Kapitalizmin neşteri 'estetik' 2- Farklı değil aynı oldular

Güzellik anlayışı toplumsal değerler, inançlar, tarih kısacası kültürle ilişkili… Güzellik ideallerinin farklılaşması, kültürel değişimi de beraberinde getiriyor. Yerel ve özgün olan şeyler yerini aynı olana bırakıyor. Toplum bilimciler, kültürel değişimin hızına ve kendi kültürümüzü yıkma çabasına dikkat çekiyor. Batı’nın dayatması kültürün esiri olmamak için sosyal medya okur yazarlığı, kitle iletişim araçlarının verimli kullanımı gibi eğitimlerin verilmesi şart.

Doktorant Sosyolog ve Çocuk Gelişimci Merve Harbelioğlu, güzellik anlayışının toplumsal değerler, inançlar, tarihle ilişkili olduğunu söyledi. Harbelioğlu sorularımızı yanıtladı.

• Estetik operasyonlardaki artış kültürü nasıl etkiler?

İnsanların güzellik ideallerin farklılaşması, sürekli güzelliğin vurgulanması, medyanın belli vücut ölçülerini göz önünde tutması gibi etkenler estetik operasyonlarla kültürün etkileşim içinde olduğunu gösteriyor. Özellikle sosyal medya platformları aracılığıyla bireyler sürekli kendilerini başkalarıyla karşılaştırıyor. Bu da bireylerin kendilerine yabancılaşmasına sebep oluyor. Bu durum kişilerin bireysel tercih, özgüven ve vücut imajlarıyla da ilişkili. Küreselleşen dünyada bireylerin pek çok unsuru ortaklaşmaya başladı. Yerel ve özgün olan şeyler yerini aynı olan şeylere bıraktı. Bu durum da insanların farklı olmaya çalışırken sıradan olmasına dönüştü. Bu da kültürel güzellik algısında değişmeyi beraberinde getirdi.

ÖNÜ ALINAMAZ HALE GELDİ

• Sosyal medya ve diziler, filmler operasyonlarda artışı ve kültürel güzellik algısında değişimi etkiler mi?

Kesinlikle etkiler. Sosyal medya bu kadar yaygın değilken de dizi ve filmler bireylerin vücut tipi, yüz hatları veya diğer fiziksel özellikleriyle ilgili algılarını değiştiriyor. Bireylerin ünlü kişilerin saç rengini, vücut tipini hatta takılarını takip ettiği ve benzemeye çalıştığını görüyoruz. Sosyal medya platformlarının kullanımının artmasıyla bu durum önü alınamaz şekilde hızlanmaya başladı. Artık sadece herkesin tanıdığı ünlüler yerine kendi kitlesini oluşturmuş fenomen adı verilen bireylerin de takipçi kitlesini etkilediği görüyoruz. Ünlülerin ve fenomenlerin göz önüne getirdiği bu estetik operasyonlar, bireylerin güzellik algısının değişmesine neden oluyor, onlar gibi olma davranışını göstermeye itiyor.

 KÜLTÜRE AİT OLANI YIKMAYA BAŞLAYACAK

• Bundan belki de 10 yıl sonrası için kültürel değişimin nasıl olacağını gözlemliyorsunuz?

Toplumsal değişim hızını giderek artırıyor. Bu hızla devam ederse belki 10 yıl sonra değişim kültüre ait olanı yıkmaya başlayacak. Yeni bir kültür oluşturacak. Z kuşağı denilen gençler meslek seçerken de bu işi yapan kişilere özeniyorlar. Ancak bu işi gerçek anlamda yapanlara değil, doktorlara değil… Mesela benim bir öğrencimin gözdesi bir sosyal medya fenomeni. Güzellik merkezi olan ve yüksek kazancı olan…

BATI’YA BENZEMEYE BAŞLADIK

Kendi kültürel özelliklerimizin yavaş yavaş kayboluyor, biçim olarak Batı kültürüne benzemeye başladık. Bizim toplumumuzun en önemli sıkıntısı içerikten ziyade biçime odaklanmak. Dünyada pek çok bilimsel yenilikler var ama biz toplum olarak bilimsellik yani içerik değil biçim olarak benzemeyi seçiyoruz. Bu durumun çeşitliliğin azalması, özgünlük kaybını ve kültürel tek düzeliği beraberinde getireceğini söyleyebiliriz. Unutulmamalıyız ki fiziksel çeşitlilik ve özgünlük toplumsal zenginliğin ve bireysel kimliklerin bir parçasıdır. Bu sebeple bu konuda bireylere sosyal medya okur yazarlığı verilmeli ve kişilere bu işin düşünsel boyutu anlatılmalı. Kitle iletişim araçlarının verimli kullanımı öğretilmeli.

KAPİTALİZM YENİDEN BİR KÜLTÜREL DÖNÜŞÜM ÇABASINDA

Barbie filmi… Bu en bilinen örneklerden biri. Estetik operasyonlar kapitalizmin ürünü. Kapitalizm tüketme mantığına dayanıyor. Kapitalizm krize girdiği an moda olacak yeni konular ortaya çıkarır. Tüketim için yeni alanlar oluşturur. Çok uzun zamandır Barbie göz önünde değildi. Çocuk oyuncağı olarak raftaydı. Birden filminin ortaya çıkması yeniden bir bedene algısı oluşturma girişimi. Barbie kapitalist bir oyuncak. Filmin çıkmasıyla aslında Barbie yeniden tüketim nesnesi haline geldi. Yeniden bir beden algısı oluşturulmak isteniyor. Bu yeni dünyanın yeni kavramlarını kullanarak yeniden bir kültürel dönüşüm çabası.

YARIN: Merdiven altına ağır ceza şart