken, ihaleler ve harcamalar mutlaka denetlenmeli.

8) KİRALIK KAMU BİNALARI

Şu anda başta Ankara olmak üzere Türkiye’nin her yerinde kiralık kamu binaları var. Çoğu yandaş işadamlarından kiralanan binalara çok yüksek miktarda kira ödeniyor. Üstelik kiralık kamu binası sayısı da hızla artıyor. Bu uygulamaya derhal son verilmeli. Kiralık binalardan kamu binalarına geçilmeli.

9) LÜKS MAKAM ODALARI

Kamuda değişik kalemler kullanılarak lüks makam odaları yapımı devam ediyor. Makam odasına duş, namaz odası, dinlenme odası yaptıranlar da var. Bu tür harcamalara hemen son verilmeli ve yapanlar cezalandırılmalı.

10) VİP UÇAKLAR

Bu arada Cumhurbaşkanlığı ve hükümet üyelerinin kullandığı VİP uçaklar da ciddi bir masraf. Cumhurbaşkanı uçağı dışındaki tüm uçaklar satılmalı ve uçak kiralamaya son verilmeli. Daha önce Abdullatif Şener, Erdoğan’ın 7 uçağı olduğunu açıklamıştı.

MAKAM ARAÇLARINDA KEYFİYETİ BİTİRECEK

Kamu kurum ve kuruluşlarınca taşıt edinimleri ihtiyaç analizlerine dayandırılacak, acil ve zorunlu haller dışında her ne koşulda olursa olsun yeni taşıt edinilmeyecek. Mevcut taşıtlar da ihtiyaç analizleri ve tasarruf anlayışı çerçevesinde yeniden gözden geçirilecek, ihtiyaç fazlası olan veya ekonomik ömrünü tamamlamış taşıtlar ihtiyacı olan kurumlara devredilecek ya da tasfiye edilecek.

Kamu kurum ve kuruluşları hizmet alımı suretiyle edinecekleri toplam taşıt sayısının kademeli olarak azaltılmasına ilişkin tedbirleri alacak, bu kapsamda 2020 yılındaki taşıt sayılarını 2021 yılından başlamak üzere 2023 yılı sonuna kadar kümülatif olarak en az yüzde 20 oranında azaltacak.

MAKAM HARİÇ YERLİ ARAÇ

İlgili mevzuatında belirtilen makam ve hizmetler ile ambulanslar hariç olmak üzere, hibe dahil her ne suretle olursa olsun yabancı menşeli taşıt edinilmeyecek. Merkezi yönetim bütçe kanununa ekli (T) işaretli cetvelde tasnifi yapılan taşıt cinslerinde en az iki marka tarafından yerli menşeli üretimi olmayan taşıtlar hakkında bu hüküm uygulanmayacak.

ARAÇ SINIRLAMASI

237 sayılı Taşıt Kanunu'na ekli (1) ve (2) sayılı cetvel kapsamındaki hizmetlere ve koruma altına alınanlara tahsis edilen taşıtlar dışında hiçbir makama taşıt tahsis edilmeyecek. Söz konusu cetvellerde yer almayanlardan 3 sayılı Üst Kademe Kamu Yöneticileri ile Kamu Kurum ve kuruluşlarında Atama Usullerine Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine ekli (I) sayılı cetvelde yer alan kadro, pozisyon ve görevlerde bulunanlar ile belediye başkanları ve belediyelerde genel sekreterler ve genel müdürler; ikametgahları ile görev yerleri arasındaki sadece sabah-akşam geliş ve gidişleri için hizmet aracı olarak kurumların mevcutlarında bulunan binek veya "station wagon" tipi taşıtlardan yararlanabilecek.

ÖZEL KULLANIM YASAK

Taşıt Kanunu hükümlerinin izin verdiği haller hariç hiçbir makama arazi binek gibi taşıtlar ile yabancı menşeli taşıt, makam aracı olarak tahsis edilmeyecek. Memuriyet mahalli dışındaki görevlere (şehirler arası, merkezden taşraya ve taşradan merkeze vb.) zorunlu durumlar hariç resmi taşıtla gidilmemesi hususunda ilgililer azami özen ve dikkati gösterecek.

