Karaciğer hastalarına İnönü çare buluyor
Prof. Dr. Sezai Yılmaz, karaciğer hastası olanlara, uyumsuz donörü de olsa İnönü Üniversitesine başvurmaları çağrısında bulundu. Yılmaz, uluslararası işbirliğiyle oluşturdukları havuzda başka bir donör bulunabileceğini, takas sistemi ile karaciğer nakli olanağına kavuşabileceklerini bildirdi.
ABD'nin Boston College'de görev yapan Türk bilim insanı Prof. Dr. Tayfun Sönmez ve Prof. Dr. Utku Ünver'in algoritma ve bilgisayar yazılımı kullanarak kurdukları sistem, uygun karaciğer bulamayan hastalara çare oluyor. Karaciğer nakli için vericileri eşleştiren sistemi uygulayan Malatya'daki İnönü Üniversitesi Turgut Özal Tıp Merkezinde, son zamanlarda 33 hasta nakille sağlığına kavuştu.
İnönü Üniversitesi Turgut Özal Tıp Merkezi Karaciğer Nakli Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Sezai Yılmaz, Kovid-19 sürecinden dolayı sistemi ancak 2021'in sonunda uygulayabildiklerini, 6 Şubat depremlerine rağmen nisan 2023'te üçlü çapraz naklini gerçekleştirdiklerini söyledi. Yılmaz, "Daha sonra da dörtlü çapraz nakil yaptık. Bu çok büyük ses getirdi.” dedi. Hastalara, donörleri uyumsuz bile olsa kendilerine başvurması çağrısında bulunan Yılmaz, “İnönü Üniversitesine başvursunlar. Burada havuzda çok kolaylıkla başka bir donör kendilerine uygun olabilir, takas sistemi ile karaciğer nakli olanağına kavuşabilirler." dedi.
BEŞ KARACİĞER NAKLİNİ AYNI ANDA YAPTILAR
Prof. Dr. Sezai Yılmaz, kadavradan organ bağışının son derece yetersiz olduğunu, karaciğer nakli için mutlaka bir donör gerektiğini anımsattı. Enstitülerinde şu ana kadar 3 bin 500'ü aşkın nakil yaptıklarını belirten Yılmaz, bu nakillerin yüzde 85'inin canlı vericiden, yüzde 15'inin ise kadavradan gerçekleştirildiğini kaydetti. Canlı vericilerin ancak yüzde 30-40'ının hastaya uyumlu olduğunu, kendi hastasına uyumsuz olan kişinin başkasına uyumlu olabildiğini anlatan Yılmaz, donörlerin takas edilmesiyle birlikte çapraz naklin yapıldığını ve her iki hastanın da şifaya kavuşabildiğini belirtti. 2019'da beş karaciğer naklini aynı anda yaptıklarını, bu ameliyatın ardından çapraz nakil sistemini geliştiren Prof. Dr. Sönmez'in hastanelerine geldiğini ve geliştirdikleri sistemi burada uygulamaya karar verdiklerini dile getiren Yılmaz, şöyle konuştu:
DÜNYANIN DİĞER YERLERİNDE ÇOK NADİREN YAPILMIŞ
"Çoklu çapraz karaciğer nakilleri sistemi Prof. Dr. Tayfun Sönmez ve Prof. Dr. Utku Ünver tarafından gerçekleştirildi. Bu modele Tayfun Sönmez, kaybettiği eşinin adını verdi: 'Banu Bedestenci Sönmez Çapraz Karaciğer Nakli Sistemi.' Çok gelişmiş bir sistem. Bana göre dünyadaki en önemli matematik modellerinden biri. Havuzda bekleyen hastaları eşleştiriyor ama ikiliden ziyade çoklu çapraz nakiller söz konusu. Tabi çoklu çapraz karaciğer nakilleri denilince de akla Malatya geliyor. Boston College'teki ekonomi profesörleri aslında 'dünyanın diğer ülkelerinde bu modeli uygulayabilir miyiz' diye düşünmüşler, Kore'ye gitmişler, orada bir takım çalışmalar yapmışlar fakat Malatya'da böyle bir çoklu karaciğer naklinin yapıldığını duyunca Tayfun Sönmez Amerika'dan Malatya'ya geldi. Bunu burada yapabileceğimizi anlattı, toplantılar, konferanslar yaptık. Sonuçta burada bu sistemi uygulamaya karar verdik. Bu, dünyanın diğer yerlerinde çok nadiren yapılmış. Hindistan'da, Pakistan'da birer kez üçlü çapraz nakil yapılmış. Ama Malatya'da üç tane üçlü ve çok sayıda yine dörtlü çapraz karaciğer nakli yapıldı. Çoklu çapraz karaciğer nakilleriyle daha fazla insana en azından organ nakli şansı sunabiliyorsunuz."
