'Kapalı Maraş'ın planlaması üzerine düşünceler
“Kapalı Maraş”ın açılması KKTC’nin haklı davasının gereği idi; bir anlamda siyasi geleceğinin de teminatıdır. Bundan sonra, bölgenin iyileştirilmesi ve geliştirilmesi, KKTC’nin uluslararası tanınırlığı açısından son derece anlamlı olacaktır.
Ancak bunun bir geliştirme politikası ve yönetimi ve planlaması olduğu da unutulmamalıdır. Kapalı Maraş’ın yeniden kullanıma açılması konusunun, KKTC’nin Milli Fiziki Planı içinde nasıl değerlendirileceği, Gazi Magusa kenti ve “Açık Maraş” bölgesi ile nasıl bütünleştirileceği konuları iktisadi, sosyal ve aynı zamanda bir mekansal düzenleme (kent ve bölge planlama) problemi olarak, kapsamlı biçimde ele alınmalıdır. Kentsel planlama düzeyinde, öncelikle kıyı sürekliliğinin sağlanması problemi çözülmelidir. Bu bütünleşme gerçekleştirilirken Gazi Mağusa kentinin denize sınırlı erişimi problemi de çözülecektir.
“Kapalı Maraş” içindeki mülkün nasıl değerlendirileceği önemli bir konudur. Büyük bir oranda Vakıf mülklerinden oluşan bölgede tahsis ve uzun süreli kiralama politikası esas olmalıdır.
Nasıl bir iskan politikasının izleneceği yalnızca “Kapalı Maraş” bölgesinin problemi olarak değil KKTC’nin farklı bölgeleri ve farklı sektörleri –ki yükseköğretim ve araştırma bu sektörlerden biridir- açısından ele alınmalıdır. Müdahalelerin ufku yalnızca “Kapalı Maraş” bölgesinin yeniden kullanıma açılması problemi sınırlı değil olmamalı, ülkenin diğer bölgelerindeki ve en başta Gazimağusa kentinin kentsel problemlerinin birlikte çözülmesi hedeflenmelidir.
Turizm açısından değerlendirilebilecek alanlar bir kamu politikası olarak geliştirilmelidir. Kiraya vermek önemli bir politika olarak benimsenmelidir. Farklı ölçeklerdeki tesislerin kiraya verilmesinde tüm işletme ölçeklerine hitap edilmelidir. Küçük işletmecilerin ayrı ayrı ya da birlikte çalışabilecekleri koşullar düşünülmelidir. Özellikle etkinlik ya da kongre turizmi örneğinde küçük işletmecilerin altından kalkamayacağı kongre merkezleri vb altyapı kamu tarafından gerçekleştirilmelidir.
MÜLKİYET DURUMU TESPİTİ YAPILMALI
Üniversitelere ve onların araştırma ve geliştirme merkezlerine tahsis ve kiralama teşvik edilmelidir. Kültür ve kongre turizmi açısından bu beraberlik KKTC’ye prestij kazandıracaktır. KKTC’deki inşaat sektörünün “Kapalı Maraş”ın yeniden kullanıma açılması sürecinde (restorasyon, yeniden inşa edilecek yerler, vb örneklerde) katılımı ve örgütlenmesi sağlanmalıdır.
Öncelikle bir mülkiyet durumu tespiti yararlı olacaktır. Süratle Maraş Bölgesi ve özellikle “Kapalı Maraş” ile ilgili akademik, mesleki vb çalışmaların derlenmesine gerek vardır. “Kapalı Maraş”ın kullanıma açılması, “Açık Maraş”-“Kapalı Maraş” bütünleşmesine yönelik planlamalar, “Kapalı Maraş”taki koruma kapsamında olması gereken kültürel mirasın tespiti Şehir Planlama Dairesi’nce yürütülmelidir. Aynı şekilde Gazimağusa Belediyesi’nde bu kez Maraş Bölgesi ile Gazimağusa kentinin bütünleşmesine yönelik konuları ele alacak ve dile getirilen Dairenin çalışmalarına katkıda bulunacak bir Planlama Birimi oluşturulmalıdır. Bu konular üzerinde farklı kesimlerden (akademik, mesleki, kamu yönetimi, belediyeler, hukukcular, ticaret ve sanayi kesimi, turizmciler, esnaflar ve küçük üreticiler, eğitim sektörü, basın) temsilcilerin katılacağı bir çalıştayın düzenlenmesi son derece yararlı olacaktır.
Kuşkusuz “Kapalı Maraş”ın yönetimi konusu önemli konulardan biridir. Burada yeni bir yerel yönetim örgütlenmesi gerekeceği açıktır. Bu KKTC’nin yerel yönetim sistemine yeni bir belediyenin katılması anlamına gelmektedir. “Açık Maraş” ile “Kapalı Maraş”ın yeni bir belediye mi oluşturacağı, yoksa “Kapalı Maraş” kendi başına bir belediye mi olacağı, ya da tümünün birden Gazimağusa ile büyük bir belediye mi oluşturacakları gibi sorular önem kazanmaktadır. Bu tartışma önemlidir. Bu tartışma hizmet sunum ölçeği ve verimliliği, kaynak kullanımı, ve hukuki koşullar dikkate alınarak yürütülmelidir. Ayrıca bundan böyle “Kapalı Maraş”-“Açık Maraş” gibi bir ayrımımızın olmayacağı ve olmaması gerektiğini belirtmek gerekir. “Kapalı Maraş”ın kendi başına bir belediye mi oluşturacağı, yoksa “Açık Maraş”ın, Gazi Mağusa belediye sınırlarından çıkarılıp “Kapalı Maraş” ile birlikte Maraş olarak yeni bir belediye mi oluşturacağı, ya da mekansal süreklilikler ve içiçelikler dikkate alınarak “Kapalı Maraş”ın Gazimağusa Belediye’sine mi bağlanacağı konuları dikkatle incelenmeli ve karar verilmelidir. Bu tartışma yürütülürken, en önemlisi siyasi projenin nihai başarısı, sürdürülebilirliği, öncelikle “Kapalı Maraş” ile Gazi Mağusa kenti bütünleşmesinin ve sürekliliğinin sağlanması olmalıdır. Kuşkusuz bütün bunlar konusunda kısa ve orta erimdeki olabilirlikler ve siyasi riskler dikkate alınarak karar verilmelidir.