Taşıtlar, özel işlerde, tatil günlerinde ve personel servis aracı olarak kullanılmayacak, hiçbir makam, birim ve şahsın kullanımına tahsis edilmeyecek.

Kamuda kullanılan tüm taşıtlarda "Resmi hizmete mahsustur” ibaresi yer alacak.

ŞOFÖR İHTİYACI

Kamu kurum ve kuruluşlarının şoför ihtiyacı, kadrolu şoför veya hizmet alımı suretiyle taşıt edinimi sözleşmelerine dayalı olarak karşılanmak yerine öncelikle 17 Mart 2006 tarihli ve 2006/10194 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Taşıtları Sürebilecek Kamu Görevlilerinin Belirlenmesine ilişkin Esas ve Usuller çerçevesinde resmi görevi ifa etmek üzere taşıta ihtiyaç duyan kamu görevlilerinin görevlendirilmesi suretiyle karşılanacak.

DENETLENECEK

Bu hükümler; kurumlarda üst yöneticiler, il özel idarelerinde ve illerde valiler, belediyelerde ise belediye başkanları tarafından hassasiyetle izlenecek ve denetlenecek, aksine hareket edenler hakkında ilgili mevzuat hükümlerine göre işlem yapılacak.

TÖREN VE AĞIRLAMALAR YASAK

Uluslararası toplantılar ile milli bayramlar hariç açılış, konferans, seminer, yıl dönümü ve benzeri kutlama ve organizasyonlara ilişkin faaliyetler nedeniyle gezi, kokteyl, yemek ve benzeri davetler düzenlenmeyecek, hediye verilmeyecek ve diğer adlar altında ödeme yapılmayacak. Temsil ve ağırlama ödenekleri, zorunlu haller dışında kullanılmayacak.

Kamu kurum ve kuruluşlarınca mevzuattan kaynaklanan zorunluluklar gereği yapılan veya kurum faaliyetleri ile doğrudan ilgili olan tanıtım giderleri hariç olmak üzere basın ve yayın organlarına ilan-reklam verilmeyecek.

TOPLANTILAR UZAKTAN

Kamu kurum ve kuruluşlarının hizmet içi eğitim, konferans, seminer, çalıştay, sempozyum, toplantı, organizasyon ve benzeri her türlü faaliyetlerinin uzaktan erişim yöntemleriyle yapılması esas olacak.

Söz konusu faaliyetlerin yüz yüze yapılmasının zorunluluk arz ettiği durumlarda öncelikli olarak kamu tesislerinin kullanılması, ihtiyacın mümkün olduğunca kamu personeli tarafından karşılanması, görev süresi ve görevli sayısının asgari seviyede tutulması, fiyatların ekonomik olduğu yer ve dönemlerin tercih edilmesi ve zorunluluk durumunun gerekçelerinin belirtilmesi kaydıyla geçici görevlendirmeler yapılabilecek.

'HALKI İKNA EDECEK ADIMLAR ATILMALI KÜLLİYE DE TASARRUFA KATILMALI'

Ekonomist Hakan Topkurulu, kararlar olumlu olsa da halkı ikna etmeyeceği görüşünde. Geçmişte de benzer kararların gündeme geldiğini belirten Topkurulu, uygulama aşamasının önemine dikkat çekiyor. Topkurulu'nun görüşleri şöyle:

“Halk bu tür genelgelerin gerçekleşip gerçekleşmeyeceği konusunda hep tereddüt yaşıyor. Uygulanıp uygulanmayacağı belirsiz. Halkı ikna etmek için somut veriler koymak gerekiyor, 'şu kadar makam aracı olacak' gibi... Ayrıca tasarruf sadece araç sayısını azaltmakla olmaz. 3-4 yerden maaş alan kişiler var. Bunlar toplumun gözü önünde. Tasarruf tüm toplumun birlikteliğiyle olur. Vekil maaşları ve Cumhurbaşkanlığı Külliyesi giderleri dışında bırakılmamalı.”