‘DÜNYADA BİR NUMARAYIZ!’
İnönü Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ahmet Kızılay, çoklu karaciğer nakillerini gerçekleştiren Türkiye'deki tek merkez olduklarını, beşli, altılı nakillerin hazırlığını yaptıklarını söyledi. Kızılay, şöyle konuştu:
" İnönü Üniversitesi Turgut Özal Tıp Merkezi Karaciğer Nakli Enstitümüz, Türkiye'nin, Avrupa'nın dünyanın önemli merkezi. Biz dünyada iki numara, Türkiye ve Avrupa'da bir numaraydık. Çapraz nakillerle artık dünyada bir numarayız. Başka merkezlerde 'yapılamaz' denilen, başka merkezlerde dokunulmayan ağır hastalara, merkezimizde nakil yapılıyor. Dünyanın her ülkesinden bize karaciğer nakli için hasta geliyor.”
‘TIBBA YENİ YÖNTEMLER KAZANDIRAN MERKEZİZ’
Şu anda 20'nin üzerinde yabancı uyruklu doktorun Enstitü’de eğitim aldığına dikkat çeken Kızılay, şöyle sürdürdü: “Bizim karaciğer nakli enstitümüz, dünyanın en önemli eğitim veren merkezlerinden biri ve ülkemizde ve birçok ülkede buradan yetişen cerrahlar, nakil hemşireleri, karaciğer naklini kendi merkezlerinde gerçekleştiriyor. Bu yönüyle de hem hastalara şifa dağıtan bir merkeziz hem de bu alanda çok önemli eğitim yapan bir merkeziz. Üçüncü bir özelliğimiz de karaciğer nakli ile ilgili karaciğerle ilgili çok önemli araştırmaları yapan ve yeni metotlar tanımlayan, tıbba yeni yöntemler kazandıran bir bilimsel araştırma merkeziyiz.”
‘NOBEL’LE TAÇLANDIRACAĞIZ’
“En son geldiğimiz noktada çapraz karaciğer nakli ile çok önemli bir açılımı ülkemize ve dünyaya sağlamış olduk. Daha önce böbrek çapraz nakillerini yapan ekip Nobel ödülü aldı. Ümit ediyorum ki karaciğer çapraz nakillerini yapan bizim ekibimiz de Nobel ödülü alarak bu güzel başarıyı taçlandıracağız."
YABANCI CERRAHLARA EĞİTİM VERİYORLAR
Gerçekleştirdikleri nakillerle dünya genelinde dikkatleri üzerlerine çektiklerini aktaran Yılmaz, yabancı bilim insanlarına eğiti verdiklerini anlattı:
"İngiltere Birmingham'daki Quen Elizabet Hastanesi ki bu hastane transplant tarihinde son derece önemli bir yere sahiptir, Belçika Gent Üniversitesi, Hollanda'dan yine bir üniversite canlı vericili karaciğer nakil programını kurabilmek, geliştirebilmek için bizim merkezle irtibat halindeler. Buraya eğitim amacıyla akademisyenlerini gönderiyorlar. Bu da ne kadar önemli bir yerde olduğumuzun göstergesi."