Karataş yolunda korsan karpuz pazarı! Ne karışan var ne de denetleyen
Adana karpuzu 4 günlük lodos eşliğindeki aşırı sıcaklıkta adeta vurgun yedi. Pek çok tüccar, çiftçinin iflas ettiği gelen bilgiler arasında. ‘Hal dışı tüccar’ adıyla aralanan kapıdan, karpuzun yüzde 80’i vergisiz rüsumsuz giriş çıkış yapabiliyor.
Ali Batman, Adana’da halcilerin, üreticilerin yakından tanıdığı bir isim. Aynı zamanda üretici de olan Batman, Kabzımallar Odası Başkanı, Hal Komisyoncuları Derneği Başkanı olarak tarlayla tüketici arasında köprü olarak sorumluluk üstlenmiş. Ali Batman’la Adana karpuzunun son halini konuştuk. Fiyatların 3-5 gündür yükseldiğini, ancak Adana Hali’ne karpuzun taş çatlasın yüzde 20’sinin geldiğini söyledi. Batman, şu bilgileri verdi:
DOLUDAN DOLAYI İFLAS ETTİ
“Karpuz fiyatları son 2-3 gündür tekrar yükseldi. Çünkü çoğu yer doludan zarar gördü, mallar yetişmedi. Fiyatlar daha önce 15-20 kuruşa kadar düşmüştü, şimdi 80-100 kuruş oldu…”
Ali Batman, 19 Mayıs’ta 4 gün süren sıcaklıklara lodosun eşlik ettiğini, pek çok tarlada çiçeği burnunda karpuzların ziyan olduğunu ifade etti. Öyle bir zarar ziyan ki, doludan, sıcaktan dolayı iflas eden tüccarların, çiftçilerin sayısı henüz bilinmiyormuş bile. Dolu ve sele karşı sigorta varmış, güneşe karşı sigorta yokmuş! Sadece dolu ve sel felaketini ödüyor sigorta! Peki “Mal kısıtlanınca fiyat yükselmiş” yükselmesine de Adana Büyük Sebze Meyve Hali’ne mal girişi çok kısıtlı imiş. Sebep? Şöyle açıklıyor Ali Batman:
KARPUZ KORSAN SATIŞTA
Karpuzun yüzde 20’si hale giriyor, yüzde 80’i korsan satılıyor. Karataş yolunda karpuz pazarı diye bir yer kurdular. Çukobirlik karşısında Kuşpazarı’nda, eski hayvan pazarının çaprazında… Her gün 150-200 pikap var, yükleme yapıyorlar, hepsi kayıt dışı.” Valilik var, belediye var, denetim yok mu diyoruz. Kitabına uydurmuşlar; “Hal dışı tüccar” sıfatıyla yapıyorlarmış bu işi. Yaklaşık üç yıl önce Ticaret Bakanlığı’nın koyduğu bu tanımdan yararlanarak gemi azıya almışlar. “Kime satıyorlar? Nasıl, kaça satıyorlar” diye sorduk. Ali Batman anlattı:
“Fiyatlar, belli değil, fiyat kontrolü yok, orada kaça tutturabilirlerse. Adana içi, dışı, yurtdışına da gidiyor. Daha dün 7 tane TIR, 12 kamyon yüklendi. Diğer pikaplar da 3'er ton yüklüyor. ‘Hal dışı tüccar’ demek bildirimini yapacak, nereye bildirdiyse oraya mal verecek, demek. Yani bunların Adana Hali’ne gelmesi lazım. Bildirimini Diyarbakır’a yaptıysa Diyarbakır’a vermesi lazım. Bu denetim de Büyükşehir’in işi, ama denetim yapılmıyor.”
BU SIFAT İPTAL EDİLMELİ
Sadece spekülasyon haberi yapmayalım, çözüm soruyoruz Ali Batman’a. Yanıtı var: “İlk iş hal dışı tüccar sıfatının iptal edilmesi lazım” diyor. Adana, Yüreğir’den, Ceyhan’dan, Yumurtalık’tan bütün Türkiye’nin karpuz ihtiyacını karşılıyor. 1-1,5 ay sonra Diyarbakır karpuzu başlarmış, onun ardından sırayla Ereğli, Karacabey, Diyarbakır, Muş üretirmiş.
HAL GİBİ AMA HAL DEĞİL
Hal esnafı Ali Işık da başlıca sorun olarak Karataş’daki Karpuz Pazarı’nı işaret etti. Işık, “Yüreğir bölgesinde bir yer çevrilmiş, ne fatura ne kayıt var” diye yakındı. “Hal statüsünün dışında gayriresmi bir alan çevrilmiş. Kamyon ordan yükleme yapıyor. Otorite boşluğundan yararlanmışlar. Belediye zabıtası müdahale edemiyor. Ayaküstü pikaplar gelip gidiyor, yükleme yapıyor.